Για το μισθό και τις κύριες συντάξεις από 1/1/2017

Σχόλια στην πρόσφατη ερμηνευτική εγκύκλιο Γ. Χουλιαράκη – Αν. Πετρόπουλου Εγκ. 142036/0092/19-12-2016 για κρατήσεις, συντάξιμο μισθό και...

Σχόλια στην πρόσφατη ερμηνευτική εγκύκλιο Γ. Χουλιαράκη – Αν. Πετρόπουλου Εγκ. 142036/0092/19-12-2016 για κρατήσεις, συντάξιμο μισθό και την απομάκρυνση του κράτους

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Εισαγωγικά

Χθες κυκλοφόρησε η αναμενόμενη ερμηνευτική εγκύκλιος Γ. Χουλιαράκη για τις νέες κρατήσεις στην κύρια σύνταξη και τον νέο συντάξιμο μισθό. Όμως τον Δεκέμβριο που μας αφήνει (2016), ένα περίεργο κύμα, συχνά ανορθολογικό, άναρχο και εν πολλοίς βουβό δημιουργήθηκε. Πρόκειται για το ρεύμα που προωθήθηκε από συγκεκριμένα κέντρα, με αφορμή την μαζική προσπάθεια εξαγοράς «πλασματικών χρόνων».

Μετά τα «πλασματικά υπηρεσιακά έτη» και τα ΜΚ της πρώτης μαζικής μας αξιολόγησης με βάσει τα κάθετα προσόντα εις βάρος των πολλών (μηδενισμό των μισθολογικών ετών 2016 και 2017) μια μερίδα –που βρίσκεται μακριά από τη σύνταξη- δεν διερωτήθηκε καν αν το θύμα θα είναι πλέον οι ίδιοι, γιατί η ατομική λύση αφήνει στην εξουσία να αλλάζει τους νόμους όλο και περισσότερο εις βάρος μας. Γιατί όντως δίνεται «το τυρί» των πλασματικών ετών, αλλά καιροφυλακτεί και η «φάκα», ώστε να εξαγοράζουμε είτε με μικρό, είτε χωρίς αντίκρυσμα.

Από την άλλη μεριά αυτό το ρεύμα μπορεί μέσα από τα πρωτοβάθμια κυρίως συνδικάτα να διεκδικήσει βλέποντας και την μεγάλη εικόνα για το μισθό και τις συντάξεις και τα λοιπά, π.χ. όπως αποτυπώθηκαν στα δύο τελευταία συνέδρια της ΟΛΜΕ (16ο και 17ο ).

Πάει, λοιπόν, ένας χρόνος μετά το νέο νόμο (4354/2015 – Γ. Χουλιαράκη, κλπ) για τον ακαθάριστο μισθό και μισό από το νόμο 4387/2016 (Γ. Κατρούγκαλου) για τη νέα φορολογία όλων και τις νέες κρατήσεις για όλους τους εργαζόμενους, αλλά και τον νέο συντάξιμο μισθό και την (σταδιακή) απομάκρυνση του κράτους ως εγγυητή των κύριων συντάξεων των εκπαιδευτικών λοιπών και δημοσίων υπαλλήλων.

ΙΙ. Τα θέματα της πρόσφατης εγκυκλίου 142036/0092/19-12-2016

Επιτέλους και πολύ καθυστερημένα δημοσιεύτηκε η ερμηνευτική εγκύκλιος που αφορά τις πλευρές τους ασφαλιστικού του Μαΐου 2016 που έμειναν για την 1/1/2017 και αφορούν τους δημόσιους λειτουργούς και λοιπούς δημοσίους υπαλλήλους, όπου οι εκπαιδευτικοί Π.Ε. και Δ.Ε. αποτελούν περί το 1/3.

Τα ζητήματα που ανοίγει και ερμηνεύει η εγύκλιος αφορούν την μέθοδο απεγκλωβισμού του κράτους ως εγγυητή των συντάξεων του δημοσίου από την 1/1/2017 εφενός, και αφετέρου αναλυτική περιγραφή του νέου «συντάξιμου μισθού» όλων των κατηγοριών, πάνω στον οποίο ορίζονται και οι νέες κρατήσεις των Εκπαιδευτικών και λοιπών Δημ. Υπαλλήλων.

