Χελωνοσπηλιά 16 Μαρτίου 1821

γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος Τα γεγονότα της Χελωνοσπηλιάς στις 16 Μαρτίου 1821 (παλαιό ημερολόγιο) τα αναφέρει ο Θεόδωρος Ρηγόπου...

γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος

Τα γεγονότα της Χελωνοσπηλιάς στις 16 Μαρτίου 1821 (παλαιό ημερολόγιο) τα αναφέρει ο Θεόδωρος Ρηγόπουλος (εκ Φιλίων Καλαβρύτων, βαπτιστικός του θεοδ. Κολοκοτρώνη, γραμματέας του Πάνου Κολοκοτρώνη και μετέπειτα δικηγόρος και κρατικός υπάλληλος σε πολλές θέσεις), στα απομνημονεύματά του, που δημοσίευσε η Παγκαλαβρυτινή Ένωση στον τόμο Ι-ΙΑ, ετών 1978-79 της Επετηρίδος των Καλαβρύτων με επιμέλεια του καθηγ. πανεπ. Αθ. Φωτόπουλου, στις σελ. 10-11 και έχει ως εξής:

Τι συμπεράσματα βγαίνουν από την παραπάνω περιγραφή του Θεοδ. Ρηγόπουλου ;

1) Το «Κοινόν» των Καλαβρύτων , ήτοι το Ταμείο των κατοίκων και των προυχόντων της περιοχής, από το οποίο πληρωνόντουσαν φόροι και «δημόσια έργα» , τα έτη 1819-1820 είχε βρεθεί σε οικονομική δυσπραγία, με αποτέλεσμα να λάβει δάνειο από τον τοκιστή ( Τραπεζίτη ) της Βυτίνας Ν.Ταμπακόπουλο. Βασικός εγγυητής του δανείου και με την προσωπική του περιουσία ( αλλά και ζωή ) , ήταν ο Ανδρ. Ζαΐμης. Η εισπρακτική χρονιά δεν πήγε καλά και την άνοιξη του 1821 που μαζευόντουσαν οι φόροι ο Ν.Ταμπακόπουλος με τη συνοδεία του Σεϊδή και άλλων πήγαν στα Καλάβρυτα για είσπραξη, πλην όμως ελάχιστα εισέπραξαν. Μετά από διαπραγματεύσεις έγινε ανανέωση εξόφλησης του δανείου και των εγγυήσεων τις οποίες υπέγραψε μόνον ο Ζαΐμης, αρνούμενων των υπολοίπων υποχρέων. Το χτύπημα στη χελωνοσπηλιά κατά Ταμπακόπουλου, Σεϊδή , Γιαννακόπουλου κ.λ.π, με εντολή του Ζαΐμη προς τον Ι. Χονδρογιάννη και λοιπούς, είχε αρχικά χαρακτήρα όντως ληστρικό (προκειμένου να πάρουν πίσω τα εγγυητικά χρεόγραφα) , αλλά δεν στέφθηκε με επιτυχία, αφού δεν τα βρήκαν.

2) Για την υπόθεση αυτή ο Γιαννακόπουλος, επί Κυβερνήτου Καποδίστρια στράφηκε δικαστικώς κατά των Χονδρογιανναίων και αφού τους κατέστρεψε οικονομικά και περιουσιακά , αυτοί έγιναν εξ ανάγκης Ληστές στα βουνά, με συνέπεια την εκτέλεσή τους αργότερα .

3) Επίσης για την ίδια υπόθεση της Χελωνοσπηλιάς οι κληρονόμοι (τέκνα) του Ταμπακόπουλου , επί Οθωνικής βασιλείας, άσκησαν ένδικα μέσα κατά του Ζαίμη και αφού κέρδισαν όλες τις δίκες , του εκποίησαν την περιουσία και αυτός πεθαίνοντας στις 4 Μαϊου του 1840, αν και αντιβασιλέας , έμεινε πένης (πάμπτωχος) .

Ένα άλλο θέμα είναι εάν τα χρήματα των χρεογράφων που εγγυήθηκε ο Ζαίμης, με τα τότε «μέτρα και σταθμά» ήταν πολλά.

Σε αυτό απαντά ο Σουλεϊμάν Πενάχ Εφέντι εκ Γαστούνης: « Η Γαστούνη και τα Καλάβρυτα πλήρωναν τους περισσότερους φόρους στο Μοριά στατέλη του 18ου αι. » (σχετ. Ν.Σαρρής εκδ. Ηρόδοτος για το χ.φ του Σ.Πενάχ Εφέντι).

Άρα οι φόροι που μαζευόντουσαν στο «Κοινόν» της επαρχίας Καλαβρύτων ήταν οι μεγαλύτεροι του Μοριά !!!! Με τα σημερινά δεδομένα θα λέγαμε ότι ήταν όλοι οι φόροι εισοδήματος των φορολογουμένων των σημερινών Νομών Αχαϊας – Ηλείας- Κορινθίας και μισής Αρκαδίας !!! Αυτά τα χρήματα εγγυήθηκε ατομικά ο Ζαΐμης και γι’ αυτό έχασε όλη του την περιουσία από τους υιούς Ταμπακόπουλους όταν του την κατέσχεσαν επί Οθωνικού Κράτους για τα γεγονότα της Χελωνοσπηλιάς και παρότι οι Χονδρογιανναίοι κ.λ.π δεν τα είχαν βρει και πάρει από την κουστωδία των Ταμπακόπουλου – Γιαννακόπουλου – Σεϊδή.

Περαιτέρω ερευνητέο είναι , εάν το «ληστρικό» γεγονός της Χελωνοσπηλιάς και γενικά τα ληστρικά χτυπήματα στον κάμπο της Κατσάνας ήταν σημαντικά και εάν πρέπει να μνημονεύονται ως επαναστατικά και ειδικά αυτά που λειτούργησαν καταλυτικά στην απόφαση της έναρξης της επανάστασης στα Καλάβρυτα και ευρύτερα στον Μοριά.

Την απάντηση μας την δίνει ο επίσημος Οθωμανός ιστοριογράφος της εποχής Αχμέτ Δεβζέτ Πασά (Ahmet Cevdet Pasha), τα αρχεία του οποίου μετέφρασε στην ελληνική ο σημαντικός Κων/πολίτης και γνώστης της οθωμανικής Νικηφ. Μοσχόπουλος, ο οποίος στη σελ. 103 του έργου του: « Πώς είδαν οι Τούρκοι ιστοριογράφοι την επανάσταση του 1821, εν αντιπαραβολή προς τους έλληνες ιστορικούς», αναφέρει αυτολεξεί :

Επομένως και εν κατακλείδι . Τα γεγονότα των Καλαβρύτων και ειδικά της Κατσάνας ήταν σημαντικά (έστω και ως ληστρικά χαρακτηριζόμενα), διότι τα μνημονεύουν οι επίσημοι Οθωμανοί ιστοριογράφοι ως καταλυτικά ή διαλυτικά της συνοχής του οθωμανικού κράτους στο Μοριά την άνοιξη του 1821 .

Νομίζω αυτό αρκεί και δικαιώνει εκ του αποτελέσματος όλους τους Καλαβρυτινούς εμπλεκομένους, έστω και εάν κάποιοι σύγχρονοι μελετητές τους αποδίδουν ταπεινά αίτια ή προσπαθούν να τους αποδομήσουν. Όπως δε μαθαίναμε στα Νομικά: « Αν με τη λιγότερη δυνατή βλάβη, τελικά σώσεις κάποιον, τότε μένεις ατιμώρητος» .

Έτσι λοιπόν, οι τότε άνθρωποι όντως προξένησαν βλάβες (σφαγές και ληστείες), αλλά μέσω αυτών των καταστάσεων έσωσαν τελικά και ανέστησαν ένα έθνος από τη μιζέρια των 400 ετών ραγιαδισμού και άρα το καλό που προξένησαν ήταν πολλαπλάσιο του κακού και οφέλησαν περισσότερους από αυτούς που έβλαψαν, αν και απ’ ότι είδαμε τελικώς την «πλήρωσαν και με την ζωή και την περιουσία τους» όπως οι Χονδρογιανναίοι και ο Ζαϊμης …!!!!

Δημήτρης Σταθακόπουλος
Δρ. κοινωνιολογίας της ιστορίας, Παντείου πανεπιστημίου Διπλωματούχου Βυζαντινής μουσικής - μουσικολόγου Μέλους του international society for ethnomusicology Bloomington Indiana Univ. Δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω Μέλους του Δ.Σ του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά Μέλους της Ελληνικής αντιπροσωπείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Δικηγόρων CCBE