Γράφει ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος Ό πως έχει προαναγγελθεί από το ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ NEWS ( δείτε εδώ ), παραθέτουμε λεπτομέρειες για τον στολ...
Όπως έχει προαναγγελθεί από το ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ NEWS (δείτε εδώ), παραθέτουμε λεπτομέρειες για τον στολισμένο τράγο, που είναι ένα από τα ξεχωριστά έθιμα του γάμου που τηρούνται ακόμα στα Καλαβρυτοχώρια. Εκτός από δώρο, το μεγάλο ζώο είναι και το ιδιαίτερο και επίσημο κάλεσμα που στέλνει ο γαμπρός στη νύφη και στον κουμπάρο (1+1), την Παρασκευή πριν το μυστήριο.
Έτσι, λοιπόν, και στο γάμο της Μαρίας Καλογήρου στο Λειβάρτζι με τον εκλεκτό της καρδιάς της Παναγιώτη Μάντη από την Ψωφίδα (Χόζοβα), που έγινε το Σάββατο 20 Αυγούστου 2016 στο χωριό της νύφης, το έθιμο τηρήθηκε κατά γράμμα.
Και τα δύο τραγιά στολίζει ο γαμπρός στο σπίτι του (στην αυλή) με τη βοήθεια συγγενών και καλεσμένων, με πολύ μεράκι, τραγούδι, κέφι και εκατοντάδες ντουφεκιές! Αμέσως μετά δύο πολυμελείς αντιπροσωπείες εκ μέρους του ξεκινούν τραγουδώντας και «ντουφεκορίχνοντας», για τα χωριά και τα σπίτια των παραληπτών.
Παρών ο γράφων στην άφιξη του τράγου στο σπίτι της νύφης, πέρα από την περιγραφή της του εθίμου, παραθέτουμε και άλλα στοιχεία για την πολύ όμορφη αυτή συνήθεια, τα οποία ανασύρουμε από τα βιώματα στους γάμους του χωριού στα παιδικά μας χρόνια, κυρίως όμως, όπως μάς τα έχουν αφηγηθεί γονείς και παππούδες.
Σήμερα, με τα κινητά τηλέφωνα η ενημέρωση των αποστολών στη νύφη και στον κουμπάρο για την ώρα της άφιξής τους είναι συνεχής. Στο παρελθόν η ενημέρωση γινόταν από τις ντουφεκιές, που ακούγονταν από μακριά. Πρωταγωνιστικό ρόλο όμως εξακολουθούν να έχουν και σήμερα οι πανηγυρικοί πυροβολισμοί στον αέρα, τόσο από τους συνοδούς των τράγων, όσο και από τους παραλήπτες τους, που την ώρα της άφιξης νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε πεδίο βολής!
Στο σπίτι της νύφης, όπου και το ενδιαφέρον είναι μεγαλύτερο, τους υποδέχεται η ίδια με τους γονείς της και με τους άλλους συγγενείς τους και τους καλεσμένους τους, τους φιλεύουν και όπως ορίζει το έθιμο τραγουδούν και χορεύουν όλοι μαζί, «ενώπιον» του τράγου! Η παρουσία και η συμβολή στο έθιμο που αναβίωσε στα δύο χωριά (Λειβάρτζι και Χόζοβα) του νεαρού συμπέθερου* και πολύ γνωστού καλλιτέχνη Νικόλα Δαλιάνη με το κλαρίνο του, ήταν καθοριστική και έδωσε ιδιαίτερη πανηγυρική νότα στη χαρά, στα τραγούδια, στο έθιμο και γενικότερα στη γαμήλια τελετή.
Όπως δείχνουν και οι φωτογραφίες, το τραγί στολίζεται με λουλούδια και κορδέλες, το σημαντικότερο όμως στολίδι του είναι το μεγάλο τσοκάνι**, η «μπουζούκα», το οποίο οι συνοδοί κουνάνε συνέχεια για να χτυπάει εορταστικά!
Η συνήθεια, που τα τελευταία χρόνια έχει χαλαρώσει, ορίζει μαζί με το τραγί να πηγαίνουν και να παραδίδουν εκ μέρους του γαμπρού στη νύφη και το νυφικό της, μαζί με όλα τα άλλα ρούχα της που θα φορέσει για το γάμο. Κάποιες παραλλαγές του εθίμου θέλουν να λείπουν μόνο τα νυφικά παπούτσια, τα οποία σε κάθε περίπτωση θα πάει να της τα φορέσει ο κουμπάρος την Κυριακή, όταν είναι να ξεκινήσει για την εκκλησία. Το γνωστό «πλούσιο ασήμωμα» τότε, για να μπορούν να… φορεθούν με ευκολία στα πόδια της νύφης, είναι και στον τόπο μας νόμος απαράβατος!
Την ώρα που οι συμπεθέροι φεύγουν, η νύφη σαν αντάλλαγμα τους παραδίδει το πουκάμισο, τη γραβάτα και τα εσώρουχα του άντρα που θα κάνει. Να σημειωθεί ακόμα, ότι στο χορό της υποδοχής του τράγου, «συμμετέχει» και το σε συσκευασία δώρου νυφικό: Ο συγγενής του γαμπρού που το κρατάει, χορεύει με αυτό στο χέρι και μετά το παραδίδει στη νύφη.
Στη συνέχεια, ο τράγος οδηγείται στον τόπο θυσίας του για τη χαρά της οικογένειας και με αυτόν κάνει η νύφη το αποχαιρετιστήριο τραπέζι στους συγγενείς της στο πατρικό της σπίτι το Σάββατο το βράδυ.
Σήμερα η μεταφορά ζώου γίνεται με αγροτικό αυτοκίνητο, αν οι αποστάσεις δεν είναι πολύ κοντινές. Παλιότερα γινόταν με τα πόδια από μαχαλά σε μαχαλά ή από χωριό σε χωριό. Την κούραση των συμπεθέρων από την πολύωρη πεζοπορία τους και το συνεχή αγώνα να συγκρατήσουν τον φοβισμένο και δυνατό τραγί, στις χαμένες του προσπάθειες να απελευθερωθεί, ανακούφιζε το τραπέζι που τους έκανε η νύφη, σε εορταστική-γαμήλια ατμόσφαιρα πάντα. Να σημειωθεί εδώ ότι έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις που το τραγί «τους έφυγε», και ο ντόρος για την ανικανότητα των συνοδών γινότανε μόλογο***!
Συνηθίζεται η χαρούμενη πομπή-«συνοδεία» του τράγου να περνάει μέσα από το κέντρο και τα σοκάκια του χωριού/των χωριών. Θα λέγαμε ότι αυτό θεωρείται κι ένα μέσο επίδειξης της αξιοσύνης, της αρχοντιάς και της οικονομικής δύναμης του γαμπρού και της οικογένειάς του, αφού το ζώο είναι πάντα ευτραφές, και από τα καλύτερα, ίσως και το καλύτερο του κοπαδιού!
Σημειώνουμε, τέλος, πως ένας νέος κύκλος άρθρων με θέμα τα έθιμα του γάμου, θα δημοσιευθεί από το φθινόπωρο στο ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ NEWS.
======================================
* Αποκαλούμε τιμητικά «συμπεθέρους» όλη την αποστολή εκ μέρους του γαμπρού, είτε είναι συγγενείς του, είτε όχι.
** Για «κουδούνια και τσοκάνια» διαβάστε εδώ:
*** Συνεχές θέμα αρνητικών σχολιασμών για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Νίκος Παπακωνσταντόπουλος
Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά.
Σχόλιο Δημήτρη Σταθακόπουλου
Σε επίρρωση του ωραίου άρθρου του φίλου Νίκου Παπακωνσταντόπουλου, να μου επιτρέψετε να δώσω δύο στοιχεία που σχετίζονται κάπως με το αντικείμενό μου (καθημερινός βίος επί οθωμανικής περιόδου) : Η θυσία ζώου, είναι πανανθρώπινο έθιμο ( παρότι βάναυσο για το θυσιαζόμενο ζώο ), που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Υπήρχε και στην αρχαία Ελλάδα, αναφέρεται στη Βίβλο με τη θυσία του Ισαάκ (Αβραάμ), στο Χριστιανισμό με το έθιμο της "θυσίας" της γαλοπούλας (ημέρα Ευχαριστιών και Χριστούγεννα), του χοίρου (Χριστούγεννα και Απόκριες), του αρνιού (Πάσχα). Στον ισλαμικό κόσμο (Αραβες, Πέρσες και Οθωμανούς), σχετίζεται με τη θυσία του Ισαάκ ή Ισμαήλ στ'αραβικά (Αβραάμ), θυσιάζοντας αμνούς, ονομάζεται δε Κουρμπάν Μπαϊράμ, ή γνωστό και ως η γιορτή των θυσιών (Αραβικά: عيدالأضحى Ηντ Αλ-Αντχά). Το Κουρμπάν, αλλά με θυσία Ταύρου, το συνήθιζαν και συνηθίζουν και οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Μ.Ασίας, στη Μυτιλήνη, στη Μακεδονία και στη Θράκη. Ειδικά στη Θράκη υπάρχει το έθιμο του γαμπρού και της νύφης που σχετίζεται με θυσία στολισμένου ταύρου, κριαριού ή τράγου, το οποίο τηρούν κυρίως οι μουσουλμάνοι. Η θυσία αρσενικού ζώου έχει να κάνει με "μαγικά" θέματα , της λεγόμενης ευχητικής ή συμπαθητικής μαγείας όπως μας λέει ο λαογράφος της Οξφόρδης Robert Fraser, με την ευχή οι νεόνυμφοι να πάρουν τη δύναμη του ζώου και να κάνουν 'ρσενικά παιδιά !!! Περαιτέρω αναφέρθηκε εύστοχα το μεγάλο (Μπουζούκ) Τσοκάνι. Η λέξη Τσο(υ)κάνι, μάλλον προέρχεται από την αρχαία λέξη Τυκάνη και το ρήμα Τυκίζω που σημαίνει λιθοκοπώ, πελεκίζω πέτρες , οπότε είναι λέξη ηχοποιητική (από το τυκ τυκ τυκ) ή το σλάβικο tṩukan ή το Τούρκικο çan ( κουδούνι ). Η λέξη Μπουζούκ, προέρχεται από το Περσικό بزرگ ( Μποζόργκ ) που έγινε στα Οθωμανικά büyük (μπουγιούκ, εξ'ού και μπόγος) και σημαίνει Μεγάλος/η/ο. Από το Περσικό بزرگ (Μποζόργκ) προέρχεται και τ' όνομα του μουσικού οργάνου, μεγάλου Ταμπουρά (πανδουρίδας) που σήμερα λέμε Μπουζούκι και όχι από το Τούρκικο buzuk που σημαίνει κατεστραμμένο !!!
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.