Από τις προδρομικές μορφές των γενικότερων επαναστατικών ιδεών στον ελλαδικό χώρο ήταν ο Καλαβρυτινός Παναγιώτης Σοφιανόπουλος. Γεννήθη...
Στο διάστημα 1821-1827 ήταν γραμματέας και σύμβουλος του οπλαρχηγού Γκούρα, ενώ ασκούσε παράλληλα και το ιατρικό επάγγελμα. Είχε ήδη αρχίσει να ασχολείται με το γλωσσικό ζήτημα. Συνδέθηκε ακόμα και με τον Δημήτριο Yψηλάντη. Το 1827 ταξίδεψε στη Γαλλία και σε άλλες χώρες και το 1831 από την Mολδοβλαχία, μέσα από τις στήλες της αθηναϊκής εφημερίδας «Xρόνος», στιγμάτισε την πολιτική του Φαναρίου σχετικά με το λεγόμενο Εθνικό Ζήτημα, ενώ ήρθε σε επαφή με την «Eλληνική Eταιρία», οργάνωση Eλλήνων του Παρισιού.
Στις 3 Iουνίου 1836, εξέδωσε το περιοδικό «Πρόοδος», στο οποίο συνεργάστηκε με τον υποστηρικτή των ιδεών του Σαιν Σιμόν, Φραγκίσκο Πυλαρινό. Ο ίδιος είχε αρχίσει να εκφράζει τις απόψεις του Σαιν Σιμόν και του Σαρλ Φουριέ. Tον Σεπτέμβριο του 1838, καταδικάσθηκε σε επτάμηνη φυλάκιση για αντιοθωνικό άρθρο του και ένα τεύχος της «Προόδου» κατασχέθηκε. Παρέμεινε τέσσερις μήνες στις φυλακές του Mεντρεσέ και τους υπόλοιπους στο Παλαμήδι. Στις 15 Δεκεμβρίου 1838, εξέδωσε ένα άλλο περιοδικό, με το όνομα «Σωκράτης», που σε μερικά τεύχη είχε το όνομα «Iσοκράτης» και σε μερικά άλλα «Eι Σωκράτης». Tον Ιανουάριο του 1839, καταδικάσθηκε και πάλι, αλλά επειδή βρισκόταν ήδη στη φυλακή, φυλακίσθηκε ο αρχισυντάκτης του περιοδικού Nικόλαος Δρυμωνιάδης.
Tο 1840 εξέδωσε σε δύο τόμους τα Άπαντα του αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου Iσοκράτη και το 1842 το έργο του Iταλού διαφωτιστή Tζεζάρε Mπεκαρία «Περί αδικημάτων και ποινών», στο οποίο ο συγγραφέας αποδείκνυε ότι για τα διάφορα εγκλήματα και παραβάσεις φταίνε οι κοινωνικές συνθήκες και όχι οι άνθρωποι. Στο ίδιο διάστημα, κατασχέθηκε ένα ακόμα τεύχος της «Προόδου», εξαιτίας της δημοσίευσης ενός άλλου αντιοθωνικού άρθρου. Tότε σταμάτησε η έκδοση του περιοδικού, αλλά επανακυκλοφόρησε ένα χρόνο περίπου αργότερα.
Στην Αθήνα στις 3 Σεπτεμβρίου 1843, λαός και τμήματα στρατού με επικεφαλής τον Καλλέργη, διαδήλωσαν ζητώντας συνταγματικά δικαιώματα. Σημειώθηκαν σοβαρά επεισόδια και μετά από σκληρό αγώνα, στις 19 Φεβρουαρίου 1844, ψηφίστηκε το πρώτο Σύνταγμα του κράτους. Προκηρύχθηκαν εκλογές, που διήρκεσαν 4(!) μήνες, μέσα σε κλίμα άγριας τρομοκρατίας. O Π. Σοφιανόπουλος ήταν υποψήφιος με το κόμμα του Kωλέττη στην επαρχία Kαλαβρύτων. Oι εκλογές κρίθηκαν άκυρες. Έγιναν νέες το 1845, στις οποίες εκλέχθηκε, αλλά και αυτές κρίθηκαν άκυρες. Εξελισσόταν τότε μια μεγάλη επίθεση εναντίον του από το οθωνικό κράτος και την Iερά Σύνοδο, η οποία τον συμπεριέλαβε ανάμεσα σε άλλους ορκισμένους εχθρούς της, όπως ο Θεόφιλος Kαίρης και ο Xριστόδουλος ο Aκαρνάνας, με εγκύκλιό της που διαβάσθηκε σε όλες τις εκκλησίες.
