Σπ. Σοκορέλης: To Κέντρο Πληροφόρησης – Εκθεσιακός Χώρος Αρχαιοτήτων Σπηλαίου Λιμνών γίνεται πραγματικότητα

Του Σπύρου Σοκορέλη Δημοτικού Συμβούλου Δήμου Καλαβρύτων Αντιπροέδρου  της Δημοτικής Κοινωφελούς  Επιχείρησης Καλαβρύτων – Σπή...

Του Σπύρου Σοκορέλη

Δημοτικού Συμβούλου Δήμου Καλαβρύτων

Αντιπροέδρου  της Δημοτικής Κοινωφελούς

 Επιχείρησης Καλαβρύτων – Σπήλαιο Λιμνών Καστριών

Το Σπήλαιο Λιμνών βρίσκεται Δέκα επτά  χιλιόμετρα νότια των Καλαβρύτων,  πρόκειται για μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλους, στους πρόποδες του όρους Αμολινίτσα και θέα τον ορεινό όγκο του Χελμού.. 

Το σπήλαιο ήδη από τη δεκαετία του 1960 έχει τεκμηριωθεί ως αρχαίο μνημείο με επιφανειακές περισυλλογές, ενώ κατά τη σωστική ανασκαφή που διενήργησε η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας (ΕΠΣ) τη δεκαετία του 1990 αποκαλύφθηκε οικιακή εγκατάσταση και ανθρώπινες ταφές της Νεολιθικής Εποχής και της Εποχής του Χαλκού.

 Επιπρόσθετα το Σπήλαιο Λιμνών έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο της φύσης, ενταγμένο στο «Εθνικό Πάρκο-Γεωπάρκο Χελμού-Βουραϊκού».

Ο χώρος του Σπηλαίου είναι  επισκέψιμος ήδη από την δεκαετία του 1990, με την ευθύνη φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας (ΕΠΣ) ασκεί την εποπτεία της λειτουργίας και προστασίας του μνημείου.

Η διαχείριση και λειτουργία του Σπηλαίου έχει παραχωρηθεί  στη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Καλαβρύτων – Σπήλαιο Λιμνών Καστριών (ΔΗ.ΚΕ.Κ.) η οποία είναι ΝΠΙΔ του Δήμου Καλαβρύτων.

Στο χώρο των σπηλαίων  υπήρχε κτίσμα το οποίο για 15 χρόνια λειτούργησε ως  εστιατόριο και πωλητήριο τοπικών προϊόντων, το οποίο εδώ και έξι περίπου χρόνια σταμάτησε τη λειτουργία του.

Ο χώρος αυτός μετά από πρόταση του διευθυντή της ΔΗ.Κ.Ε.Κ  Θανάση Φ.  Ζησιμόπουλου η οποία έγινε ομόφωνα αποδεκτή από το Διοικητικό της Συμβούλιο και τον δήμαρχο Καλαβρύτων Γ. Λαζουρά  αποφασίστηκε να στεγάσει το «Κέντρο Πληροφόρησης – Μουσειακή έκθεση Σπηλαίου Λιμνών» σε συνεργασία  με το Υπουργείο Πολιτισμού. 

Το κτίριο που θα φιλοξενήσει το To Κέντρο Πληροφόρησης – Εκθεσιακό Χώρο Αρχαιοτήτων Σπηλαίου Λιμνών

Μετά από την απόφαση αυτή το Δ.Σ. της ΔΗ.Κ.Ε.Κ κατόπιν  κατάλληλης διερεύνησης ανέθεσε τη σύνταξη στην αρχή Μουσειολογικής και Μουσειογραφικής προμελέτης και κατόπιν Οριστικής Μουσειολογικής και Μουσειογραφικής Μελέτης του Κέντρου Πληροφόρησης Σπηλαίου Λιμνών στον μουσειολόγο Θωμά Τσουκαλά (Ο οποίος σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού είχε επιληφθεί μουσιολογικών μελετών για έργα όπως στο Σπήλαιο Θεόπετρας, Σπήλαιο πηγών Αγγίτη, Αποκατάσταση και Μουσειολογική Ανάδειξη Ιστορικού Μηχανολογικού Εξοπλισμού Μύλου Ματσόπουλου στα Τρίκαλα, Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Κορίνθου Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης, στην Πρέβεζα).

Σύμφωνα με την Μουσειολογική - μουσειογραφική  μελέτη το «Κέντρο Πληροφόρησης Σπηλαίου Λιμνών» αντιμετωπίζεται ως εκθεσιακός χώρος που στοχεύει στην παρουσίαση τόσο των φυσικών όσο και των πολιτιστικών στοιχείων ενδιαφέροντος του σπηλαίου μέσα από την ανάπτυξη πέντε θεματικών ενοτήτων που καλύπτουν θέματα από τη γεωλογία, τη δράση του υπόγειου νερού, την παλαιοντολογία, το βιοπεριβάλλον, την αρχαιολογία-προϊστορία, τη μυθολογία έως τη σπηλαιοεξερεύνηση, το εξωτερικό φυσικό περιβάλλον του σπηλαίου και την διαρκή διεπιστημονική έρευνα που σχετίζεται με την έρευνα και προστασία του.

