«Επιχείρηση Καλάβρυτα» - Τα Καλάβρυτα στα Μέσα Ενημέρωσης

Η συνέχεια της προδημοσίευση του υπό έκδοση βιβλίου του ιστορικού ερευνητή της Επιχείρησης Καλάβρυτα Δημητρίου Κανελλόπουλου  ΜΕΡΟΣ Τ...

Η συνέχεια της προδημοσίευση του υπό έκδοση βιβλίου του ιστορικού ερευνητή της Επιχείρησης Καλάβρυτα Δημητρίου Κανελλόπουλου 

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΒ

Ανασκόπηση – Απολογισμός ‒ Διαπιστώσεις

Κρίσεις – Συμπεράσματα

-6-

Τα Καλάβρυτα στα Μέσα Ενημέρωσης

Ο ιστορικός Βέρνερ Μύλλερ αναφέρεται στη δημοσίευσή του "Νέος Ήλιος - Νέο Φως" (Βερολίνο 1981, σελ. 33), μεταξύ άλλων στον Χανς Μπούγχάϊμ: "... μιλώντας γενικά, πρέπει δυστυχώς να διαπιστωθεί ότι όσο το χρονικό διάστημα από το Τρίτο Ράϊχ μεγαλώνει, οι παραστάσεις για εκείνο το καιρό δεν γίνονται καθόλου πιο αληθείς, αλλά όλο και πιο πεπλανημένες". Συμπεριλαμβανομένων των "Καλαβρύτων" έπρεπε να προστεθεί. Εάν τα λάθη πολλαπλασιάζονται, ένας από τους κυριότερους λόγους είναι η χωρίς κριτική αποδοχή αποφθεγμάτων της δευτερεύουσας λογοτεχνίας, αλλά και καταθέσεων μαρτύρων της εποχής εκείνης που αποδεικνύουν ότι, οι αναμνήσεις δεν είναι πια oλόφpεσκες. Με μια βάρβαρη πράξη, άνδρες της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών κάψανε την μικρή βορεινή πόλη των Καλαβρύτων στην Πελοπόννησο στις 13 Δεκεμβρίου 1943. Περίπου μόνο δέκα τρία (13) σπίτια μείνανε όρθια. Πεντακόσια έντεκα (511) άνδρες και παιδιά από τον πληθυσμό της πόλης οδηγήθηκαν στον λόφο του Καπή και δολοφονήθηκαν με πολυβόλα. Δεκατρείς (13) άνδρες επιζήσανε βαριά τραυματισμένοι από τη μεγάλη αυτή σφαγή. Κανένας οδηγός ταξιδίου δεν παραλείπει να αναφέρεται έστω και περιληπτικά για την μεγάλη σφαγή στα Καλάβρυτα τον Δεκέμβριο του 1943 και οι συγγραφείς επιστρατεύουν καμιά φορά τη φαντασία τους για να περιγράψουν τα τραγικά αυτά γεγονότα. Περιοδικά και εφημερίδες πληροφόρησαν τους αναγνώστες τους σχετικά, αλλά πολλές φορές μαθαίνονται λίγα ή τίποτα για τα πραγματικά περιστατικά της "Επιχείρησης Καλάβρυτα". Ένα κλασικό παράδειγμα για τις φανταστικές και ψευδείς αναφορές για τα γεγονότα των Καλαβρύτων είναι πρώτον ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων της σφαγής, αλλά και δεύτερον το πως σώθηκαν τα γυναικόπαιδα που ήταν κλεισμένα στο Δημοτικό Σχολείο της πόλης.

Η ΄Εφη Μελά ("Greichenland", 10η έκδοση, 1987, Κολωνία) γράφει: "Στις 13 Δεκεμβρίου, οι Ναζί οδήγησαν 1.436 άνδρες και εφήβους άνω των 15 χρόνων - όλον τον ανδρικό πληθυσμό - στο χιονοσκεπασμένο λόφο και τους πυροβόλησαν με πολυβόλα".

Για το "Baedeker" ("Greichenland", 4η έκδοση, 1987) είναι αποδεδει­γμένο: "Περισσότεροι από 1.000 άνδρες δολοφονήθηκαν εδώ το 1943 από γερμανικά στρατεύματα και η πόλη καταστράφηκε". Ο εκδοτικός οίκος ήταν τουλάχιστον αρκετά συνετός να μην επιρρίπτει την καταστροφή της πόλης στα S.S., όπως είχε σκοπό, επειδή ο συγγραφέας του παρόντος τους το επεσήμανε.

Στον οδηγό Polyglott ("Peloponnes", 6η έκδοση 1984/85) ο αριθμός των θυμάτων δεν αναφέρεται: "Στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο καταστράφηκαν (τα Καλάβρυτα) από γερμανικά στρατεύματα στη διάρκεια μέτρων αντιποίνων. Οι Ναζί πυροβόλησαν εδώ στις 13 Δεκεμβρίου 1943 ολόκληρο τον ανδρικό πληθυσμό".

Η Βάλτράουντ Σπέρλιχ είναι πιο λεπτομερής ("Peloponnes Selbst Entdecken", Ζυρίχη 1986): "Στις 13 Δεκεμβρίου, γερμανοί στρατιώτες πυροβόλησαν όλους τους άρρενες κατοίκους της πόλης. Πάρα πάνω από 1.200 ΄Ελληνες, ηλικίας από δέκα τεσσάρων (14) μέχρι ογδόντα (80) χρονών, σκοτώθηκαν σ' αυτήν την μαζική εκτέλεση. Η σφαγή αυτή που ονομάστηκε "μέτρο αντιποίνων" ήταν η αντίδραση στην εκτέλεση (δολοφονία) ογδόντα ενός (81) γερμανών αιχμαλώτων στρατιωτών από τον ΕΛΑΣ. Αλλά πριν οι ΄Ελληνες είχαν ζητήσει την ανταλλαγή των ογδόντα ενός (81) αιχμαλώτων με ογδόντα (80) φυλακισμένους αντάρτες. Οι Γερμανοί αρνήθηκαν". Γι' αυτές τις διαπραγματεύσεις ανταλλαγής των Γερμανών αιχμαλώτων και τους λόγους της αποτυχίας τους θα γίνει ανάλυση στις επόμενες σελίδες. Ο πολύ απλοποιημένος και επίσης λανθασμένος ισχυρισμός της Βάλτραούντ Σπέρλιχ υποθέτει ότι η Βέρμαχτ δεν ήθελε επιτυχημένες διαπραγματεύσεις.

Οι ΄Ινγκριντ Μπάκες και Γκαμπριέλε Νταούμ ("Griechenland", Rororo 1987) ερευνήσανε και αναφέρουν: "Το 1943 αντάρτες αιχμαλώτισαν κοντά στα χωριά Κερπινή - Ρωγούς, λίγα χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα, γερμανούς στρατιώτες. Παρ' όλο που οι Έλληνες έπρεπε να υπολογίσουν τρομοκρατικές ενέργειες σε βάρος του άμαχου πληθυσμού, εκτέλεσαν τους αιχμαλώτους. Τρεις ημέρες αργότερα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στα Καλάβρυτα. Εκτέλεσαν 1.200 άνδρες ... Υπάρχει ένα μνημείο στο Σχολείο του μικρού χωριού προς τιμήν ενός γερμανού στρατιώτη ο οποίος έσωσε τα γυναικόπαιδα των Καλαβρύτων: Τα γυναικόπαιδα ήταν κλεισμένα στο Σχολείο που καιγότανε. Ο στρατιώτης φρουρός έσπασε με το υποκόπανο την πόρτα του Σχολείου και απελευθέρωσε τους φυλακισμένους, οι οποίοι αλλιώς θα είχαν καεί. Μια μέρα αργότερα εκτελέστηκε με συνοπτική διαδικασία στρατιωτικού δικαστηρίου". Μόνο που στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τέτοιο μνημείο στα Καλάβρυτα, και από τους γερμανούς στρατιώτες δεν εκτελέσθηκε κανένας, όπως θα αναφερθεί αργότερα.

Ο ΄Εμπερχαρντ Ρόντχολτς επισήμανε στις 28 Νοεμβρίου 1989 στην "Sueddeuetsche Zeitung" την αμφίβολη τακτική ορισμένων συγγραφέων να αφήσουν την φαντασία τους ελεύθερη. Ένα παράδειγμα: "Σε ένα βιβλίο ταξιδίου του εκδοτικού οίκου Έλλερτ και Ρίχτερ, ο Χανς - Πέτερ Ντρεγκεμίλλερ (ο οποίος ίσως πιστεύει πως αυτά που η Βέρμαχτ προξένησε πραγματικά δεν επαρκούν) διηγείται ότι οι γερμανοί σφάξανε με μαχαίρι και πνίξανε τους κατοίκους του χωριού (Καλάβρυτα) και ότι κάψανε τα γυναικόπαιδα στην εκκλησία. Απ' αυτά αποδεδειγμένα ούτε λέξη δεν είναι αλήθεια...".

Ο Ντρεγκεμίλλερ, ο οποίος παρουσιάζεται από έναν εκδοτικό οίκο στο Αμβούργο σαν ιστορικός και ο οποίος ασχολείται εδώ και χρόνια με την γερμανική κατοχή στην Ελλάδα, σχεδόν ποτέ δεν ακολουθεί την αλήθεια. Αναφέρει έναν υπεύθυνο ταγματάρχη Λέγκερ (ο οποίος δεν υπήρχε), λέει πως τριάντα (30) Γερμανοί σκοτώθηκαν στη μάχη κοντά στην Κερπινή (στην πραγματικότητα ήταν τέσσερις), αθροίζει τον αριθμό των νεκρών στα Καλάβρυτα σε 1.436, ισχυρίζεται ότι η Βέρμαχτ δολοφονούσε επί σειρά ημερών στην πόλη και στέλνει έναν αγγελιοφόρο από την Πάτρα στα Καλάβρυτα στον "ταγμα­τάρχη Λέγκερ" με την διαταγή "να ξεμπερδέψουμε γρήγορα". Στην πραγματικότητα, η διαταγή για τα μέτρα αντιποίνων έφθασε στις 8 Δεκεμβρίου με τον ασύρματο στον αντισυνταγματάρχη Βόλφινγκερ, ο οποίος βρισκότανε σε πορεία προς τα Καλάβρυτα.

Στους αριθμούς που δόθηκαν από την 117η Μεραρχία στηρίζονται οι Λέα Ρος και ο Γκίντερ Σβάρμπεργκ στο "Der Letzte Tag Von Oradour" (Goettingen 1988), αλλά δεν εξετάζουν, όπως και ο Ντρεγκεμίλλερ αυτά που είχαν προηγηθεί. Έτσι γίνονται αναξιόπιστοι και ακόμα χειρότερα δυσφημούν τα γεγονότα, γιατί γράφουν: "Η 117η Μεραρχία δολοφονεί στο Ελληνικό χωριό Καλάβρυτα στις 13 Δεκεμβρίου τους 511 άρρενες κατοίκους (σελ. 100)". Σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα (211,2) δολοφόνος λέγεται "όποιος σκοτώνει έναν άνθρωπο ύπουλα, απάνθρωπα, ή με επικίνδυνα για την δημόσια ασφάλεια μέσα από μανία για φόνο, για ικανοποίηση της γενετήσιας ορμής, από απλησία ή άλλα χαμηλά κίνητρα ή για να καταστήσει δυνατόν ή να καλύψει ένα άλλο έγκλημα". Μέτρα αντιποίνων, όσο βαρυσήμαντα κι αν είναι, δεν υπόκεινται κάτω από τον χαρακτηρισμό "δολοφονία".

Ο Σίγκφριντ Κόγκελφραντς ("Das Erbe Von Jalta", Rowohlt, 1985, με μια σειρά άρθρων επίσης και στο περιοδικό Spiegel) αναφέρει: "Στα Καλάβρυτα πυροβόλησαν το 1943 όλους τους άρρενες κατοίκους, πάνω από χίλια (1.000) άτομα". Έτσι έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο του Spiegel "Επιχείρηση Καλάβρυτα" (41/1969, σελ. 169/72) που αναφέρει οκτακόσια (800) θύματα.

Ο Λ. Φ. Ρίχαρντ γράφει στη μελέτη του "Partisanen - Kaempfer Hinter Den Fronten" (Ράστατ 1986, σελ. 118): "To φθινόπωρο 1943 πυροβολήθηκαν στα Καλάβρυτα (Πελοπόννησος) επτακόσιοι (700) άρρενες όμηροι, καταστράφηκαν είκοσι τέσσερα (24) χωριά και μερικά μοναστήρια".

Όχι μόνο την "αλήθεια των νικητών" απήτησε ο Αυστριακός Alois Puehrineer. Σε γράμματα προς το Spiegel εκδηλώθηκε όμοια τάση. Ο Έκαρντ Μπόνε έγραψε: "Τα εγκλήματα των Καλαβρύτων είναι βγδελυρά, αλλά σχεδόν τόσο βγδελυρή είναι η διπλή ηθική με την οποία χειρίζονται σήμερα τα ίδια τα γεγονότα".

Ο Μαξ Πιντχοβίας δήλωσε: "Με τρόπο που μοιάζει με την περίπτωση Φιλέτο μιλάνε τώρα στην περίπτωση Καλάβρυτα μόνο για τους ενόχους της γερμανικής πλευράς. Ότι πριν είχανε πάρει τρεις τραυματίες από το νοσοκομείο και τους μαχαιρώσανε (στην πραγματικότητα έπνιξαν στο πηγάδι) και ότι δολοφονήθηκαν εβδομήντα επτά (77) αιχμάλωτοι, αυτά τα αναφέρουνε μεν, αλλά ούτε μία λέξη δεν γίνεται, ότι και αυτό ήτανε έγκλημα".

Ο Δρ. Σέφφερ έχει την εξής γνώμη: "Είναι τρομερό ότι συνέχεια αποκαλύπτονται τέτοιες ενέργειες, ότι έτσι ξανά μας στέλνουν σε αναζήτηση των δραστών. Έχει όμως και ενδιαφέρον, τι έγινε με τους δράστες του απαίσιου φόνου των εβδομήντα επτά (77) αιχμαλώτων και των τριών (3) γερμανών τραυματιών (ο φόνος είχε γίνει πριν από την Επιχείριση Καλάβρυτα). Είναι γνωστοί, βέβαια, επειδή "η μονάδα των ανταρτών κυρίως είχε καταγωγή στα Μαζέϊκα". Εκδόθηκε, άραγε, απόφαση κάποιου Ελληνικού δικαστη­ρίου; Ποιά αποζημίωση λάβανε οι συγγενείς των δολοφονηθέντων Γερμανών στρατιωτών από την Ελληνική πλευρά;".

Στην ιστορική ανάλυση της "Βραδυνής" συνεισέφερε ο Δημήτρης Κανελλόπουλος με τις γραπτές του συνεντεύξεις με τον πρώην Αντισυνταγμάρχη της Βέρμαχτ Βόλφινγκερ και τον τότε αρχισυρματιστή Καρλ Νάγκελ. Αλλά η επικεφαλίδα που τοποθετήθηκε στην εφημερίδα "Βραδυνή": "Έτσι καταστρέψαμε τα Καλάβρυτα - Μιλάνε οι κύριοι δράστες της τραγωδίας, αξιωματικοί των Ναζί". Ο Καρλ Νάγκελ, με το βαθμό του λοχία, δεν ήταν καθόλου, όπως η εφημερίδα αναφέρει "κύριος δράστης", μόνο επειδή, όπως γράφει η εφημερίδα "πήρε πρώτος το τρομερό μήνυμα για την εκτέλεση αντιποίνων της 8ης Δεκεμβρίου 1943 του στρατηγού Καρλ φον Λε Σουίρ με τον ασύρματο". Αυτό το μήνυμα διέτασσε ότι τα χωριά πρέπει να αποτεφρωθούν και ότι οι άνδρες πρέπει να εκτελεστούν ομαδικά. "Η Βραδυνή" έγραφε: "Ακριβώς 1.300 άμαχοι, ΄Ελληνες εκτελέσθηκαν ...", παρ' όλο που ο Δημήτρης Κανελλόπουλος στο γράμμα του προς τον πρώην Αντισυνταγματάρχη Φρίντριχ - Βίλχελμ φον Σέντλιτς μιλάει για επτακόσια πενήντα (750) με οκτακόσια (800) θύματα. Αναμφισβήτητα ο σκοπός του Κανελλόπουλου να δημοσιεύσει τις απαντήσεις της συνέντευξης των Βόλφινγκερ και Νάγκελ (που στην έκθεση αναφέρεται κατά λάθος σαν Βέγκελ) ήταν αξιόλογος. Με αυτό το τρόπο δόθηκε η ευκαιρία στην γερμανική πλευρά για μια αντικειμενική αντιλογία, αλλά και για την καταγραφή των απόψεων των πρωταγωνιστών της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών. .Ο Ιούλιους Βόλφινγκερ είπε ορισμένα πραγματικά γεγονότα τα οποία είναι άξιον λόγου να μνημονευθούν στη συνέντευξή του στον ιστορικό ερευνητή Δημήτρη Κανελλόπουλο: "Μετά από τα πολλά χρόνια που πέρασαν ύστερα από τα τρομερά αυτά γεγονότα είναι βέβαια δύσκολο να βρεθεί η αντικειμενική αλήθεια, γιατί για αυτό το σκοπό η όλη υπόθεση έπρεπε να διαφωτισθεί σωστά. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να φανούν τα πραγματικά κίνητρα και οι αιτίες κάθε επίδρασης και έτσι θα μπορούσαν να παραμερισθούν ανεπανόρθωτες παρεξηγήσεις και λάθη. Και τελικά μένει μία ανάμειξη ενοχής και μοίρας και για τις δύο πλευρές. Αυτό φυσικά σαν αποτέλεσμα ενός δύστυχου και ανόητου πολέμου".

Ειδικοί θεωρούν την εκτίμηση του ραδιοφωνικού σταθμού WDR III σαν εκτός πραγματικότητας, ότι δηλαδή η ομάδα εξερεύνησης του λοχαγού Σόμπερ "χωρίς επαρκές οπλισμό και χωρίς ασύρματο έπρεπε να αποτύχει και να καταλήξη στο θάνατο των ανδρών". Ο ισχυρισμός αυτός του ραδιοφωνικού σταθμού WDR αντικρούεται από τον τότε υπολοχαγό και διοικητή του 6ου/749 Φραντς Γκάρχοφερ, ο οποίος σε επιστολή του στον ιστορικό ερευνητή Δημήτρη Κανελλόπουλο αναφέρει: "Μια γερμανική μονάδα με την δύναμη ενός λόχου είχε τις μεγαλύτερες δυνατότητες να έρθει σε επαφή μαζί τους (τους αντάρτες) και να επιτύχει". Αλλά, με έναν αποδοτικό ασύρματο ο Σόμπερ θα μπορούσε να είχε καλέσει βοήθεια έγκαιρα.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκεύαση απόδοσης του περιεχομένου της ιστορικής έρευνας με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογραφίσεως ή άλλο, χωρίς γραπτή άδεια του Ι.Α.Κ. (Ν 2121/1993)