Αυτές είναι πλέον δύο:

α) Το 6,67% επί του «συντάξιμου μισθού» των Δ.Υ. που έρχεται από το μακρινό 1992 (εφαρμογή από 1/1/1993) και

β) η σταδιακή και όχι απότομη (νέο στοιχείο) αύξηση του υπόλοιπου ποσοστού (13,33%) μέχρι το ενιαίο του 20%  και έως την 1/1/2020. Αυτό υποτίθεται ότι θα καταθέτει το κράτος στο νέο ασφαλιστικό υπερταμείο (Ε.Φ.Κ.Α.) μέσω της μισθοδοσίας μας. Και έτσι θα οδηγηθούμε στην νεοφιλελεύθερη φάση, όπου το κράτος θα εγγυάται μόνο κάποια «εθνική σύνταξη» – επίδομα!

ΙΙΙ. Σχόλιο στη σταδιακή αύξηση του ποσοστού έως την 1/1/2020

Σημειώναμε σε προηγούμενο άρθρο μας (03-09-2016) –Μισθός εκπαιδευτικών και το νέο ασφαλιστικό III– “Δεν άλλαξαν τις κρατήσεις για κύρια σύνταξη, λόγω καθυστέρησης (;) της 2ης ερμηνευτικής εγκυκλίου του Υπ. Οικονομικών, ενώ προβλέπεται ρητά από τον νόμο «Γ. Κατρούγκαλου», ν.4387/2016, άρθρο 38, παρ. 1: «Από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, το συνολικό ποσοστό ειφοράς κύριας σύνταξης ασφαλισμένου μισθωτού και εργοδότη ορίζεται σε 20% επί των πάσης φύσεως αποδοχών των εργαζομένων … και κατανέμεται κατά 6,67% σε βάρος των ασφαλισμένων και κατά 13,33% σε βάρος εργοδοτών, συμπεριλαμβανομένου από 1.1.2017 και του Δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου με…”.

Η ερμηνευτική αυτή εγκύκλιος δημοσιεύτηκε χθες (19-12-2016) και ορίζει όλες τις αλλαγές μέ βάση το νόμο «Γ. Κατρούγκαλου», ν.4387/2016 και το άρθρο 38. Όσον αφορά την ερμηνεία για τις κρατήσεις του δημοσίου σημειώνει: «…και κατά 13,33% σε βάρος εργοδοτών, συμπεριλαμβανομένου από 1.1.2017 και του Δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου με…».

Έτσι όλο το βάρος της ερμηνείας και της τακτικής της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ βρίσκεται στην πρόθεση «από». Η κυβέρνηση, χωρίς να έχει δώσει μέχρι στιγμής δημόσιες εξηγήσεις, αποφασίζει το δικό της ποσοστό «13,33% σε βάρος εργοδοτών» να το μοιράσει σε τέσσερα ίσα μέρη, αρχής γενομένης από 1/1/2017 και τελειώνοντας την 1/1/2020! Συγκεκριμένα ορίζει τα 4 περίπου ίσα μέρη σε 3,33% και τα μοιράζει ως εξής αυξητικά και σταδιακά:

ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΙΣΦΟΡΩΝ

2017 3,33%

2018 6,67%

2019 10%

2020 και επόμενα 13,33%

Γιατί το έκανε αυτό, αντί να προσφέρει το δικό της 13,33% από 1/1/2017; Εμείς μόνο ερωτήματα, εκτιμήσεις και ικασίες μπορούμε να βάλουμε. Το σίγουρο είναι ότι ούτε το ΕΦΚΑ είναι ακόμα έτοιμο ως δομή («προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται μέχρι 31.12.2016», άρθο 52, παρ. 1), ούτε η κυβέρνηση μέσω Βουλής θέλει να επιβαρύνει τον προϋπολογισμό με όλο το ποσοστό.