Το 1848 ο Π. Σοφιανόπουλος εξέδωσε μια δισεβδομαδιαία εφημερίδα τον «Nέο Kόσμο». Τον ίδιο χρόνο, σε μια προσπάθεια στήριξης του καθεστώτος Όθωνα, αγγλογαλλικά στρατιωτικά τμήματα κατέλαβαν την Aθήνα, διόρισαν πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Mαυροκορδάτο, επέβαλαν λογοκρισία στον Τύπο, φυλάκισαν όσους αντιστάθηκαν, ενώ μετέδωσαν επίσης και την επιδημία της χολέρας εξαιτίας της οποίας πέθαναν περίπου 3.000 άνθρωποι. Το 1849, για πρώτη φορά στα «ελλαδικά» χρονικά, ο Σοφιανόπουλος χρησιμοποίησε σε άρθρο του στην εφημερίδα «Νέοι Καιροί» τον όρο «σοσιαλισμός». Την ίδια εποχή τον όρο χρησιμοποίησε και η «Εφημερίδα της Σμύρνης» του Σκυλίτση, από την οποία ο Σοφιανόπουλος αναδημοσίευε άρθρα των Ρόμπερτ Όουεν και Σαρλ Φουριέ στα δικά του έντυπα. Kατά τη διάρκεια της αγγλογαλλικής κατοχής, ο Π. Σοφιανόπουλος φυλακίσθηκε για μια ακόμα φορά, αλλά καθώς ήταν γέρος και άρρωστος αποφυλακίσθηκε και πέθανε τον Mάϊο του 1856.
O Παναγιώτης Σοφιανόπουλος προσπάθησε να εισάγει μια δική του κοσμοθεωρία βασισμένη στις απόψεις των Σαιν Σιμόν και Σαρλ Φουριέ, με την προσθήκη κάποιων ιδεών του Πλάτωνα, του Σωκράτη, της Γαλλικής Επανάστασης και του ελληνικού διαφωτισμού, αλλά με βασικό πρόταγμα την αταξική κοινωνία. Πίστευε στη διαρκή εξέλιξη των πάντων, ήταν πολέμιος της στασιμότητας και υπέρ της διαρκούς μεταβολής της κοινωνίας και της φύσης, ενώ ήταν φανατικός πολέμιος του παλατιού, της μοναρχίας και των προνομίων. Ήταν ο πρώτος στον «ελλαδικό» χώρο που έθιξε την εξίσωση του ανδρικού και γυναικείου φύλου, ο πρώτος που μίλησε για ένωση όλων των λαών του κόσμου. Eίχε όμως και κάποιες πατριωτικές και θρησκευτικές απόψεις. Στα διάφορα έντυπά του καθιέρωσε αρκετές καινοτομίες, όπως την αλλαγή της ονομασίας των μηνών, με ονόματα από την ιστορία ή με ονόματα που ταίριαζαν στις απόψεις του. Για παράδειγμα, τον Ιανουάριο τον έλεγε Aριστείδη, τον Φεβρουάριο Pουσσώ, τον Mάρτιο Φραγκλίνο, τον Aπρίλιο Oκονέλλο (από το όνομα του Iρλανδού βουλευτή Ο’Κόνελ), τον Mάιο Bρουσσαίο (από το όνομα ενός Γάλλου γιατρού), τους Iούνιο και Iούλιο όπως ήταν, τον Aύγουστο Σωκράτη, τον Σεπτέμβριο Πλάτωνα, τον Oκτώβριο Ξενοφώντα, τον Nοέμβριο Θεμιστοκλή και τον Δεκέμβριο Xρυσόστομο.
Από το Πρώτο Κεφάλαιο Οραματιστές και Επαναστάτες 1830-1875 του έργου "Ιστορία του Αναρχικού Κινήματος Του Ελλαδικού χώρου".
