Αφιέρωμα στην Ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου

Επιμέλεια: Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος Η ιερή πόλη του Μεσολογγίου επαναστάτησε το Μάιο του 1822, αλλά η Ηρωική Έξοδος πραγματοποιήθ...

Επιμέλεια: Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος

Η ιερή πόλη του Μεσολογγίου επαναστάτησε το Μάιο του 1822, αλλά η Ηρωική Έξοδος πραγματοποιήθηκε κατά την τρίτη πολιορκία, το 1826 από τον Κιουταχή, τη νύχτα του Σαββάτου του Λαζάρου-ξημερώνοντας η Κυριακή των Βαΐων. Είχαν προηγηθεί άλλες δύο πολιορκίες από τον Ομέρ Βρυώνη, ανεπιτυχείς και με μεγάλες απώλειες για τον εχθρό, το 1822 και 1823.

Την άνοιξη του 1825 ο Κιουταχής ερχόμενος από Λάρισα με πολυάριθμο στρατό (περίπου 40.000) και μεγάλο αριθμό πυροβόλων, επιδόθηκε στην τρίτη πολιορκία. Αν και οι αγωνιστές του Μεσολογγίου ήσαν κατά πολύ λιγότεροι, περίπου 4.000(!), οι δυσκολίες που συνάντησε στην επιχείρησή του ήταν ανυπέρβλητες, λόγω του ηρωισμού και της καλής οχύρωσης και οργάνωσης των υπερασπιστών της πόλης, που οι δυνάμεις τους ενισχύθηκαν αργότερα από τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και από σώμα Σουλιωτών υπό τον Κίτσο Τζαβέλα. 

Βλέποντας ο Σουλτάνος ότι η επιχείρηση πολιορκίας δεν θα είχε καλή έκβαση, ενίσχυσε τις δυνάμεις αποκλεισμού του Κιουταχή με τουρκικά και αιγυπτιακά στρατεύματα υπό τον Ιμπραήμ, παρ’ όλο που πιεζόταν από το φιλελληνικό κίνημα που είχε αρχίσει να αναγνωρίζεται στην Ευρώπη.

Φτάνοντας ο Ιμπραήμ, λέγεται ότι απευθυνόμενος ειρωνικά στον Κιουταχή του είπε: 

«Αυτόν το φράχτη δεν μπορείς να καταλάβεις;»!

Με την άφιξη των νέων εχθρικών δυνάμεων η πολιορκία συνεχίστηκε σφοδρότερη. Παρόλα αυτά, μέχρι τον Φεβρουάριο του 1826 οι τούρκοι δεν είχαν σημειώσει καμία επιτυχία. Ο Ανδρέας Μιαούλης με τον στόλο του κατάφερνε να ανεφοδιάζει το Μεσολόγγι και η άμυνα των πολιορκημένων παρέμενε ισχυρή.

Το Μάρτιο οι τούρκοι κατέλαβαν μετά από σφοδρή μάχη τα στρατηγικής σημασίας για την πόλη νησιά Βασιλάδι και Ντολμά, οι Έλληνες όμως κατάφεραν να διατηρήσουν το νησί Κλείσοβα. Με την κατάληψη των δύο νησιών από τους τούρκους, ο ανεφοδιασμός των πολιορκημένων από τον Ελληνικό στόλο ήταν πολύ δυσχερής, έως αδύνατος, το δράμα τους όλο και μεγάλωνε και η πείνα θέριζε ανθρώπους και ζώα. 

Τότε, και όταν οι δυνατότητες συνέχισης της άμυνας απέναντι στα τουρκικά και αιγυπτιακά στρατεύματα είχαν χαθεί, λόγω εξάντλησης των τροφίμων, αποφασίστηκε από τους προκρίτους της πόλης η Έξοδος των υπερασπιστών της. Το γεγονός συνέβη τη νύχτα της 10ης Απριλίου, ξημερώνοντας η Κυριακή των Βαΐων, όπως προαναφέρθηκε. Η ηρωική αυτή πράξη συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα γεγονότα της παγκόσμιας στρατιωτικής ιστορίας.