Όμως η αρχή, με ξεχωριστό κωδικό βεβαίως, της 1ης κράτησης με 3,33% σηματοδοτεί την αρχή του απεγκλωβισμού της εγγύησης του κράτους για το ανταποδοτικό μέρος της κύριας σύνταξης, όπως ορίζει ο «Νόμος Γ. Κατρούγκαλου». Αναρωτιόμαστε αν το τέλος σχεδιάζεται για την 1/1/2020 ή αυτό απλά είναι άλλο ένα προπέτασμα καπνού που θα το πληρώσουν οι νυν και επόμενοι συνταξιούχοι; Και αυτό το ερώτημα αποτελεί όντως μέρος της μεγάλης εικόνας και όχι η μαζική εξαγορά «πλασματικών χρόνων»…

IV. Σχόλιο στις «συντάξιμες αποδοχές» και τον ασφαλιστέο μηνιαίο μισθό-εισόδημα

Με τις διατάξεις της παρ. 2α (εδάφια πρώτο, δεύτερο και τρίτο) του άρθρου 8 του ν. 4387/2016 (νέο ασφαλιστικό), προβλέπονται τα ακόλουθα:

«Ως συντάξιμες αποδοχές για τον υπολογισμό του ανταποδοτικού μέρους σύνταξης κύριας ασφάλισης, εξ ιδίου δικαιώματος, ανικανότητας ή κατά μεταβίβαση λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου καθ’όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου. Ο μέσος αυτός όρος, υπολογίζεται ως το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου των μηνιαίων αποδοχών δια του συνολικού χρόνου ασφάλισής του.

Ως σύνολο μηνιαίων αποδοχών που έλαβε ο ασφαλισμένος νοείται το άθροισμα των μηνιαίων αποδοχών που υπόκεινται σε εισφορές, καθ’όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου.»

Βεβαίως η νεοφιλελεύθερη τομή που έκανε ο νόμος είναι πολλαπλή, αλλά δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι πλέον πήγε πίσω και από το «νόμο Α. Λοβέρδου του 2010», όπως έκανε και αυτός με τους προηγούμενους, όπου ο μέσος όρος ήταν της τελευταιας πενταετίας.

Οφείλουμε όμως να σημειώσουμε ότι υπάρχουν τρία ακόμα σημεία:

α) Επανυπολογισμός όλων των συντάξεων. Αυτός ξεκινά με τον μέσο όρο από το 2002 (άρθρο 28, παρ. 3) μέχρι το «συνταξιοδοτικό παρόν» και με προσθήκη κάθε έτους προς τα πίσω μέχρι σταδιακά να οδηγηθεί ο υπολογισμός έως «καθ’όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου».

β) Αναγνωρισμένα πλασματικά χρόνια. «Για το χρόνο ασφάλισης που αναγνωρίζεται πλασματικά, κατόπιν καταβολής του προβλεπόμενου ποσού εξαγοράς ως συντάξιμες αποδοχές ορίζεται το ποσό που θα αποτελούσε τον ασφαλιστέο μηνιαίο μισθό-εισόδημα αν εκλαμβανόταν ως μηνιαία εισφορά το ποσό που καταβλήθηκε για την εξαγορά κάθε μήνα ασφάλισης. Οι πλασματικοί χρόνοι που αναγνωρίστηκαν χωρίς εξαγορά δεν συνυπολογίζονται για τον υπολογισμό του ποσού της ανταποδοτικής σύνταξης» (άρθρο 28, παρ. 2δ).

γ) Προσωπικές διαφορές. Όσοι εκπαιδευτικοί (περί το 1/3) και λοιποί Δ.Υ. έχουν στο νέο μισθολόγιο από 1/1/2016 «προσωπική διαφορά» αυτή δεν λογίζεται ως μέρος των συντάξιμων αποδοχών: «Η προσωπική διαφορά του άρθρου 27 του ν. 4354/2015 δεν αποτελεί σταθερή παράμετρο του ενιαίου μισθολογίου και ως εκ τούτου δεν μπορεί να αποτελεί τμήμα των συντάξιμων αποδοχών» (Πρόσφατη ερμηνεία της Εγκυκλίου Χουλιαράκη 19/12/2016, Α3 Παρατήρηση 3).

