Μάιος 1956 - Μιχαήλ Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου - Οι πρωτομάρτυρες της αγχόνης

Ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου υπήρξαν οι πρώτοι αγωνιστές του Κυπριακού Αγώνα που καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκ...

Ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου υπήρξαν οι πρώτοι αγωνιστές του Κυπριακού Αγώνα που καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν από τους άγγλους δυνάστες.

Ο Μιχαλάκης Καραολής γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1933 στο Παλαιοχώρι Πιτσιλιάς και ήταν το τέταρτο παιδί του Σάββα και της Παναγιώτας Καραολή. Αποφοίτησε από την Αγγλική Σχολή Λευκωσίας και διορίστηκε δημόσιος υπάλληλος. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τον στίβο ως αθλητής του ΑΠΟΕΛ. Εντάχθηκε από τους πρώτους στην ΕΟΚΑ και πήρε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα με την ομάδα του Πολύκαρπου Γεωρκάτζη.

Στις 28 Αυγούστου 1955, μαζί με τον συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου σκότωσαν τον αστυνομικό Ηρόδοτο Πουλλή, την ώρα που παρακολουθούσε μια συγκέντρωση του ΑΚΕΛ. Ο Παναγιώτου διέφυγε, ενώ ο Καραολής συνελήφθη σε ενέδρα από τις αγγλικές δυνάμεις και φυλακίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας. Στις 28 Οκτωβρίου καταδικάσθηκε σε θάνατο, παρότι η σφαίρα που σκότωσε τον ελληνοκύπριο αστυνομικό προέρχοταν από το όπλο του Παναγιώτου. Οι Αγγλοι δεν του συγχώρησαν ότι κατά τη διάρκεια της ανάκρισης δεν είχε αποκαλύψει τους συναγωνιστές του.

Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1934 στον Άγιο Μάμα Λεμεσού και καταγόταν από πάμπτωχη πολυμελή οικογένεια. Φοίτησε για τρία χρόνια στο Νυχτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και στη συνέχεια έπιασε δουλειά σε κατάστημα εκρηκτικών και κυνηγετικών ειδών. Από μικρός αναμίχθηκε στον συνδικαλισμό και διατέλεσε γραμματέας της Συντεχνίας Αχθοφόρων. Νεαρός αγωνιστής της ΕΟΚΑ, πρωτοστάτησε στην αρπαγή οπλισμού από τις κατοχικές αρχές της Αμμοχώστου. Τα όπλα προωθήθηκαν σε διάφορες αντάρτικες ομάδες, οι οποίες μέχρι τότε ήταν εφοδιασμένες σχεδόν μόνο με κυνηγετικά. Στις 22 Νοεμβρίου 1955 κατηγορήθηκε ότι πυροβόλησε και τραυμάτισε στην Αμμόχωστο τον πράκτορα της «Ιντέλιτζενς Σέρβις», Σίντνεϊ Τέιλορ. Συνελήφθη και καταδικάσθηκε σε θάνατο.

Στις 10 Μαΐου 1956, ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου απαγχονίστηκαν στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας. Η γενναία στάση τους μπροστά στους δημίους τους και το γεγονός της θανάτωσής τους προκάλεσαν παγκόσμια αντίδραση και κατακραυγή. Την προηγούμενη μέρα (9 Μαΐου 1956) στην Αθήνα, 4 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τις συγκρούσεις αστυνομικών και διαδηλωτών, που ζητούσαν την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Προς τιμήν των δύο ηρώων, πολλοί δρόμοι στην Ελλάδα και την Κύπρο φέρουν το όνομά τους.

Όπως σημειώνει σε άρθρο του ο Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή (Επίκουρος καθηγητής στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας) από Μονάγρι Λεμεσού:

"Η δράση του στην Ε.Ο.Κ.Α. ήταν πολυσήμαντη. Έκανε αισθητή την παρουσία του στους κόλπους της Οργάνωσης λόγω της σημαντικής συμβολής του στην αρπαγή οπλισμού από τις στρατιωτικές αποθήκες Αμμοχώστου όπου εργαζόταν. Συνελήφθη τον Νοέμβριο του 1955 μετά από ένοπλη ανεπιτυχή επίθεση εναντίον ενός Βρετανού, μέλους των μυστικών υπηρεσιών. Ο Δημητρίου όπως και ο Καραολής, καταδικάσθηκε σε θάνατο σύμφωνα με τις διατάξεις που μόλις είχαν εισαχθεί στο νομοθετικό πλαίσιο της Κατάστασης Ανάγκης που προνοούσαν την επιβολή της θανατικής καταδίκης ακόμα και για απλή οπλοφορία. Έκανε έφεση που απορρίφθηκε, όπως απορρίφθηκε και η αίτηση για χάρη, την οποία υπέβαλαν οι δικηγόροι του στον Κυβερνήτη Χάρντινγκ. Στις 8 Μαΐου 1956, το Εκτελεστικό Συμβούλιο της Κύπρου (τέσσερις Βρετανοί και ένας Τ/Κ), απεφάνθη τελεσίδικα: θάνατος δια απαγχονισμού! Ήταν λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 10ης Μαΐου 1956. Οι πρωτομάρτυρες και πρώτοι σκυταλοδρόμοι της Αγχόνης, πατούν στην καταπακτή και αφήνουν την τελευταία τους ελληνική ανάσα στο ικρίωμα της κρεμάλας, ψάλλοντας τον Ύμνο προς την Ελευθερία του Διονυσίου Σολωμού! Το θάρρος, η μεγαλοσύνη, το ήθος, η χριστιανική πίστη και ο ανυπέρβλητος ηρωισμός τους άφησαν άφωνη ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η γενναία στάση τους την ώρα που ο δήμιος τους περνούσε τη θηλιά στον λαιμό προκάλεσε παγκόσμιο θαυμασμό. Τα σεπτά σώματα τους κηδεύθηκαν νύχτα μυστικά, χωρίς την παρουσία συγγενών και φίλων, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στον περίβολο των Κεντρικών Φυλακών της Λευκωσίας, δίπλα από τα κελιά των μελλοθάνατων (Block 8) και την αίθουσα της αγχόνης. Εκεί που αργότερα οι Άγγλοι θα ενταφιάσουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο άλλους επτά απαγχονισθέντες και τέσσερις ηγετικές μορφές της Ε.Ο.Κ.Α. που έπεσαν μαχόμενοι στο πεδίο της τιμής (βλέπε «Φυλακισμένα Μνήματα»).

Ο αγώνας της Κύπρου, δεν άφησε ασυγκίνητη την υπόλοιπη Ευρώπη. Σε όλες τις χώρες δημοσιογράφοι, πολιτικοί και διανοούμενοι στήριζαν με τα κείμενά τους τον αγώνα για Λευτεριά και Ένωση. Τα τηλεγραφήματα που ζητούσαν την ακύρωση της εκτέλεσης πλήθαιναν μέρα τη μέρα. Μεταξύ αυτών, ένα άρθρο του Γάλλου ποιητή και φιλόσοφου, Άλμπερτ Καμύ με τίτλο «Το Ελληνόπουλο», το οποίο δημοσιεύθηκε στην γαλλική εφημερίδα Λ’ Εξπρές στις 6 Δεκεμβρίου 1955: «Για μια ακόμη φορά, η ταπεινή διεκδίκηση ενός λαού που παρέμεινε επί χρόνια βωβή και φιμώθηκε ευθύς μόλις θέλησε να εκφραστεί, ξεσπά τώρα σε εξέγερση. Για μια ακόμη φορά, η τυφλή καταπίεση προηγήθηκε της εξέγερσης… Τώρα έρχεται η ώρα των μαρτύρων που ακούραστοι, όπως και οι καταπιεστές, κατορθώνουν να επιβάλουν σε έναν αδιάφορο κόσμο τη διεκδίκηση ενός λαού ξεχασμένου από όλους, εκτός από τον εαυτό του…». Οι φίλοι της Αγγλίας την καλούν πρώτοι να σώσει, κατά πρώτο λόγο, τον Μιχαήλ Καραολή και ύστερα να του αποδώσει ελεύθερη την τρισχιλιετή πατρίδα του. Οι διαμαρτυρίες του κόσμου όμως, ενάντια στη θανατική ποινή δεν περιορίστηκαν σε δημοσιεύσεις και άρθρα… Την προηγούμενη μέρα των εκτελέσεων, όλη η Ελλάδα βγήκε στους δρόμους και στις πλατείες στις πιο ογκώδεις, παλλαϊκές και μαχητικές διαδηλώσεις που γνώρισε ποτέ η χώρα, διαδηλώνοντας κατά των επικείμενων εκτελέσεων. Στην Αθήνα, χιλιάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Ομονοίας, διαδηλώνοντας υπέρ του αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. και της Ένωσης. Τη διαδήλωση είχε οργανώσει η Πανελλήνια Επιτροπή Ενώσεως Κύπρου (Π.Ε.Ε.Κ.), κρατώντας πλακάτ που έγραφαν «Όλοι είμεθα Ε.Ο.Κ.Α.», «Κύπρος-Ένωσις», «Αμερικάνοι, είναι η τελευταία σας ευκαιρία». Όταν το ειρηνικό συλλαλητήριο έληξε, οι διαδηλωτές αποφάσισαν να κινηθούν προς τη βρετανική πρεσβεία. Η Αστυνομία όμως τους σταμάτησε βίαια και ξέσπασαν ταραχές. Στην οδό Δραγατσανίου είχαν στηθεί οδοφράγματα. Η σύγκρουση ήταν σφοδρή και το αποτέλεσμα τραγικό: «4 νεκροί και 164 τραυματίαι εις Αθήνας κατά τας χθεσινάς βίαιας συγκρούσεις», έγραφε, στην 1η σελίδα, το μεσημέρι της Πέμπτης 10 Μαίου1956, η Αθηναϊκή εφημερίδα «Τα Νέα»."

πηγές:
sansimera.gr
Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή (Επίκουρος καθηγητής στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας) από το Μονάγρι Λεμεσού
εφημερίδα: Καθημερινή