Βασικός στόχος της έκθεσης, με βάση την ιδέα του μουσειολογικού σεναρίου για την παρουσίαση του Σπηλαίου των Λιμνών, της ευρύτερης περιοχής, του γεωπάρκου κ.ά. είναι:

Η διαμόρφωση μίας έκθεσης που θα δίνει έμφαση στη σπουδαιότητα του συγκεκριμένου τόπου μέσα από τη σφαιρική παρουσίαση των πολλών και ποικίλων στοιχείων ενδιαφέροντος που τον αφορούν και τον προσδιορίζουν. 

Παρουσίαση της συμβολής του ανθρώπινου παράγοντα στην εξέλιξη και την ιστορία του σπηλαίου και της περιοχής, καθώς ο άνθρωπος αποτέλεσε και αποτελεί βασικό χρήστη του σπηλαίου. Είναι αυτός που ερευνά, μελετά, αξιοποιεί το περιβάλλον, είναι σε θέση να επιδράσει πάνω του πολύ καθοριστικά, είτε θετικά είτε αρνητικά, ενώ καλείται να το διαφυλάξει, να ζει αρμονικά μαζί του και το αποδώσει στις επόμενες γενεές. 

Παρουσίαση σε παράλληλα επίπεδα, διατηρώντας σε ένα βαθμό μία χρονολογική ανάπτυξη για τη διήγηση γεγονότων και καταστάσεων, ενώ ταυτόχρονα διαμορφώνονται θεματικές ενότητες που παρουσιάζουν τα βασικά στοιχεία ενδιαφέροντος. 

Προβληματισμός του επισκέπτη δημιουργώντας αλλεπάλληλα ερωτήματα, αναφορικά με τα ποικίλα στοιχεία του σπηλαίου και του φυσικού περιβάλλοντος και ταυτόχρονα επιδίωξη απάντησης των ερωτημάτων με συνδυασμό πολλαπλών εποπτικών μέσων.

Προσπάθεια για άμεση εμπλοκή του επισκέπτη της έκθεσης. Δεν τον αφήνει στη θέση του παρατηρητή των παρουσιαζόμενων πληροφοριών, αλλά τον μετατρέπει σε μέρος του συνολικού φυσικού περιβάλλοντος, ώστε να γίνει αντιληπτό ότι οφείλει να το διαχειριστεί με σύνεση και σεβασμό.

Το Κέντρο Πληροφόρησης Σπηλαίου Λιμνών με τον εκθεσιακός χώρο αρχαιοτήτων, όπως περιγράφεται παραπάνω, έχει σημαντικά πλεονεκτήματα: θα είναι πρωτίστως μουσείο θέσης και θα ενταχθεί σε χώρο ο οποίος ήδη λειτουργεί ως επισκέψιμος και ήδη διαθέτει τουριστικό κοινό. Στη χώρα μας  είναι λίγα μουσεία θέσης με έκθεση αρχαιοτήτων, που αναφέρονται σε σπήλαιο όπως είναι της Θεόπετρας, του Δυρρού, των Πετραλώνων, σε αυτά θα προστεθεί και το Σπήλαιο Λιμνών. To γεγονός αυτό επεκτείνει την τουριστική αξία του Σπηλαίου Λιμνών από το φυσικό και γεωλογικό μνημείο που μονοπωλούσε έως τώρα τον επισκέπτη για να συμπεριλάβει και το πεδίο του πολιτισμού, δημιουργώντας έτσι  ένα νέο μουσειακό, τουριστικό, οικονομικό και πολιτισμικό προϊόν σε τοπικό επίπεδο, τουλάχιστον.

Για τον σκοπό αυτό η  Μουσειολογική - μουσειογραφική  μελέτη προτείνει  την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων σύγχρονων αναπαραστατικών μέσων, όπως η χρήση οπτικών εκθεμάτων- αντιγράφων, βιντεοπροβολές και ψηφιακές εφαρμογές, εύληπτο και στοχοθετημένο εποπτικό υλικό (ζωγραφικές αναπαραστάσεις, φωτογραφίες, κείμενα). Βασικός στόχος είναι η έκθεση να ενθαρρύνει τη διάδραση και τη συμμετοχή ώστε να προσφέρει εύληπτη και αξιόπιστη γνώση σε κάθε κοινό.

Η προτεινόμενη λειτουργία της Μουσειολογικής – μουσειογραφικής μελέτης

Από τουριστικής και οικονομικής πλευράς το Κέντρο Ενημέρωσης Σπηλαίου Λιμνών αντλεί σημαντικό πλεονέκτημα από το γεγονός ότι προτείνεται να ιδρυθεί εντός των εγκαταστάσεων με τις οποίες λειτουργεί η ανάδειξη του σπηλαίου και ως εκ τούτου διαθέτει ήδη δεξαμενή εν δυνάμει επισκεπτών. Έως σήμερα οι κατηγορίες επισκεπτών του σπηλαίου είναι κυρίως ημεδαποί και αλλοδαποί τουρίστες που προσέρχονται στο πλαίσιο περιήγησής τους σε μέρη ιστορικού, προσκυνηματικού και ψυχαγωγικού ενδιαφέροντος της περιοχής.