Αυτό σημαίνει ότι ο συντάξιμος μισθός από 1/1/2016 μικραίνει για το 1/3 των εκπαιδευτικών αφενός, και αφετέρου δεν θα συμετέχει στην βάση επί των οποίων θα γίνονται από 1/1/2017 οι κρατήσεις 6,67% για την κύρια σύνταξη (θα συμμετέχει όλος ο υπόλοιπος μισθός). Ταυτόχρονα υπονοείται και ο ψηφισμένος «κόφτης»…

V. Οι νέες κρατήσεις με …. κατηγορίες

Με το «Νόμο Γ. Κατρούγκαλου» τυπικά ενοποιούνται οι συντάξιμες αποδοχές παλαιών και νέων ασφαλισμένων – Άρθρο υποφαινόμενου: Μισθός Ιουλίου εκπαιδευτικών: τσιγγουνιές στους νέους και με «ρέγουλο» στους παλιούς ασφαλισμένους, 26-06-2016. Μέχρι σήμερα ήταν διαφορετικές από την 1/1/1993 και συνεχίστηκαν εις βάρος των νέων ασφαλισμένων ακόμη και μετά την 1/1/2011 με το τότε μισθολόγιο, που «ξεπάτωσε» τα οριζόντια επιδόματα που είχαμε κερδίσει με μεγάλους αγώνες από το 1988!

Η εσωτερική αυτή αδικία συνεχίστηκε και στο νέο μισθολόγιο από 1/1/2016 και θα σταματήσει στις 31/12/2016, όπου ο συντελεστής 6,67% για την κύρια σύναταξη έμπαινε επί του «συντάξιμου μισθού» της 31/10/2011, όπου προστίθονταν και ο «εικονικός μισθός» των 140,80 €, ο οποίος από 1/1/2017 καταργείται:

«Επειδή το εικονικό ποσό των 140,80€ των διατάξεων του άρθρου 2 του ν. 3513/2006 (Α 265) δεν περιλαμβάνεται στις αποδοχές των υπαλλήλων που υπάγονται στο ενιαίο μισθολόγιο του ν. 4354/2015 και ως εκ τούτου, σύμφωνα με τις προαναφερόμενες διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 4387/2016, δεν μπορεί να αποτελεί τμήμα των συντάξιμων αποδοχών τους, από 1-1-2017 και μετά δεν υπόκειται σε κράτηση ασφαλιστικών εισφορών», πρόσφατη εγκ. Γ. Χουλιαράκη, Α3, 2.

Όμως, ενώ καταργήθηκε αυτός ο διαχωρισμός, δημιουργήθηκαν νέες υποκατηγορίες. Για να δούμε τι θα συμβεί αναλυτικότερα στις νέες κρατήσεις, θα σχολιάσουμε μεθολογικά  για κάθε τέτοια υποκατηγορία.

V1) Παλαιοί ασφαλισμένοι με προσωπική διαφορά

Πλέον όλος ο συντελεστής 6,67% δεν θα μπαίνει στο άθροισμα βασικού  μισθού + εικονικός μισθός, αλλά επί όλων των συντάξιμων αποδοχών, στον οποίο όμως δεν θα προστίθεται η οποιαδήποτε «προσωπική διαφορά». Κατά πάσα πιθανότητα στους περισσότερους οι νέες κρατήσεις εκτιμώ ότι θα είναι πολύ κοντά στις παλαιές με μικρή αύξηση και επομένως μείωση των καθαρών.

V2) Παλαιοί ασφαλισμένοι χωρίς προσωπική διαφορά

Οι περισσότεροι συνάδελφοι αυτής της κατηγορίας είναι αυτοί που έχουν προϋπηρεσία στον ιδιωτικό τομέα (πριν τις 1/1/ 1993), αλλά έχουν μέχρι 20 έτη δημόσιας υπηρεσίας, οπότε δεν έχουν προσωπική διαφορά, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. Οι συνάδελφοι αυτοί θα δουν αυξημένες κρατήσεις μιας και ο συντάξιμος μισθός τους στις 31/10/2011 ήταν μόνο ο μικρός βασικός και ο εικονικός.

Η κατάργηση του εικονικού μισθού των 140,80 €, όπως και η μη ύπαρξη διαφοράς, δεν θα αντισταθμήσει την συμμετοχή του συνόλου των αποδοχών (πολύ μεγαλύτερος βασικός μισθός και πιθανές οικογενειακές παροχές). Επομένως θα έχουμε αισθητή αύξηση των κρατήσεων και άρα αισθητή μείωση των καθαρών μεταξύ Δεκεμβρίου 2016 και Ιανουαρίου 2017, όταν θα γίνει η αναδρομική εφαρμογή λόγω καθυστέρησης έκδοσης της εγκυκλίου της 19/12/2016.

