Π.Χαμακιώτης: Καινοτομία και επιχειρηματικότητα η απάντηση στην αγροτική κρίση

«Η προώθηση της καινοτομίας μέσω της στήριξης της γεωργικής έρευνας και η διάδοση νέων ιδεών θα βελτιώσουν τη συνολική παραγωγικότητα το...

«Η προώθηση της καινοτομίας μέσω της στήριξης της γεωργικής έρευνας και η διάδοση νέων ιδεών θα βελτιώσουν τη συνολική παραγωγικότητα του τομέα αντί απλά να αναδιανείμουν θέσεις εργασίας από άλλους τομείς της οικονομίας», δήλωσε ο Παναγιώτης Χαμακιώτης, Περιφερειακός Διευθυντής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής της COMPO EXPERT, στη EurActiv, αναφερόμενος στην κατεύθυνση που θα πρέπει να έχει η νέα ΚΑΠ μετά το 2020.

Παράλληλα, μίλησε για την επερχόμενη κατάργηση των βιοκαυσίμων υποστηρίζοντας ότι «θα συνεχίσουν να απασχολούν τα κράτη και τις επιχειρήσεις» ενώ «η αλλαγή του status quo θα αποτελέσει σημαντική επιχειρηματική ευκαιρία για τα μη κράτη μέλη της ΕΕ και ειδικά για την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας», αλλά και για τις επιπτώσεις του ρωσικού εμπάργκο στα αγροτικά προϊόντα της ΕΕ που είχε ως αποτέλεσμα την επέκταση σε νέες αγορές.

Ο κ. Χαμακιώτης μίλησε στο Διευθυντή της EurActiv.gr Νίκο Λαμπρόπουλο και το δημοσιογράφο της EurActiv Σαράντη Μιχαλόπουλο. 

Τι πρέπει να περιλαμβάνει η νέα ΚΑΠ ώστε να προσελκύσει τους νέους αγρότες πίσω στη γεωργία? Πολλοί υποστηρίζουν ότι η εισαγωγή νέων τεχνολογιών θα μπορούσε να συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση, συμφωνείτε;

Το 2012 οι συγγραφείς Petrick και Zier κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται επενδυτική βοήθεια ύψους 1 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία 20 θέσεων εργασίας βραχυπρόθεσμα και 83 θέσεων εργασίας μακροπρόθεσμα. Γενικά, η επιδότηση της απασχόλησης και συγκεκριμένα της απασχόλησης των νέων σε γεωργία χαμηλής παραγωγικότητας δεν αποτελεί λογική ούτε βιώσιμη στρατηγική δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Η προώθηση της καινοτομίας μέσω της στήριξης της γεωργικής έρευνας και η διάδοση νέων ιδεών μέσω δικτύων ανταλλαγής γνώσεων και επιχειρησιακών ομάδων αποτελεί μία από τις κατευθύνσεις που θα βελτιώσουν τη συνολική παραγωγικότητα του τομέα αντί απλά να αναδιανείμουν θέσεις εργασίας από άλλους τομείς της οικονομίας. Θα βοηθήσουν τους νέους κυρίως αγρότες οι οποίοι είναι πιο εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες να ξεπεράσουν συγκεκριμένα εμπόδια για να βελτιώσουν την παραγωγικότητα τους, αντί να βασίζονται στη γενικευμένη στήριξη εισοδήματος η οποία ενδέχεται και να μην έχει θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση των νέων αγροτών.

Κατά τη γνώμη μου, οι παγκόσμιες προκλήσεις για την επίτευξη επάρκειας τροφίμων στις ερχόμενες δεκαετίες θα βασίζονται στη φιλοσοφία «περισσότερα με λιγότερα». Επομένως, πιστεύω ότι υπάρχουν δύο πυλώνες που θα πρέπει να προωθηθούν με τη νέα ΚΑΠ αν θέλουμε να ακολουθήσουμε αυτή την κατεύθυνση προσελκύοντας ταυτόχρονα νέους στον τομέα της γεωργίας.

