Η χωμένη γέφυρα στο Λειβάρτζι Καλαβρύτων και η βρύση Καμουτσάρη (video)

Γράφει ο Θεόδωρος Χαμάκος - Γενικός Γραμματέας του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών (ΚΕΜΕΠΕΓ) Χωμένη γέφυρα στο Λειβάρτζι Καλαβρύτων ...

Γράφει ο Θεόδωρος Χαμάκος - Γενικός Γραμματέας του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών (ΚΕΜΕΠΕΓ)

Χωμένη γέφυρα στο Λειβάρτζι Καλαβρύτων

Βρίσκεται στην αριστερή όχθη του Λειβαρτζινού ποταμιού (ή Λειβαρτζινού Ερύμανθου), λίγο πριν την είσοδο στο χωριό Λειβάρτζι, του δήμου και της ομώνυμης επαρχίας Καλαβρύτων.

Λέγεται και γέφυρα στην περιοχή “Καμουτσάρη” και ήταν μονότοξη. Εξυπηρετούσε το μονοπάτι της Αγίας Τριάδας με το Λειβάρτζι, όπως επίσης από εδώ περνούσε και ο κεντρικός δρόμος από την πεδινή περιοχή "Λειβαρτζινό", όπου είχαν τα χωράφια τους οι ντόπιοι, για το Λειβάρτζι.

Ο νυν δημοτικός σύμβουλος Καλαβρύτων και τ. Δήμαρχος Λεωνίδας Βασιλόπουλος. Η βρύση "ξεσκεπάστηκε" το 1988 (Φωτο: ΑΓΠ)

Το γεφύρι είναι χωμένο λόγω της αλλαγής της κοίτης του ρέματος, που χυνόταν στον Λeιβαρτζινό Ερύμανθο.

Χτίστηκε το 1856 μαζί με τις δυο βρύσες "Πάνω" και "Κάτω Καμουτσάρη". Η Κάτου βρύση"  ξεσκεπάστηκε τελευταία (1988) με ενέργειες  του τότε δήμου Αροανίας Λεωνίδα Βασιλόπουλου. Παραμένει ακόμη χωμένο το γεφύρι.

Και η βρύσες και το γεφύρι έγιναν με δωρεά του Λειβαρτζινού Ανδρέα Πάππα, από τον συνοικισμό “Μισοχώρι” του χωριού, όπως και το παλιό γεφύρι που χτίστηκε και αυτό το 1856, το γεφύρι δηλαδή που βρισκόταν αριστερά λίγο πριν την είσοδο στο Λειβάρτζι, επί του Λειβαρτζινού Ερύμανθου και αυτό, δίπλα από τη σημερινή λεγόμενη "Καμάρα". Το γεφύρι αυτό, το παλιό, παρασύρθηκε από κάποιο δυνατό κατέβασμα του ρέματος και στη συνέχεια χτίστηκε, πριν από το 1940, το καινούργιο. Ίχνη του υπάρχουν δίπλα στη σημερινή "Καμάρα".

Η περιοχή της "Χωμένης Γέφυρας"
στη θέση "Καμουτσάρη". (Φωτο: ΑΓΠ)

Ο ντόπιος, από το Λειβάρτζι, Βασιλόπουλος Λεωνίδας, πρώην δήμαρχος του τέως δήμου Αροανίας, μας διηγείται χαρακτηριστικά: 