Η «Απόφαση της Εξόδου» πάρθηκε μπροστά στη μεγάλη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που όμως καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς και την εισβολή των τούρκων. Στον ίδιο ακριβώς χώρο, πάνω στα ερείπια του μεγαλοπρεπούς εκείνου ναού χτίστηκε ένα μικρό εκκλησάκι  προς τιμήν της αγίας. Λέγεται δε, ότι ο ναΐσκος αυτός έχει τις διαστάσεις της αγίας Τράπεζας της πρώτης εκκλησίας που καταστράφηκε!

Πριν την Έξοδό τους οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» κοινώνησαν των Αχράντων Μυστηρίων, από τα χέρια του επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ. Λέγεται όμως και ότι δεν κοινώνησαν με Σώμα και Αίμα Χριστού («ψωμί» και «κρασί»), αφού στην πόλη δεν υπήρχε τίποτα! Κοινώνησαν με χώμα και νερό της πόλης τους, τα οποία υπερασπίζονταν!!! Αυτό είναι μια προφορική παράδοση/μαρτυρία από εκείνους που επέζησαν και που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά «στόμα με στόμα»!

Ο Χρήστος Καψάλης, προύχοντας και πολεμιστής του Μεσολογγίου, μη μπορώντας να συμμετέχει στην Έξοδο, προτίμησε να πεθάνει στα ερείπια της πατρίδας του. Την παραμονή της ημέρας αυτής συγκέντρωσε πολλές γυναίκες, παιδιά, γέροντες, ανήμπορους, ανάπηρους και εξαντλημένους από την πείνα και τις αρρώστιες, που κι αυτοί δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος στην Έξοδο και κατέφυγαν στη μεγάλη πυριτιδαποθήκη κάτω από τον προμαχώνα του Μπότσαρη. Με τις δυνάμεις που τους είχαν απομείνει, όλη τη νύχτα της Εξόδου έψελναν νεκρικές ακολουθίες, ενώ ο Καψάλης κρατούσε συνεχώς ένα αναμμένο δαυλί (ίσως λαμπάδα) στο χέρι του. Το πρωί, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην πόλη, φώναξε δυνατά: 

«Μνήσθητί μου Κύριε, όταν έλθης εν τη Βασιλεία σου»

και έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη, που ανατινάχθηκε μαζί με όλους όσους είχαν καταφύγει εκεί και πλήθος τούρκων που είχαν εισβάλει σε αυτήν. 

Κατά άλλη εκδοχή, ο Χρήστος Καψάλης δεν πυροδότησε την πυριτιδαποθήκη με δαυλί ή λαμπάδα, αλλά «σημάδεψε και πυροβόλησε με την πιστόλα του» το μπαρούτι. Όπως και να ’χει, το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο.

Ίσως και να προδόθηκε η Έξοδος και έτσι να εξηγείται η απάντηση των τουρκο-αιγυπτιακών στρατευμάτων με σφοδρή επίθεση, που συνοδεύτηκε από μεγάλη σφαγή. Χιλιάδες Έλληνες σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν και μόνο 1.500, περίπου,  κατάφεραν να διασωθούν. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, επεκράτησε μεγάλη σύγχυση και παρερμηνεία υποδείξεων, όταν ακούστηκε μια κραυγή μέσα στο πλήθος «οπίσω-οπίσω» (Σπυρίδωνος Τρικούπη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως»).

Αν και η πτώση του Μεσολογγίου οδήγησε σε διάλυση της τρίτης Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου του 1826 και στην παραίτηση της κυβέρνησης Κουντουριώτη, στο εξωτερικό ωστόσο αναθέρμανε το φιλελληνικό κίνημα και επιτάχυνε τις διαδικασίες προς επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για την τελική λύση του Ελληνικού ζητήματος. Οι αφηγήσεις/περιγραφές που έφταναν στην Ευρώπη, υπερέβαιναν το μέσο του ανθρώπινου κι ένα δυνατό κύμα θαυμασμού και συγκίνησης διέτρεξε τις περισσότερες χώρες της. Η Ελλάδα δεν ήταν πλέον μόνη της!

Μεταξύ εκείνων που αγωνίστηκαν στο πλευρό των Ελλήνων επαναστατών στο Μεσολόγγι, είναι και ο πολύ γνωστός Άγγλος ποιητής και φιλέλληνας Λόρδος Μπάιρον. Ο Μπάιρον πέθανε στις 19 Απριλίου 1824, όχι σε μάχη, αλλά από πυρετό. Το πένθος για το θάνατό του ήταν γενικό, καθώς ο  Εθνικός μας ποιητής συνέθεσε μεγάλο ποίημα στη μνήμη του, τη γνωστή «Ωδή εις τον θάνατο του Λόρδου Μπάιρον», που ειδικά οι πρώτοι του στίχοι έχουν αποτυπωθεί ανεξίτηλα στην μνήμη μας όλοι από τις σχολικές γιορτές για την Εθνική μας Παλιγγενεσία:

«Λευτεριά, για λίγο πάψε

να χτυπάς με το σπαθί.

Τώρα σίμωσε και κλάψε

εις του Μπάιρον το κορμί…».

Σε εκδήλωση πένθους την επόμενη ημέρα του θανάτου του ρίχτηκαν στο Μεσολόγγι 37 κανονιοβολισμοί την ώρα της ανατολής του ηλίου, μία κάθε λεπτό, καθώς τόσα ήταν και τα χρόνια της ηλικίας του.

Το Μεσολόγγι και η πόλη Άλαμο των ΗΠΑ, είναι οι μοναδικές πόλεις στον κόσμο που φέρουν τον τίτλο «Ιερές» για ιστορικούς-ηρωικούς λόγους και όχι για θρησκευτικούς.

Ο αγώνας των υπερασπιστών του Μεσολογγίου συγκίνησε βαθύτατα τον Διονύσιο Σολωμό. Οι κανονιοβολισμοί και τα ντουφέκια που ακούγονταν «κούφια» στη Ζάκυνθο και συγκεκριμένα στο λόφο του Στράνη, τον ενέπνευσαν κι έγραψε δύο από τα μεγαλύτερα απανθίσματα της νεότερης Ελληνικής λογοτεχνίας, τα ποιήματα «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» και «Ύμνος εις την Ελευθερίαν, που το δεύτερο μελοποιήθηκε από τον Νικόλαο Μάντζαρο και είναι ο Ενικός μας Ύμνος.

Ως απότιση φόρου τιμής η Πολιτεία στους πεσόντες υπερασπιστές της ιερής πόλης, με την  υπ’ αριθμόν 12449 απόφαση της 5ης  Μαΐου 1829 του Κυβερνήτη Ιωάννου Καποδίστρια, συνελέγησαν τα λείψανά τους  και τοποθετήθηκαν  σε μνημείο. Στη μαρμάρινη πλάκα του μνημείου στον Κήπο των Ηρώων διαβάζουμε μεταξύ άλλων:

« ΑΠΟΦΑΣΙΣ  12449
Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΕΧΟΜΕΝ ΧΡΕΟΣ ΝΑ ΣΥΛΛΕΞΩΜΕΝ ΜΕΤ’ ΕΥΛΑΒΕΙΑΣ
ΤΑ ΣΕΒΑΣΜΙΑ ΑΥΤΩΝ ΛΕΙΨΑΝΑ ΚΑΙ
ΝΑ ΤΑ ΚΑΤΑΘΕΣΩΜΕΝ ΕΙΣ ΤΙ ΜΝΗΜΕΙΟΝ
ΟΠΟΥ Η ΠΑΤΡΙΣ Ν’ ΑΠΟΔΙΔΗ ΚΑΤ’ ΕΤΟΣ
ΤΟΝ ΦΟΡΟΝ ΤΗΣ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ΤΗΣ…
…
ΕΝ ΑΙΓΙΝΗ TH 14Η ΜΑΙΟΥ  1829
Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ
ΙΩ. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ »
                                                             