Ο πρώτος αφορά την ενίσχυση της νεανικής επιχειρηματικότητας και ο δεύτερος τις τεχνολογίες αιχμής όπως είναι για παράδειγμα η γεωργία ακριβείας.

Και οι δύο πυλώνες είναι πολύ κοντά στην αντίληψη των νέων αγροτών και γεωπόνων, αυτών δηλαδή που θα κληθούν να συνεργαστούν στα επόμενα χρόνια.

Εμείς – ως COMPO EXPERT GROUP – έχουμε συμμετάσχει σε προγράμματα για τη γεωργία ακριβείας και την ανάπτυξη της νεανικής επιχειρηματικότητας (startups) σε διάφορους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούμαστε.

Πώς ενδέχεται να επηρεάσει η προτεινόμενη στρατηγική της Επιτροπής για τα βιοκαύσιμα μετά το 2020 τους αγρότες της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, δεδομένου ότι η πρώτη γενιά βιοκαυσίμων καταργείται σταδιακά μέχρι το 2030;

Πλησιάζοντας στο τέλος της δεκαετίας, η τρέχουσα στρατηγική της ΕΕ που απαιτεί από κάθε κράτος μέλος να χρησιμοποιεί στις μεταφορές καύσιμα που προέρχονται τουλάχιστον κατά 10% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν φαίνεται να μπορεί να επιτευχθεί εύκολα. Τα βιοκαύσιμα σήμερα αποτελούν κύρια συνιστώσα της εξίσωσης αυτής και από το 2020 και μετά το μέλλον της καλλιέργειας φυτών για την παραγωγή καυσίμων θα υποστεί ανάλογη μείωση καθώς η Επιτροπή-παρότι δέχτηκε έντονη κριτική-έχει αποφασίσει να θέσει σε εφαρμογή τα σχέδιά της για τη σταδιακή κατάργηση των συμβατικών βιοκαυσίμων μέχρι το 2030.

Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι η βιομηχανία θα μπορέσει να αντιδράσει καθώς τα βιοκαύσιμα θα συνεχίσουν να απασχολούν τα κράτη και τις επιχειρήσεις.

Όσον αφορά την προέλευση, τα βιοκαύσιμα που βασίζονται σε καλλιέργειες των οποίων οι καρποί παράγουν φαγητό (ή τροφή για ζώα) θα οδηγηθούν σε δραματική πτώση με τις καλλιέργειες που παράγουν βιοαιθανόλη, όπως πχ το καλαμπόκι, να πλήγονται περισσότερο. Και αυτό γιατί το επιχείρημα «παίρνουμε το φαγητό από το στόμα των ανθρώπων για να τροφοδοτήσουμε τα αυτοκίνητά τους» έχει ιδιαίτερη δυναμική τώρα στην ΕΕ. Ωστόσο, οι διατάξεις κατάργησης στην προτεινόμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία στην ουσία προειδοποιούν τους ευρωπαίους παραγωγούς και επενδυτές ότι τα βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς καταργούνται και εγείρουν ανησυχίες για θέσεις εργασίας οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεαστούν από μια οριζόντια κατάργηση μεταξύ 2020 και 2025.

Η απόφαση για σταδιακή κατάργηση του ρυθμού παραγωγής μετά το 2020 προσφέρει σίγουρα μεγαλύτερες δυνατότητες στις εταιρίες που ασχολούνται με τη διαχείριση όχι μόνο των καρπών αλλά και των υπολειμμάτων των καλλιεργειών, και αυτή η αλλαγή του status quo θα αποτελέσει σημαντική επιχειρηματική ευκαιρία για τα μη κράτη μέλη της ΕΕ και ειδικά για την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.

Πώς έχει επηρεάσει το ρωσικό εμπάργκο στα αγροτικά προϊόντα τον τομέα των φρούτων και των λαχανικών στην περιοχή; Έχετε καταφέρει να βρείτε εναλλακτικές αγορές;

Σε αυτό το επιζήμιο και για τις δύο πλευρές παιχνίδι, ο εμπορικός πόλεμος ΕΕ-Ρωσίας έχει σημαντικό αντίκτυπο στο εισόδημα των ευρωπαίων αγροτών (σύμφωνα με την Copa-Gogeca υπολογίζεται ότι η απαγόρευση έχει επηρεάσει το 4,2% του συνόλου των ευρωπαϊκών αγροτικών εξαγωγών και εν μια νυκτί οι αγρότες έχασαν τη βασική εξαγωγική τους αγορά η οποία κοστίζει 5,5 δις), ενώ σημαντικά επηρεάστηκε και η ρωσική οικονομία με τις τιμές των τροφίμων να αυξάνονται και την ποιότητα να μειώνεται.

Παράλληλα, επιδιώχτηκε μια σειρά δράσεων της ΕΕ για την άμβλυνση των επιπτώσεων όπως μέτρα για την αντιμετώπιση της εσωτερικής διάστασης, πχ χρήση εργαλείων σταθεροποίησης της αγοράς στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), ενισχύσεις για ιδιωτική αποθεματοποίηση κα, αλλά και μέτρα για την αντιμετώπιση της εξωτερικής διάστασης που αφορούν προσπάθειες πρόσβασης σε εναλλακτικές εξαγωγικές αγορές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων οι οποίες επί του παρόντος είναι στο περιθώριο λόγω υγειονομικών και φυτο-υγειονομικών φραγμών. Επομένως, και οι δύο κατευθύνσεις συνέβαλλαν στην προώθηση των προϊόντων είτε εντός της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ είτε σε τρίτες χώρες, αλλά και στην βελτίωση δράσεων επικοινωνίας. Υπό αυτή την έννοια, τα φρούτα και τα λαχανικά συνέβαλλαν σημαντικά στο εμπορικό πλεόνασμα που είχε διαμορφωθεί πριν το ρωσικό εμπάργκο.

Συνεπώς, η επιβολή του ρωσικού εμπάργκο στα αγροτικά προϊόντα χωρών της ΕΕ δημιούργησε μεγάλα προβλήματα για τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της Νότιας Ευρώπης, ιδίως των φρούτων και των λαχανικών που αποτελούν την κύρια εξαγωγική δραστηριότητα. Στις βραχυπρόθεσμες αγορές, όμως, λειτούργησε αντίθετα με αμυντικές δράσεις σε ήδη υπάρχουσες αγορές αλλά και με ταχεία επέκταση σε νέες αγορές όπως της Ασίας (Νότια Κορέα, Κίνα, Ινδία) και της Μέσης Ανατολής  σε χώρες όπως η Αίγυπτος προκειμένου να ξεπεραστούν τα εμπόδια.

Τόσο τα χειμερινά (πορτοκάλια, μανταρίνια, λεμόνια, ακτινίδια) όσο και τα καλοκαιρινά φρούτα (ροδάκινα, βερίκοκα, φράουλες, νεκταρίνια, πεπόνια) σημείωσαν ανοδική πορεία σε «σκιώδεις» αγορές όπως η Λευκορωσία  και η Λιθουανία οι οποίες λειτούργησαν ως γέφυρες με τη ρωσική αγορά.

O Παναγιώτης Χαµακιώτης είναι ∆ιευθύνων Σύµβουλος της COMPO Expert Spain και Compo Hellas, Περιφερειακός ∆ιευθυντής σε νότια και ανατολική Ευρώπη, Τουρκία, Maghreb και δυτικές αφρικανικές χώρες της Compo Expert Group από το 2012. Έχει διατελέσει, επίσης, πρόεδρος της Compo Hellas AE, διευθύνων σύµβουλος της K & S, αντιπρόεδρος της Compo Hellas AE, γεν. διευθυντής της Agro / Elton Group, ∆ιευθυντής Πωλήσεων στη BASF, όπως επίσης και διευθυντής πωλήσεων Βορείου Ελλάδος της American Cyanamid και διευθυντής πωλήσεων εφοδίων στη Shell. Είναι γεωπόνος, απόφοιτος του ΑΠΘ.