Άλλες ομάδες αποτελούν οι μαθητές της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που ξεναγούνται στο σπήλαιο για εκπαιδευτικούς λόγους καθώς και σπηλαιολόγοι, γεωλόγοι, περιπατητές κλπ. που επισκέπτονται την περιοχή λόγω ειδικού ενδιαφέροντος.

Για την προσέλκυση των διαφορετικών ομάδων εν δυνάμει κοινού, θα ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη στοχοθετημένων επικοινωνιακών δράσεων γύρω από τις ενότητες της μόνιμης έκθεσης αρχαιοτήτων σε συνδυασμό με τις άλλες εκθεσιακές ενότητες. 

Ο φορέας διαχείρισης ΔΗ.Κ.Ε.Κ σχεδιάζει, με τη συνεργασία της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας (ΕΠΣ) και του Γεωπάρκου  Χελμού-Βουραϊκού να γίνουν: η έκδοση πληροφοριακού υλικού, η διαφήμιση του μουσείου και εν γένει του Κέντρου σε έντυπα και ψηφιακά μέσα, η δημιουργία καλά τεκμηριωμένης και εύχρηστης ιστοσελίδας με πολύγλωσσο περιεχόμενο, η κατασκευή ενός «ψηφιακού μουσείου» με ορισμένα από τα εκθέματα των συλλογών κ.ά..

Η ίδρυση του Κέντρο Πληροφόρησης Σπηλαίου Λιμνών με την ταυτόχρονη λειτουργία εκθεσιακού χώρου αρχαιοτήτων, σε συνδυασμό με την υλοποίηση συνακόλουθων δράσεων, αναμένεται να αυξήσει, να διευρύνει και να αναθερμάνει το τουριστικό ενδιαφέρον για το σπήλαιο και την περιοχή. Αναμένεται να συμβάλλει στην καθιέρωσή του ως τουριστικού πόλου για όλο το χρόνο και όχι μόνο για τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, οπότε έως υπάρχει μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην περιοχή λόγω χιονοδρομικού κέντρου. Αναμένεται επίσης να ενισχύσει την ήδη σημαντική θέση του σπηλαίου ως αυτοτελούς τουριστικού προορισμού αλλά και ως συμπληρωματικού πόλου έλξης στην διαδρομή Καλαβρύτων-Χιονοδρομικού και στο πλαίσιο του δικτύου των υπόλοιπων τουριστικών προορισμών της Αχαΐας, Αρκαδίας και γενικότερα της κεντρικής και ΒΔ Πελοποννήσου, με αποτέλεσμα την ενίσχυση του τουριστικού και οικονομικού κλίματος της περιοχής.

Η ίδρυση του Κέντρου εκπληρώνει μουσειακούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς που προβλέπονται από το Καταστατικό του φορέα, αλλά πάνω απ’ όλα εκπληρώνει ένα όραμα του δήμου Καλαβρύτων καθώς και των Καλαβρυτινών εκείνων που διαχρονικά ασχολήθηκαν με το Σπήλαιο Λιμνών Καστριών, τέλος η ίδρυση είναι  το επιστέγασμα μιας κοπιαστικής, συλλογικής προσπάθειας από τον δήμαρχο Καλαβρύτων Γιώργο Λαζουρά, τον πρόεδρο του Δ.Σ. της  ΔΗ.Κ.Ε.Κ  Σωτήρη Δουκλιά, το σύνολο των μελών του καθώς και τον διευθυντή της  Αθ. Ζησιμόπουλο.

Σημαντικό ρόλο  στην ολοκλήρωση του εγχειρήματος έπαιξαν ο Προϊστάμενος της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας  Ανδρέας Ντάρλας, η αρχαιολόγος Στέλλα  Κατσαρού, ο Γεωλόγος Βασίλειος Γιαννόπουλος, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας  Αναστασία Κουμούση και η προϊσταμένη του Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων Γεωργία Αλεξοπούλου.

Το κόστος κατασκευής του έργου καλύφθηκε ως προς τα οικοδομικά και ηλεκτρομηχανολογικά από πόρους της «Δημοτικής  Κοινωφελούς Επιχείρησης Καλαβρύτων – Σπήλαιο Λιμνών Καστριών», η δε κάλυψη του υπολοίπου που αφορά  τον εξοπλισμό του χώρου θα υποβληθεί για ένταξη στο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ 2010-2020), στην πρόσκληση με αριθμ. πρωτ. 559/CL/ΕΓΤΑΑ/20-4-2018 της ΑΧΑΪΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ Α.Ε. ΟΤΑ