“...οι δυο βρύσες, Πάνω και Κάτω Καμουτσάρη, έχουν φτιαχτεί το 1856. Αναφέρω τον δωρητή Ανδρέα Πάππα, Λειβαρτζινό, ο οποίος ήταν στην Πάτρα κι εκεί είχε πλουτίσει και ενδιάμεσα, όπως αναφέρει η ιστορία του Λειβαρτζίου, που γράφτηκε το 1940, αναφέρει πως ο Ανδρέας Πάπας έφτιαξε την επάνω και την κάτω Καμουτσάρη και την εγγύς γέφυρα προσφάτως παραχωθείσα παρά του παραποτάμου. Όχι από τον κυρίως ποταμό, αλλά τον παραπόταμο, γι' αυτό βρίσκεται εδώ μέσα. Εδώ είναι ο βασικός δρόμος που διήρχετο από το Λειβαρτζινό, από τα χωράφια, από τον κάμπο για να ανέβεις στο Λειβάρτζι. Ήταν καμάρα μ' ένα τόξο, μονότοξο και υπήρχε...υπάρχει και αυτή η μάντρα δίπλα από τη γέφυρα. Αυτή η μάντρα οδηγεί από τη βρύση στη γέφυρα. Ακόμη, μαρτυρίες λειβαρτζινών, του Καζαζάκη που είχε το καφενείο εδώ, Λεχουρίτης μάλλον ο Καζαζάκης, που είχε το καφενείο στο Λειβάρτζι, λέει ότι όταν ερχότανε μαθητής στο σχολαρχείο στο Λειβάρτζι, είχανε έλθει εκδρομή εδώ και ανέβαινε στην καμάρα και παίζανε...κάτω...και πηδάγανε, παιδάκια...κάτω. Δηλαδή, η καμάρα υπήρχε...ήτανε περίπου ένα μέτρο, δεν ήτανε χωμένη...αυτό περίπου...κάπου...το 1915. και αμέσως μετά χώθηκε. Και είναι και μια άλλη μαρτυρία του ότι η γέφυρα δεν έχει παρασυρθεί αλλά έχει επιχωθεί...είναι χωμένη μέσα γιατί είχε μείνει το πάνω κομμάτι, ένα μέτρο περίπου και παίζανε τα παιδάκια εκεί και η γέφυρα περίπου βρίσκεται σ' αυτό το σημείο περίπου...μαζί το 1856...γίνανε όλα αυτά τα έργα μαζί...με την καμάρα την άλλη, που έχετε πάρει στο Λειβάρτζι, είναι κι αυτή...όχι, ο Ανδρέας ο Πάππας είχε φτιάξει την πρώτη καμάρα πού 'ναι δίπλα απ' αυτήν ακριβώς, φαίνονται οι βάσεις, λίγο κάτω...επειδή παρασύρθηκε στη συνέχεια φτιάχτηκε αυτή που είδατε σήμερα...αυτή που έχετε στις φωτογραφίες.

 Η βρύση αυτή, η κάτω βρύση Καμουτσάρη, η οποία φαίνεται στη μέση ο κάδος που λένε οι χτίστες, είναι η παλιά βρύση και δεξιά-αριστερά τα κολονάκια μέχρι το σημείο που είναι η πέτρα, που προεξέχει προς τα μέσα. Το υπόλοιπο είναι η επισκευή της βρύσης που έγινε. Εμείς τη βρήκαμε το 1988 από μαρτυρίες Λειβαρτζινών που έλεγαν ότι υπήρχε η κάτω βρύση που φτιάχτηκε το 1856 και χώθηκε κάπου το 1900. δηλαδή το 1940 που γράφτηκε το βιβλίο του Δουδούμη η ιστορία του Λειβαρτζίου, που έχει αρκετές αναφορές και σε βρύσες και σε τοπωνύμια, στην ανθρωπογεωγραφία της περιοχής... ο Δουδούμης δεν τη γνωρίζει αυτή τη βρύση, είναι χωμένη...θυμούνται κάποιοι από ιστορίες παλιών και με προσπάθεια που κάναμε με τσάπα δω πέρα τη βρήκαμε και ήμαστε τυχεροί που δεν την καταστρέψαμε γιατί την ψάχναμε λίγο από κει που είναι...δυο μέτρα πιο δεξιά προς τα πάνω και βρήκαμε το παλιό γκερέτσι, ασβέστη με κεραμίδι, που μετέφερε το νερό από την πάνω βρύση στην κάτω και ακολουθώντας το γκερέτσι δυο μέτρα φτάσαμε στην βρύση. Φαίνεται ακόμη και τώρα, αν πάμε εκεί θα δείτε...φαίνεται το αυλάκι με κεραμίδι και ασβέστη πούφερνε το νερό από την πάνω βρύση στην κάτω.