Σημειώνουμε με υπερηφάνεια, τέλος, πως εκπρόσωποι του Δήμου Καλαβρύτων και αντιπροσωπείες Καλαβρυτινών Συλλόγων παρευρίσκονται και συμμετέχουν στον ετήσιο εορτασμό της επετείου της Ηρωικής εξόδου στο Μεσολόγγι, κάθε Κυριακή των Βαΐων.
======================================
Πηγές:
- Ιστορία τη Ελληνικής Επαναστάσεως», του Σπυρίδωνα Τρικούπη.
- «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ», εκδόσεις «ΔΟΜΗ», τόμος 9ος).
- «Βικιπαίδεια».
- Πληροφορίες από ξεναγούς σε προσκύνημά μας στον ιερό χώρο.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ:
(Όπως την διαβάζουμε σε μαρμάρινη πλάκα μεγάλων διαστάσεων στον Κήπο των Ηρώων)
«Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος»
Βλέποντες τον εαυτόν μας, το στράτευμα και τους πολίτας εν γένει μικρούς και μεγάλους παρ’ ελπίδαν υστερημένους από όλα τα κατεπείγοντα αναγκαία της ζωής προ 40 ημέρας και ότι εκπληρώσαμεν τα χρέη μας ως πιστοί στρατιώται της πατρίδος εις την στενήν πολιορκίαν ταύτην και ότι, εάν μίαν ημέραν υπομείνωμεν περισσότερον, θέλομεν αποθάνει όρθιοι εις τους δρόμους όλοι.
Θεωρούντες εκ του άλλου ότι μας εξέλιπεν κάθε ελπίς βοηθείας και προμηθείας, τόσον από την θάλασσαν καθώς και από την ξηράν, ώστε να δυνηθώμεν να βαστάξωμεν, ενώ ευρισκόμεθα νικηταί του εχθρού, αποφασίσαμεν ομοφώνως:
Η έξοδός μας να γίνη βράδυ εις τας δύο ώρας της νυκτός 10 Απριλίου, ημέρα Σάββατον και ξημερώνοντας των Βαΐων, κατά το εξής σχέδιον, ή έλθη ή δεν έλθη βοήθεια:
Α΄. - Όλοι οι Οπλαρχηγοί οι από την δάμπιαν του Στορνάρη έως εις την δάμπιαν του Μακρή, με τους υπό την οδηγίαν των, μία κολώνα, να ριχθούν εις την δάμπιαν του εχθρού εις την ακρογιαλιάν, εις το δεξιόν. Η σημαία του στρατηγού Νότη Βότζιαρη θέλει μείνει ανοικτή, ως οδηγός του σώματος τούτου. Ο στρατηγός Μακρής να την συνοδεύση με ειδήμονας, όπου γνωρίζουν τον τόπον.
Β΄. - Όλοι οι Οπλαρχηγοί οι από την δάμπιαν του στρατηγού Μακρή έως εις την Μαρμαρούν με τους υπό την οδηγίαν των, μία κολώνα όλοι, να ριχθούν εις τον προμαχώνα αριστερά κατά των εχθρών. Ο στρατηγός Μακρής, με την σημαίαν του ανοικτήν, θέλει είναι οδηγός του σώματος τούτου, αριστερά.
Γ΄. - Δια να μη μπερδευθή το Στράτευμα με ταις φαμελλιαίς, δίδεται το γεφύρι της δάμπιας του Στορνάρη, και όλοι οι φαμελλίται, εντόπιοι και ξένοι, να ταις συνοδεύσουν και να διαβούν απ’ εκεί. Τα δύο γεφύρια είναι το μεν δια την δεξιάν κολώναν και το της Λουνέττας δια την αριστεράν.
Δ΄. - Κάθε οπλαρχηγός να σηκώνη τους στρατιώτας του ανά έναν από τον προμαχώνα του, ώστε ο τόπος να μείνη εύκαιρος έως εις την ύστερην ώραν.
Ε΄. - Οι από την Μαρμαρούν, άμα σκοτειδιάση, να τραβηχθούν από ένας-ένας και να σταθούν εις την δάμπιαν του Χορμόβα.
ΣΤ΄. - Ο Τζιαβέλας, με όλον το Βοηθητικόν σώμα, να μείνη οπισθοφυλακή× αυτός με όλους θέλει περιέλθει όλον τον γύρον του Φρουρίου να δώση την είδησιν εις όλους και να τους πάρη μαζί του.
Ζ΄. - Το σώμα της Κλείσοβας, οδηγούμενον από τους Οπλαρχηγούς του, να εξέλθη με τα πλοιάρια εις την μίαν της νυκτός, σιγανά, και άμα φθάση εις την ξηράν να σταθή έως εις τας 2 ώρας, όπου θα γίνη το κίνημα απ’ εδώ, να κινηθή και αυτό.
Η΄. - Ο τόπος, το σημείον της διευθύνσεώς μας, θέλει είναι ο Άγιος Σιμεός. Οι οδηγοί θέλουν προσέχει να συγκεντρωθούμεν εκεί όλοι.
Θ΄. - Οι λαγουμτζήδες να βάλουν εις τα φυτίλια φωτιά, λογαριάζοντες να βαστάξουν μετά την έξοδόν μας μία ώρα επέκεινα. Το ίδιον να οδηγηθούν και οι εις τας πυριτοθήκας ευρισκόμενοι ασθενείς και χωλοί. Ηξεύρομεν όλοι τον Καψάλην.
Ι΄. - Επειδή θα πληγωθούν και πολλοί εξ ημών εις τον δρόμον, κάθε σύνδροφος χρεωστεί να τον βοηθή και να παίρνη και τ’ άρματά του, και εάν δεν είναι εκ του ιδίου σώματος.
ΙΑ΄. - Απαγορεύεται αυστηρώς κανένας να μη αρπάξη άρμα συνδρόφου του εις τον δρόμον, πληγωμένου ή αδυνάτου, αργυρούν ή σιδηρούν και φύγη. Όπου φανή τοιούτος, μετά την σωτηρίαν μας θέλει δίδει το πράγμα οπίσω και θέλει θεωρείσθαι ως προδότης.
ΙΒ΄. - Οι φαμελλίται όλοι, άμα προκαταλάβουν τους δύο προμαχώνας αι άλλαι δύο κολώναις, θέλουν κινηθεί αμέσως, ώστε να περιστοιχισθούν από την οπισθοφυλακήν.
ΙΓ΄. - Κανένας να μη ομιλήση ή φωνάξη την ώραν της εξόδου μας, έως ότου να πέση το δουφέκι εις το ορδί του Κιουταχή από την βοήθειαν οπού περιμένομεν και εάν, κατά δυστυχίαν, δεν έλθουν βοήθεια, οι όπισθεν πάλιν θέλουν κινηθή αμέσως, όταν κινηθούν αι σημαίαι.
ΙΔ΄. - Όσοι των αδυνάτων και πληγωμένων επιθυμούν να εξέλθουν και δύνανται, να ειδοποιηθούν από τα σώματά των τούτο.
ΙΕ΄. - Τα μικρά παιδιά όλα να τα ποτίσουν αφιόνι οι γονείς, άμα σκοτειδιάση.
ΙΣΤ΄. - Το μυστικόν θέλει το έχομεν: «Καστρινοί και Λογγίσιοι».
ΙΖ΄. - Δια να ειδοποιηθούν όλοι οι Αξιωματικοί το σχέδιον, επιφορτίζεται ο Νικόλας Κασομούλης, γραμματεύς του Στορνάρη, να περιέλθη από τώρα να τους το διαβάση, ιδιαιτέρως εις τον καθέναν. Εάν δε, εις αυτό το διάστημα, έξαφνα φανή ο στόλος μας, πολεμών και νικών να μείνωμεν έως ότου ανταποκριθούμεν.
Εν Μεσολογγίω 10 Απριλίου 1826»

