Παραμόρφωση του φλοιού της Γης στην Βόρεια Πελοπόννησο

Χάρτης που απεικονίζει τη μεγάλη διαστολή του στερεού φλοιού (κόκκινο χρώμα) στην περιοχή του Κορινθιακού σε αντιδιαστολή με τη συμπίεση ...

Χάρτης που απεικονίζει τη μεγάλη διαστολή του στερεού φλοιού (κόκκινο χρώμα) στην περιοχή του Κορινθιακού σε αντιδιαστολή με τη συμπίεση που υφίσταται το Κεντρικό Ιόνιο (γαλάζιο χρώμα). Στον Δυτικό Κορινθιακό παρατηρείται η μεγαλύτερη τιμή παραμόρφωσης, η οποία όμως δεν συνοδεύεται από την αντίστοιχη σεισμικότητα. Αυτό το «έλλειμμα» μεγάλων σεισμών πρέπει να εξετάσουν πλέον οι επιστήμονες.

Ερωτηματικά προκαλεί στους επιστήμονες η παραμόρφωση του φλοιού της Γης στην Βόρεια Πελοπόννησο.

Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα για την οποία βραβεύτηκαν από την Ακαδημία Αθηνών ο Δρ Αθανάσιος Γκανάς, διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, και ο δόκιμος ερευνητής του Ινστιτούτου κ. Κώστας Χουσιανίτης, στην περιοχή παρατηρείται η μεγαλύτερη παραμόρφωση φλοιού στην Ελλάδα, η οποία δεν δικαιολογείται όμως από τη σεισμική δραστηριότητα. Αυτό το «έλλειμμα» μεγάλων σεισμών που εντοπίζεται στην περιοχή καλούνται πλέον να μελετήσουν οι επιστήμονες, διερευνώντας κατά πόσο τα ευρήματα υποδηλώνουν επερχόμενους ισχυρούς σεισμούς ή αν απλώς εξελίσσεται κάποιο τοπικό γεωλογικό φαινόμενο.

«Ο φλοιός της Γης είναι ελαστικό σώμα και για να αλλάξει σχήμα πρέπει να σπάσει. Ετσι, η παραμόρφωση του φλοιού προκαλεί σεισμούς» εξηγεί μιλώντας στο «Εθνος» ο κ. Γκανάς. «Εμείς θελήσαμε να εξετάσουμε τη σχέση παραμόρφωσης και σεισμικότητας. Για να το κάνουμε αυτό, αξιοποιήσαμε δεδομένα από περίπου 100 σταθμούς του Εθνικού Δικτύου GPS. Συγκρίνοντας την παραμόρφωση που εντοπίσαμε με τη σεισμικότητα των τελευταίων 100 χρόνων, βρήκαμε ότι υπάρχουν περιοχές στις οποίες η σεισμικότητα συμβαδίζει με την παραμόρφωση, όπως στο Ιόνιο, και περιοχές όπου συμβαίνει το αντίθετο, όπως στον Δυτικό Κορινθιακό Κόλπο όπου η σεισμική δραστηριότητα είναι χαμηλότερη από την παραμόρφωση. Στην περιοχή αυτή περίπου το 50% της παραμόρφωσης δεν συνοδεύεται από σεισμικότητα. Με απλά λόγια λείπουν μεγάλοι σεισμοί. Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να δούμε γιατί συμβαίνει αυτό και αν το ρήγμα χαμηλής γωνίας που υπάρχει στην περιοχή ολισθαίνει χωρίς σεισμούς».

Τα ευρήματα

Σχολιάζοντας τα ευρήματα από την πλευρά του, ο κ. Κώστας Χουσιανίτης επισημαίνει: «Η παραμόρφωση όντως προηγείται μεγάλων σεισμών, αλλά είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι σε κάποιες περιοχές χαμηλής κυρίως σεισμικότητας, παραμόρφωση μπορεί να συσσωρεύεται για αιώνες ή και για χιλιετίες πριν εκλυθεί με σεισμικό τρόπο. Ετσι, ένα σεισμογόνο ρήγμα μπορεί να περάσει απαρατήρητο πριν από την εκδήλωση κάποιου ισχυρού σεισμού. Σε κάθε περίπτωση, όμως, έστω και μικρές αλλαγές στους ρυθμούς παραμόρφωσης μπορούν να εντοπιστούν με τη βοήθεια πολύ πυκνών δικτύων GPS συνεχούς καταγραφής».

Ο ισχυρότερος σεισμός που έχει εκδηλωθεί στην περιοχή ήταν μεγέθους 6,8 Ρίχτερ στις 26 Δεκεμβρίου 1861.

Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να αποβούν χρήσιμα για εκτιμήσεις σεισμικού κινδύνου. Επίσης αποτελούν τη βάση για μελέτες εκτίμησης της παραμόρφωσης και συσχετισμού της με τη σεισμικότητα ακόμη και σε περιοχές μικρότερης έκτασης από αυτήν που αναλύθηκε στην παρούσα φάση.

Η παραμόρφωση της Γης στην Ελλάδα με βάση τις περιοχές

Ρυθμό παραμόρφωσης του φλοιού της Γης στην Ελλάδα ίσο με 15 χιλιοστά ανά έτος διαπίστωσαν μεταξύ άλλων οι δύο σεισμολόγοι.

«Η έρευνα μας βοήθησε να βρούμε τους άξονες της παραμόρφωσης στην Ελλάδα -δηλαδή πώς αλλάζει σχήμα ο φλοιός- και να διαπιστώσουμε ότι η παραμόρφωση μεγαλώνει όσο κατεβαίνουμε από τον Βορρά προς τον Νότο, δηλαδή κατά μήκος του κεντρικού άξονα Θεσσαλονίκη-Αθήνα» λέει ο κ. Γκανάς. «Επίσης, υπάρχει οριζόντια συμπίεση φλοιού στην περιοχή του Β. Αιγαίου και του Ιονίου, γεγονός που σημαίνει ότι οι σεισμοί που εκδηλώνονται εκεί έχουν άλλο χαρακτήρα από τις δονήσεις της Κεντρικής Ελλάδας».

Από την έρευνα προέκυψε ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο: «Διαπιστώσαμε περιστροφή του φλοιού της Γης στην Κεντρική Ελλάδα» λέει ο κ. Γκανάς. «Η μεγαλύτερη περιστροφή κατεγράφη στη Ζάκυνθο, την Κεφαλονιά και την Αιτωλοακαρνανία, στη Φθιώτιδα και τη Βόρεια Εύβοια. Αυτό οφείλεται στην κίνηση της πλάκας του Αιγαίου προς τον Νότο και της Ευρασίας προς Βορρά και στην άφιξη του ρήγματος της Ανατολίας στο Βόρειο Αιγαίο. Με αυτές τις διαδικασίες η περιστροφή μπορεί να φτάσει και τις 9 μοίρες σε διάστημα ενός εκατομμυρίου χρόνων. Η ακτογραμμή της Ζακύνθου ήταν σε διαφορετική θέση πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια...».

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε χάρη στη δυναμική είσοδο της δορυφορικής γεωδαισίας μέσω GPS στη Σεισμολογία, εξέλιξη που έχει συντελεστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Πυκνά δίκτυα τέτοιων οργάνων με ακριβέστατα αποτελέσματα έχουν αναπτυχθεί σε πολλές χώρες, όπως Αμερική, Ιταλία, Ιαπωνία, ενώ η χώρα μας διεκδικεί μερίδιο στην εφαρμογή της νέας τεχνολογίας.
από εφ. Εθνος