V3) Νέοι ασφαλισμένοι, χωρίς προσωπική διαφορά

Οι συνάδελφοι αυτοί αποτελούν πλέον τον κύριο κορμό των εκπαιδευτικών, και κατά κανόνα δεν έχουν προσωπικές διαφορές, παρά τον μηδενισμό των διορισμών μονίμων μετά το 2010. Οι νέοι ασφαλισμένοι ήδη είχαν πολύ μεγάλες κρατήσεις μετά την 31/10/2011, αφού είχαν κράτηση για την κύρια σύνταξη (τώρα αναταποδοτική) 6,67% εφόλων των αποδοχών (κανονικών και «εικονικών»).

Από 1/1/2017 οι συντάξιμες αποδοχές θα είναι μεν χωρίς προσωπική διαφορά, αλλά θα είναι και πραγματικές, αλλά και μικρότερες. Επομένως εκτιμώ σχετική μείωση των κρατήσεων και άρα προσωρινά μικρή αύξηση των καθαρών. Και αυτή ανεξάρτητα από την προσθήκη στους περισότερους του οφειλόμενου ¼ του μέρους της ωρίμανσης που πήραν με το νέο μισθολόγιο.

V4) Αναπληρωτές

Για τους συναδέλφους αυτούς, όπου το Ι.Κ.Α., για το οποίο γίνονταν οι κρατήσεις, εντάσσεται στο Ε.Φ.Κ.Α. (άρθρο 53, παρ. 1Α) δεν υπάρχει αναφορά στην εν λόγω εγκύκλιο. Πάντως (άρθρο 27, παρ. 1) γενικά ισχύει:

«Σε εφαρμογή των ενιαίων κανόνων του Ε.Φ.Κ.Α. και των θεμελιωδών αρχών των άρθρων 1 και 2, οι ρυθμίσεις των άρθρων 4 – 20 του Κεφαλαίου Β’ εφαρμόζονται και στους ασφαλισμένους των φορέων, τομέων κλάδων και λογαριασμών που εντάσσονται στον Ε.Φ.Κ.Α. του άρθρου 53, με την επιφύλαξη των επόμενων παραγράφων, ειδικών ρυθμίσεων των άρθρων που ακολουθούν και με εξαίρεση … τη σχέση των δημοσίων ή στρατιωτικών υπαλλήλων με την υπηρεσία τους».

Επομένως χρειάζεται ειδικότερη μελέτη, που ξεφεύγει από τις δυνατότητες του άρθρου αυτού.

VI. Επίλογος

Αυτές οι λεπτομέρειες θα καθορίζουν για κάμποσο καιρό την νέα μισθολογική καθημερινότητά μας. Ομοίως και για όσους βρίσκονται σε συνταξιοδοτική αναμονή ή στην σύνταξη, οι αλλαγές αυτές θα επιτείνουν την αν-αξιοπρέπεια στα γηρατειά. Παρά όμως αυτή την καθημερινότητα, ως μικρή εικόνα, οφείλουμε να αρθούμε ακόμη πιο ψηλά και να δούμε την μεγάλη εργασιακή μας εικόνα. Δηλαδή στην αγωνιστική συλλογική διεκδίκηση ενός πακέτου εργασιακών αλλαγών, που θα ξεκινούν από τους μόνιμους διορισμούς, την αύξηση του μισθού των νεοεισερχομένων, την πάλη για μείωση του ηλικιακού ορίου στα 60 με πλήρη σύνταξη στα 30 (αποφάσεις πρόσφατων συνδικαλιστικών συνεδρίων ΟΛΜΕ) με όρους αξιοπρέπειας.

Βεβαίως υπάρχει και η αμέσως μεγαλύτερη εικόνα, όπου οι εκπαιδευτικοί οφείλουμε να δούμε και να δράσουμε μέσα στο νέο τοπίο που προσπαθούν να επιβάλουν Ε.Ε.-Δ.Ν.Τ.-ΟΟΣΑ-Κυβερνήσεις στην εκπαίδευση, το δημόσιο, την εργασία, κλπ.

Και αυτά χωρίς να αφήνουμε την ακόμη μεγαλύτερη εικόνα του διεθνούς καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού και ειδικά γύρω από τον τόπο μας!

* Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας είναι απελθών μέλος του Δ.Σ. ΚΕΜΕΤΕ/ΟΛΜΕ και μέλος του Δ.Σ. της Α΄ΕΛΜΕ Αχαΐας (από τις Παρεμβάσεις Δ.Ε.).