Η Συμμετοχή Της Γυναίκας Στη Πολιτική ζωή «Καθήκον – Όχι Απλά Δικαίωμα»

Του Θανάση Παλούμη (*) Από την αρχαιότητα η θέση της γυναίκας στη σφαίρα της κοινωνικής ζωής ήταν απαξιωτική. Στη κλασική Αθήνα οι ρόλ...

Του Θανάση Παλούμη (*)

Από την αρχαιότητα η θέση της γυναίκας στη σφαίρα της κοινωνικής ζωής ήταν απαξιωτική. Στη κλασική Αθήνα οι ρόλοι της περιορίζονταν μόνο σε ορισμένα ζητήματα του οίκου και σε ζητήματα αναπαραγωγής και ανατροφής των τέκνων.

Κατά την ελληνιστική περίοδο τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν σταδιακά, για πρώτη φορά σε γραπτά κείμενα της εποχής, οι γυναίκες αποκαλούνται "πολίτιδες", ενώ στην αρχαία Σπάρτη ήδη εκφράζουν τη γνώμη τους για  κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα.

Η επιρροή τους στις πολιτικές αποφάσεις του κράτους γίνεται ακόμα εντονότερη κατά τα βυζαντινά χρόνια, χωρίς όμως να έχουν αποκτήσει τα ίδια πολιτικά δικαιώματα και χαρακτηριστικά με αυτά των ανδρών. Η γυναίκα θα συνεχίσει έκτοτε να βρίσκεται στο περιθώριο για πολλούς ακόμη αιώνες. 

Ουσιαστικές προσπάθειες για το δικαίωμα ψήφου θα πραγματοποιηθούν κατά τον 18ο και 19ο αιώνα με τους φεμινιστικούς αγώνες, ενώ τον 20ο αιώνα παρατηρούνται για πρώτη φορά οι καρποί αυτών των προσπαθειών. Το 1921 ο πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης επαναφέρει στη Βουλή την πρόταση όσον αφορά τη γυναικεία ψήφο, αλλά προκαλούνται βίαιες αντιδράσεις από πολλούς πολέμιους της ιδέας. Η πρόταση επιστρέφει εκ νέου το 1924 και μετά από ακόμα πέντε χρόνια διαμάχης, υπερψηφίζεται και με Προεδρικό Διάταγμα. Στις 5 Φεβρουαρίου 1930, αναγνωρίστηκε το δικαίωμα (μόνο) του εκλέγειν για τις Ελληνίδες.

Το 1934 μια μερίδα Ελληνίδων γυναικών, αυτών που ήταν εγγράμματες και είχαν συμπληρώσει το 30ο έτος της ηλικίας τους, ψήφισε στις δημοτικές εκλογές, το 1953 η Ελένη Σκούρα εξελέγη βουλευτής στο Νομό Θεσσαλονίκης με το κόμμα του "Ελληνικού Συναγερμού", ενώ το 2004 η Άννα Ψαρούδα - Μπενάκη αποτέλεσε τη πρώτη Ελληνίδα πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων έπειτα από πρόταση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. 

Έτος ορόσημο όσον αφορά τη συμμετοχή του γυναικείου φύλλου στο ελληνικό κοινοβούλιο ήταν και το 1956, εφόσον τότε οι γυναίκες κατάφεραν να αποκτήσουν πλήρως το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι με την Λίνα Τσαλδάρη, υποψήφια με την Ε.Ρ.Ε., να κατακτά για πρώτη φορά μια θέση στο Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, κατά την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή. Την ίδια χρονιά εξελέγη και η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος, η Μαρία Δεσύλλα - Καποδίστρια, στην Κέρκυρα.

Δεκαεννέα χρόνια αργότερα με το Σύνταγμα του 1975 καθιερώθηκε η ισότητα των δυο φύλων ορίζοντας ότι «όλοι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου». Καθοριστικό, ωστόσο, ήταν το έτος 2008, οπότε και καθιερώθηκε για πρώτη φορά η ποσόστωση (άρθρο 3 του Ν. 3636/2008), σύμφωνα με την οποία ο αριθμός των υποψηφίων από κάθε φύλο στους συνδυασμούς των κομμάτων πρέπει να ανέρχεται σε ποσοστό τουλάχιστον ίσο με το 1/3 του συνολικού αριθμού των υποψηφίων, στο σύνολο της επικράτειας. Η εφαρμογή του μέτρου της ποσόστωσης είχε ως αποτέλεσμα να εκλεγούν πενήντα δύο γυναίκες βουλευτές το 2009.

Παρά τις σημαντικές αλλαγές που σημειώθηκαν μέχρι σήμερα όσον αφορά τη συμμετοχή της γυναίκας στο δημόσιο βίο, δεν έχουν εξαλειφθεί πλήρως τα ταμπού που θεωρούν τη πολιτική προνόμιο των ανδρών. Το 89% των ευρωπαίων ηγετών αποτελείται από άνδρες και σε χώρες όπως την Πολωνία, δεν έχει υπάρξει ποτέ γυναίκα επικεφαλής μεγάλου κόμματος. Το φαινόμενο της ανδροκρατίας πλήττει και χώρες όπως την Ουγγαρία αλλά και τη νησιωτική Κύπρο, όπου οι γυναίκες καταλαμβάνουν κάτι λιγότερο από το 15% του κοινοβουλίου. Αντίθετα, πρωτοπόροι στην ανάδειξη της γυναικείας δύναμης, αποτελούν η Σουηδία, η Ισπανία και η Φινλανδία, όπου η ποσόστωση αγγίζει το 40%.

Η πολιτική δεν είναι ανδρικό μονοπώλιο! Η γυναίκα έχει αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί επάξια στις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές απαιτήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, άλλωστε, αποτελεί η περίπτωση της Μάργκαρετ Θάτσερ, πρώτης γυναίκας πρωθυπουργού της Μ. Βρετανίας. Η "Σιδηρά Κυρία" ανέλαβε την εξουσία σε μια δύσκολη και πολυτάραχη για τη χώρα της περίοδο. Ακολούθησε με σθένος αυστηρή νομισματική πολιτική, αυξάνοντας τα επιτόκια, προκειμένου να χαμηλώσει τον πληθωρισμό. Παρά τις έντονες επικρίσεις που δέχθηκε και τις πολύμηνες απεργίες των εργατικών συνδικάτων, η πολιτική της σταδιακά απέδωσε, καταφέρνοντας να μειώσει το ΑΕΠ της χώρας και τον πληθωρισμό από το 18% στο 8,6%. Μετά την πολυετή θητεία της, δημοσκόπηση έδειξε ότι το 52% των ερωτηθέντων θεωρούσε ότι "έκανε καλό στη χώρα".

Ο ρόλος της γυναίκας, σήμερα, ως ουσιαστικό κομμάτι της κοινωνικής σύστασης είναι πολυδιάστατος, αναλαμβάνει καθήκοντα συζύγου, μητέρας, νοικοκυράς, καθώς και επαγγελματικά καθήκοντα, στα οποία καλείται να ανταπεξέλθει ταυτόχρονα και με επιτυχία! Η αλήθεια είναι πως τα καταφέρνει και αυτό της προσδίδει την επιπλέον δυνατότητα να αντιλαμβάνεται ταχύτερα τις αλλαγές που διαδραματίζονται στο περιβάλλον της, αυτό σημαίνει πως η συμμετοχή της στη διαμόρφωση της πολιτικής ζωής αποτελεί πλέον αναγκαιότητα. Η ανάπτυξη και η ισορροπία θα επέλθουν μόνο εάν και οι γυναίκες παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην λήψη αποφάσεων για ζητήματα που τις αφορούν!

(*) Ο Θανάσης Παλούμης είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας.