Τι είναι το vertigo το σενάριο στο οποίο κατατείνουν οι ενδείξεις για την πτώση του Mirage 2000 -5

Η βασική εκτίμηση -σύμφωνα πάντα με τις πρώτες ενδείξεις- για τα αίτια του δυστυχήματος με το MIRAGE 2000 -5 που οδήγησε στον τραγικό χαμ...

Η βασική εκτίμηση -σύμφωνα πάντα με τις πρώτες ενδείξεις- για τα αίτια του δυστυχήματος με το MIRAGE 2000 -5 που οδήγησε στον τραγικό χαμό ενός εμπειρότατου πιλότου, είναι ο λεγόμενος «χωρικός αποπροσανατολισμός». Ο μεγαλύτερος κίνδυνος δηλαδή που παραμονεύει για τους πιλότους και δη αυτούς των μαχητικών αεροσκαφών.

Λόγω του vertigo ο πιλότος νομίζει ότι η κατεύθυνση που ακολουθεί με βάση τα όργανα πλοήγησης δεν είναι η σωστή και «διορθώνει» τη δήθεν λανθασμένη πορεία, με αποτέλεσμα να συντριβεί.

Τι είναι όμως αυτός ο χωρικός αποπροσανατολισμός, που ευθύνεται για τόσα και τόσα αεροπορικά δυστυχήματα, αποτελώντας παράλληλα έναν εφιάλτη για τους πιλότους των μαχητικών αεροσκαφών;

Ουσιαστικά έχει να κάνει με την απώλεια του σημείου αναφοράς στο χώρο και την αντικατάσταση της πραγματικότητας με μια παραίσθηση για το που βρίσκεται και που πηγαίνει. Συμβαίνει όταν τα οπτικά ερεθίσματα που λαμβάνουμε δεν συνάδουν με τα ερεθίσματα που παράγονται μέσα στο αυτί. Εκεί βρίσκονται δύο δύο ημικυκλικά κανάλια (σαν κοχλίες, το ένα κάθετο στο άλλο), τα οποία αποτελούν – μαζί με το μυοσκελετικό ιστό – τους αισθητήρες επιτάχυνσης, επιβράδυνσης και κατεύθυνσης.

Το φαινόμενο του VERTIGO δημιουργείται συνήθως ύστερα από απότομες στροφές με μεγάλη ταχύτητα και συναντάται σε πτήσεις με χαμηλή ορατότητα: είτε νύχτα, είτε – ακόμη πιο εύκολα – μέσα σε νέφωση. Είναι η στιγμή που αυξάνονται οι πιθανότητες για τη λήψη αντικρουόμενων πληροφοριών.

Τα ερεθίσματα από το οπτικό νεύρο μπορεί να δίνουν την αίσθηση ότι είσαι οριζόντια, αλλά το αυτί να σε «πληροφορεί» ότι στρίβεις. Επι της ουσίας ένα βραχυκύκλωμα του συστήματος διασύνδεσης των αισθητήρων, με πολύ πιθανό σύμπτωμα τη ζαλάδα.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο πιλότος είναι να ανοιγοκλείσει τα μάτια του, σε μια προσπάθεια ταύτισης των αισθητήρων. Η μεγαλύτερη παγίδα εκείνη τη στιγμή είναι να πιστέψει ότι τα όργανα του αεροσκάφους είναι λάθος και ότι το σωστό είναι αυτό που αισθάνεται.

Στην εκπαίδευση των πιλότων και προς αποφυγή δυστυχημάτων από τέτοιες καταστάσεις, αυτό που τονίζεται ξανά και ξανά από τους εκπαιδευτές είναι να συμβουλεύονται και να εμπιστεύονται τις ενδείξεις του πίνακα ελέγχου.

Οι χειριστές των μαχητικών αεροσκαφών όμως, λόγω των πολύ μεγάλων ταχυτήτων και των διαδοχικών ελιγμών, είθισται να πετάνε σε πολύ μικρότερο βαθμό συμβουλευόμενοι τα όργανα στο cockpit του αεροσκάφους τους. Βασίζονται περισσότερο στην επαφή με το περιβάλλον.

Οι περισσότερες πτήσεις της Ελληνικής Αεροπορίας διενεργούνται πάνω από το Αιγαίο. Αν το μαχητικό βγει για παράδειγμα με στροφή και μεγάλη ταχύτητα από σύννεφα σε ανάποδη θέση, τότε οι πιθανότητες να είναι δυσδιάκριτο το μπλε του ουρανού και της θάλασσας είναι μεγάλες.

Αυτός είναι και ο λόγος που το Vertigo συνιστά πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο για τους χειριστές μαχητικών αεροσκαφών. Αυτοί είναι βέβαια και καλύτερα εκπαιδευμένοι για να αποτρέπουν το δυστύχημα όταν το φαινόμενο κάνει την εμφάνιση του.