"

 Και αυτή φτιάχτηκε, όπως είπαμε πριν, επειδή ο δρόμος πέρναγε από δω και ήτανε δύσκολο για τους κουρασμένους οδοιπόρους να ανεβαίνουν πενήντα μέτρα ακόμη να πάνε πάνω να πιουν νερό...φτιάχτηκε εδώ για να πίνουνε νερό...και η πάνω βρύση φτιάχτηκε στο σημείο που βγαίνει το νερό. Η γέφυρα είναι δεξιά μας, όπως φαίνεται η μάντρα...δεξιά μας από τη βρύση. Η μάντρα συνεχίζει μέσα προς το χώμα και περίπου σε 3-4 μέτρα βρίσκεται η γέφυρα, που έχει χωθεί από τον παραπόταμο και κάποια στιγμή πρέπει να την αναδείξουμε, να την φέρουμε πάλι...να την φέρουμε πάλι...να την αποκαλύψουμε. Μάστορας της βρύσης, του κομματιού που επισκευάστηκε, όχι της παλιάς, ήταν ο μπάρμπα-Τάκης Κυριαζής, μακαρίτης πλέον, από το Λεχούρι...καλλιτέχνης...καλλιτέχνης.

ο Τάκης Κυριαζής από το Λεχούρι στη ανακατασκευή της βρύσης.

Έχει φτιάξει αρκετές βρύσες στο Λιβάρτζι, 5-6 βρύσες, συν την κεντρική πλατεία, συν τη στήριξη...το πάνω κομμάτι της μικρής γεφυρούλας που είδατε πριν από λίγο στην πλατεία. Το πάνω κομμάτι το 'χει φτιάξει ο μπάρμπα-Τάκης.”(1)

Θοδωρής Χαμάκος

Ο ιδρυτής του Αρχείου Γεφυριών Πελοποννήσου (ΑΓΠ), Θοδωρής Χαμάκος, είναι μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Πάλης (FILA) και Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Πάλης (CELA).

Διαχειρίζεται την ιστοσελίδα http://agpelop.blogspot.gr/ 
και το youtube https://www.youtube.com/user/AGPELOP

Το Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (Α.Γ.Π.) έχει σαν στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού και των αρμόδιων φορέων, τη συμβολή στη προβολή, τη διάσωση και την προσέγγιση της τέχνης των δημιουργών των πέτρινων γεφυριών της Πελοποννήσου.

Συγκεκριμμένα οι σκοποί είναι:

Αναζήτηση, εντοπισμός, καταγραφή, φωτογράφηση, βιντεοσκόπηση και μέτρηση όλων των γεφυριών της Πελοποννήσου.

Συλλογή όλων των σχετικών πληροφοριών μέσα από την επιτόπια έρευνα και τη χρήση κάθε δημοσιευμένου σχετικού υλικού.

Δημιουργία Μητρώου Γεφυριών με την καταχώρηση, επεξεργασία και μελέτη του υλικού.

Δημιουργία υλικού μέσα από συνεντεύξεις, φωτογραφίες κτλ, των δημιουργών - μαστόρων.

Καταγραφή όλων των Ελληνικών τραγουδιών, θρύλων και παραδόσεων που αναφέρονται στα πετρογέφυρα.

Συλλογή ελληνικών και ξένων βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων με αντικείμενο τα πετρογέφυρα της Πελοποννήσου.

Εκδόσεις βιβλίων και λοιπών σχετικών εντύπων με παράλληλη παραγωγή ηχητικού και οπτικού υλικού.

Συμβολή στην προβολή, προστασία και διάσωση των πετρογέφυρων μέσω της ευαισθητοποίησης του κοινού και των αρμόδιων φορέων, οργάνωση ημερίδων, εκδηλώσεων, εκθέσεων, πραγματοποίησης διαλέξεων, αρθρογραφία και παρεμβάσεις σε γραπτό και ηλεκτρονικό τύπο.