Μεσολόγγι: Η είσοδος του "Κήπου των Ηρώων".Ας μην ξεχνάμε πως η πόλη του Μεσολογγίου συνδέεται με ένα από τα πιο τραγικά και ιστορικά μαζί γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης: την ΗΡΩΙΚΗ ΕΞΟΔΟ. Για τη μεγάλη αυτή στιγμή της Ιστορίας μας, εύκολα μπορεί να βρει κανείς πολλά στοιχεία στη βιβλιογραφία. Υπάρχει όμως μια μεγάλη λεπτομέρεια που ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΕΙ και ΣΚΟΡΠΑΕΙ ΡΙΓΗ ΣΥΓΚΙΝΗΣΗΣ και που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή: Τελευταία πράξη πριν την Έξοδο οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» κοινώνησαν των Αχράντων Μυστηρίων. Λέγεται όμως και ότι δεν κοινώνησαν με Σώμα και Αίμα Χριστού («ψωμί» και «κρασί»), αφού στην πόλη δεν υπήρχε τίποτα! Κοινώνησαν με ΧΩΜΑ ΚΑΙ ΝΕΡΟ της πόλης τους, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΟΝΤΑΝ!!! Είναι μια προφορική παράδοση/μαρτυρία από τα στόματα εκείνων που επέζησαν (που δεν ήσαν και λίγοι) και που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά!