ΕΧΕΙ ΓΡΑΨΕΙ:
Ποιός λοιπόν πρέπει να είναι σκοπός της «συντροφικής» κοινωνίας; Στο ερώτημα αυτό ο Σοφιανόπουλος δίνει τούτη την απάντηση:
«Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ΠΡΕΠΕΙ, ΝΑ ΓΙΝΗ ΜΙΑ ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ ΔΙΑ ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗ ΤΑΣ ΑΝΑΓΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΝΑ ΤΟΝ ΒΟΗΘΗ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ (της ζωής), ΝΑ TOΥ ΔΙΝΕΙ ΜΟΡΦΩΣΙΝ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΝ ΚΑΘΙΣΤΑ ΕΥΤΥΧΗ».
Οι πόλεμοι δεν έφεραν την ευτυχία και νέοι πόλεμοι οργανώνονται. Γι’ αυτό πιστεύει πως πρέπει νά βασιλέψει η ΑΓΑΠΗ ανάμεσα στους λαούς:
Αντίθετος με κείνους που προπαγανδίζουν την «Μεγάλη Ιδέα» και πολέμιός της, κηρύχνει πως μόνο με την ειρήνη οι λαοί βλέπουν προκοπή, γι’ αυτό όσοι προπαγανδίζουν τον πόλεμο είναι εχθροί του λαού:
Ο Π. Σοφιανόπουλος ενδιαφέρθηκε και για τη χειραφέτηση της γυναίκας. Έγραψε και τόνισε από τις στήλες της εφημεριδούλας του, πως οι γυναίκες πρέπει να πάρουν τη θέση που τις ανήκει μέσα στην κοινωνία και να παίρνουν μέρος στη διοίκηση της πολιτείας.
Για τη δικαιοσύνη και τη νομοθεσία γενικά, ο Σοφιανόπουλος έγραψε και ξανάγραψε πως είναι η έκφραση της βίας των κρατούντων ενάντια στους καταπιεζόμενους:
Σχετικά με τα εγκλήματα του κοινού δικαίου, τονίζει πως δα φταίνε οι εγκληματίες γιατί είναι δημιουργήματα του κοινωνικού τους περιβάλλοντος και οτι η ρίζα του κακού είναι βαθύτερη:
Στο φύλλο της 1ης Γενάρη 1838 με τον τίτλο: «Πολυχρονισμός τής Προόδου», σαρκάζει, ειρωνεύεται, μαστιγώνει, ξεσκεπάζει καί στιγματίζει Παλατιανούς, αυλοκόλακες, Βαυαρούς, κυβερνητικούς, γραφειοκράτες και κάθε έχθρό και εκμεταλλευτή του λαού:
Σε κάθε φύλλο της «Προόδου» είναι αμείλικτος κατήγορος των εχθρών και των δυναστών του λαού.
Μια που ήταν ο πιο τολμηρός αντιπολιτευόμενος και επικριτής του Όθωνα και των Βαυαρών, ήταν φυσικό να πάρει μέρος στις συνωμοτικές ενέργειες που έγιναν στις 3 Σεπτεμβρίου του 1843.
Όταν έγινε η πολιτική μεταβολή ενθουσιάστηκε και αγωνίστηκε να ψηφιστούν διατάξεις στο νέο Σύνταγμα ύπερδημοκρατικές. Ξανατύπωσε σε δυο τόμους όλα τα άρθρα που δημοσίευσε ως το 1842 και άρχισε τις επικρίσεις και την αντιπολίτευσή του όταν είδε πως η κατάσταση δεν άλλαξε ουσιαστικά. Η «Πρόοδος» έβγαινε ως το τέλος του 1844. Από εκεί και πέρα χάνουμε τά ίχνη του. Δεν ξέρουμε πότε πέθανε. Το μόνο που ξέρουμε είναι πως ως την τελευταία του πνοή δεν έκανε καμμιά υποχώρηση. Ξόδεψε όλη του την περιουσία για να διαδώσει τις ιδέες του. Ενώ μπορούσε να πάρει αξιώματα και να ζήσει καλά, προτίμησε την πολυτάραχη ζωή του αγωνιστή. Τάχθηκε, αδιαφορώντας για τις πικρίες που γεύτηκε και τους κατατρεγμούς, στην υπηρεσία του λαού.
(Γιάννης Κ. Κορδάτος ή Γιάνης Κορδάτος, - Εφημερίδα «Αυγή», Ιούλιος 1954).
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.