Το Μεσολόγγι και η πόλη Άλαμο των ΗΠΑ, είναι οι μοναδικές πόλεις στον κόσμο που φέρουν τον τίτλο "Ιερές" για ιστορικούς-ηρωικούς λόγους και όχι για θρησκευτικούς!

Είναι γεγονός πως αν έχεις «κλεισμένη στην ψυχή σου την Ελλάδα, νοιώθεις μέσα σου κάθε είδους μεγαλείο», όταν επισκέπτεσαι χώρους και περιοχές με τέτοια ιστορία!!!

Είσοδος του κάστρου της πόλης του Μεσολογγίου. Στην κατάσταση που είναι σήμερα, χτίστηκε 15 χρόνια μετά την Έξοδο, πάνω όμως τείχη, που είχαν απομείνει!

Η Απόφαση της Ηρωικής Εξόδου.

Τείχη στο κάστρο της πόλης, με τα κανόνια. Στην κατάσταση που είναι σήμερα, χτίστηκε 15 χρόνια μετά την Έξοδο, πάνω όμως τείχη, που είχαν απομείνει!

Στον τάφο αυτόν, στον Κήπο των Ηρώων, είναι θαμμένος ο Ήρωας Μάρκος Μπότσαρης, ο οποίος «έπεσε» στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου. Ο Μπότσαρης προερχόταν από το Σούλι. Πάνω στον τάφο του "Η Κόρη της Ελλάδος"!

ΣΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΗΡΩΙΚΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ!Λίγο πιό πέρα στους Γάλλους, στους Ιταλούς, στους Ρώσους, στους Σουηδούς... 

Μπαίνοντας στον Κήπο των Ηρώων, αριστερά ευρίσκεται η προτομή του Εθνικού μας Ποιητή, ο οποίος ακούγοντας από το λόφο του Στράνη, (απέναντι, στη Ζάκυνθο) τους κρότους των κανονιών που έβαλαν κατά των «Ελεύθερων Πολιορκημένων», εμπνεύσθηκε και έγραψε τον Εθνικό μας Ύμνο. Πίσω ακριβώς από την προτομή, στίχοι του Εθνικού μας Ύμνου.

«Είν’ έτοιμα στην άσπονδη πλημμύρα των αρμάτων,δρόμο να σχίζουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουνεκείθε με τους αδελφούς κι εδώθε με το χάρο»!!! Διονύσιος Σολωμός

«Είν’ έτοιμα στην άσπονδη πλημμύρα των αρμάτων,δρόμο να σχίζουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουνεκείθε με τους αδελφούς κι εδώθε με το χάρο»!!! Διονύσιος Σολωμός

Η «Απόφαση της Εξόδου" πάρθηκε μπροστά στη μεγάλη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που όμως καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς και την εισβολή των τούρκων. Το μικρό αυτό εκκλησάκι (της Αγίας Παρασκευής), κτίστηκε στον ίδιο χώρο (πάνω στα ερείπια) της κατεστραμμένης εκκλησίας, το 1837. Λέγεται δε, ότι έχει τις διαστάσεις της Αγίας Τράπεζας της εκκλησίας που καταστράφηκε!

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗΣ 1782-1827

Στον τύμβο αυτόν είναι θαμμένα οστά τω υπερασπιστών της πόλης, κατά τον αποκλεισμό και την Ηρωική Έξοδο! (Με την απόφαση 12449 του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια)!

"ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΜΗΤΡΟΣ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗΣΦΡΟΥΡΑΡΧΟΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥΚΑΤΑ ΤΑΣ ΕΝΔΟΞΟΥΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ ΤΟΥ"

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος
Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά