ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ: Το σύμβολο του Έθνους - Το σύμβολο του Αγώνα

Σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία στους πρόποδες του όρους Βελιά, λίγο ψηλότερα από τα Καλάβρυτα, βρίσκεται η ξακουστή μονή της Αγίας Λαύρας, ...

Σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία στους πρόποδες του όρους Βελιά, λίγο ψηλότερα από τα Καλάβρυτα, βρίσκεται η ξακουστή μονή της Αγίας Λαύρας, που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η ιστορία της είναι άμεσα συνυφασμένη με την έναρξη της επανάστασης του 1821, την ύψωση του λαβάρου και την ορκωμοσία των οπλαρχηγών από τον μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανό.

Σύμφωνα με την παράδοση, η μονή ιδρύθηκε το 961 και αρχικά βρισκόταν περίπου 300 μ. ψηλότερα, στην τοποθεσία Παλαιομονάστηρο. 

Πυρπολήθηκε από τους Τούρκους το 1585 και ξαναλειτούργησε το 1600, ενώ το 1689 μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση από τον ηγούμενο Ευγένιο. Στην επανάσταση του 1821 συνέβαλε σημαντικά, προσφέροντας χρήματα και τρόφιμα. Το 1826 πυρπολήθηκε από τον Ιμπραήμ, αλλά οι μοναχοί είχαν προλάβει να την εγκαταλείψουν, σώζοντας και πολλά από τα πολύτιμα κειμήλιά της. Ανοικοδομήθηκε το 1828 με την προσθήκη τρίτου καθολικού, αλλά καταστράφηκε πάλι το 1844 από σεισμό και ανοικοδομήθηκε το 1850. Τελευταία μεγάλη καταστροφή υπέστη από τους Γερμανούς το 1943 και η ανοικοδόμησή της ολοκληρώθηκε γύρω στο 1950 με την εποπτεία του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Ορλάνδου.

Το συγκρότημα περικλείεται από τις πτέρυγες των κελιών που σχηματίζουν περίβολο. Στο κέντρο του βρίσκεται το νεότερο καθολικό, που ανήκει στον τύπο της βασιλικής με τρούλο, ενώ δεξιά της κύριας εισόδου του περιβόλου, το καθολικό του 17ου αιώνα, που είναι αγιορείτικου τύπου, δηλαδή μονόκλιτο, με τρεις κόγχες και τρούλο. Η μονή διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία και έγγραφα, και μουσείο με μοναδικά κειμήλια από την ελληνική επανάσταση. Μεταξύ αυτών, το ξακουστό λάβαρο που ύψωσε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κηρύττοντας την Επανάσταση του 1821, ένα Ευαγγέλιο με διαμάντια, δώρο της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Ρωσίας, και τα άμφια του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Επίσης, διαθέτει λείψανα αγίων και την κάρα του Αγίου Αλεξίου, πολιούχου των Καλαβρύτων, δωρεά του αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου το 1398.

Η μονή είναι ανδρική και πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου.

Άλλη μία πηγή για ορκωμοσία στις 17 Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα

Γράφει ο Δρ. Δημήτρης Σταθακόπουλος 

Πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ το φθινόπωρο του 2018

Παίρνοντας σκυτάλη από παλαιότερους καταξιωμένους ερευνητές και ήδη συνοδοιπόρος με σύγχρονους μελετητές αναφορικά με τα προεπαναστατικά και επαναστατικά γεγονότα της περιοχής της επαρχίας Καλαβρύτων τον Μάρτιο του 1821, έχω επικεντρωθεί και δημοσιεύσει κυρίως τις οθωμανικές πηγές και ειδικά τον Mehmet Esad Efendi (1789–1848), τον Ahmed Cevdet Pasha (1822 –1895), τον Έλληνα Οθωμανολόγο Νικηφόρο Μοσχόπουλο και τον σύγχρονο Τούρκο καθηγητή  Ali Fuat Örenç, στους οποίους αναφέρεται η απελευθέρωση της πόλεως των Καλαβρύτων την 21η Μαρτίου 1821 (αναζητήστε στο διαδίκτυο παλαιότερα σχετικά άρθρα μου, καθώς και το δωρεάν ηλεκτρονικό βιβλίο μου «Τα Ημαρτημένα»), η οποία απελευθέρωση επήλθε από προηγηθείσα πολιορκία/πόλεμο 5 ημερών .

Έχω επίσης υποστηρίξει με άρθρα, ομιλίες και συνεντεύξεις μου πως η ορκωμοσία έγινε στις 17 Μαρτίου 1821, εορτή του αγίου Αλεξίου, στην αγία Λαύρα, δηλαδή ημέρα που πανηγυρίζει η μονή μιάς και εκεί βρίσκεται η κάρα του αγίου, ως δωρεά του Αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου από το 1398.

Το πώς βρέθηκαν οι Κεφαλές της βόρειας Πελοποννήσου στην αγία Λαύρα από τις 8-9 Μαρτίου μέχρι 21-22 Μαρτίου 1821 και πως μετά αναχώρησαν για Πάτρα – Αίγιο – Κορινθία καθώς και την αποστολή επιστολών περί ενάρξεως, σε Αρκαδία – Μάνη – Μεσσηνία – Ηλεία και άλλα μέρη, ομοίως το έχω αναλύσει / τεκμηριώσει σε άλλο άρθρο μου αναφορικά με την αποφυγή της αιχμαλωσίας τους από τον kaymakamı του Μοριά στην Τριπολιτσά Mehmed Salih.

Επίσης έχω εξηγήσει πως βρέθηκαν χιλιάδες άνθρωποι στην αγία Λαύρα στις 16-17 Μαρτίου 1821:«Είχαν πάει για προσκύνημα στην ιερά πανήγυρη της μονής για τον άγιο Αλέξιο και από προσκυνητές, έγιναν εν μία νυκτί επαναστάτες».

Η Πολιορκία της πόλεως των Καλαβρύτων άρχισε στις 17 Μαρτίου και ολοκληρώθηκε μετά από 5νθήμερη μάχη στις 21 Μαρτίου 1821 με την απελευθέρωση της πόλεως, όπως μας διασώζει και ο Αλ.Μπίκος από μαρτυρία της Γεωργίας Μπαλιάτσου από το χωριό Παγκράτι, η οποία μετά τη νίκη , χόρεψε με άλλες κοπέλες το τραγούδι: «Σήμερα η μέρα είναι Λαμπρή καημένε Χαραλάμπη», το οποίο ηχογραφήσαμε πρόπερσι (2016) με τον φίλο Γ. Δαλιάνη και την μουσική του ομάδα. Όντως ήταν Λαμπρή (Πάσχα) όχι μόνο γιατί η μέρα σηματοδοτούσε την Ανάσταση του Γένους, αλλά και γιατί ο Π.Π.Γερμανός, ως ο πρώτος Επίσκοπος του Μοριά, παρότι ήταν Μεγάλη Σαρακοστή (το Πάσχα θα ήταν 10 Απριλίου 1821), όπως μας διασώζει ο Κώδικας της μονής, άφησε και ευλόγησε να γίνει σφαγή ζώων και να καταναλωθεί κρέας.

Όμως και στα αρχεία των αγωνιστών του 1821 (Εθνική Βιβλιοθήκη – σήμερα στο Ιδρυμα Στ.Νιάρχος), τα πιστοποιητικά πολλών αγωνιστών αναφέρουν πως ήταν στην αγία Λαύρα, κάποιων δε εξ αυτών (π.χ. διάκος Γρηγόριος Ντόκος από τη Βυσωκά που έφερε το γνωστό παραπέτασμα της ωραίας πύλης/ Λάβαρο με την Κοίμηση της θεοτόκου, ή του Αναγνώστη Κορδή ) τα έγγραφα αναφέρουν πως ήταν σημαιοφόροι ποικίλων λαβάρων και μπαϊρακιών.

Φυσικά δεν πρέπει να λησμονούμε τις δημοσιεύσεις στην Γαλλική εφημερίδα Le Constitutionnel και τους Times του Λονδίνου (Ιούνιος 1821), όπως και τα οθωμανικά αρχεία. Τις δύο ομιλίες α) Του Ρήγα Παλαμήδη το 1846 που αναφέρει την αγ. Λαύρα , καθώς και β) του Αιγιώτη Αλεξ. Δεσποτόπουλου το 1861, ο οποίος ήταν παρών στα γεγονότα του Μαρτίου του 1821 στην αγία Λαύρα.

Με το παρόν θα παρουσιάσω στο ευρύ κοινό (αν και στους ερευνητές είναι γνωστό) το αχρονολόγητο φυλλάδιο με αρχικά Α.Κ (μάλλον Αναγνώστης Κορδής ) που εκδόθηκε στο Ναύπλιο το 1850 με τίτλο: « Ιστορικαί Αλήθειαι ή η Πετιμεζαϊκή οικογένεια» (ειδικά τη σελ. 7). (Πηγή: anemi Παν. Κρήτης).

Το πόνημα αποτελεί «αντίκρουση» προς τον ηρωϊσμό της οικογένειας Πετ(ι)μεζά και προσπαθεί να αποκαταστήσει τον «ανώτερο» ηρωϊσμό και την πρωτιά του Αναγνώστη Στριφτόμπολα από την Κέρτεζη που σκοτώθηκε στη Μάχη του Λεβιδίου Αρκαδίας 14 Απριλίου 1821 *(βλ. Ιατρίδης, Πέτρος Ευστρατίου. Η πρώτη νικητήριος μάχη της Ελληνικής Επαναστάσεως ή ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας, Πάτραι :Εκ του Τυπογραφείου Α. Σ. Αγαπητού,1860, σελ. 53, 54., όπου αναφέρεται έγγραφο του 1827, του Π.Μαυρομιχάλη με το οποίο αναγνωρίζεται η αξία του Στριφτόμπολα και ειδικά στις μάχες των Καλαβρύτων μέχρι του Λεβιδίου).

Πιστεύεται πως τα αρχικά Κ.Α ανήκουν στον Κορδή Αναγνώστη, ο οποίος ήταν έμπιστος και σημαιοφόρος του Στριφτόμπολα, ειδικά στην ορκωμοσία της αγίας Λαύρας (17.3.1821) .

Ο Κορδής Αναγνώστης (Κ.Α), καταγόταν από το Περιθώρι της Αχαΐας όπως διασώζει ο Αμβρόσιος Φραντζής. Στις 16 Μαρτίου 1821, μαζί με τον Νικόλαο Σολιώτη, χτύπησαν στην τοποθεσία «Πόρτες» κοντά στο χωριό Αγρίδι της Νωνάκριδος Αχαΐας τρεις «γυφτοχαρατζήδες» (sic ) και τρεις ταχυδρόμους που μετέφεραν επιστολές του καϊμακάμη της Τριπολιτσάς Μεχμέτ Σαλίχ στον Χουρσίτ πασά στα Ιωάννινα, κατόπιν παρότρυνσης του Σωτήρη Χαραλάμπη, όπως αναφέρει ο Ιωάννης Φιλήμων. 

Εκτός από την ορκωμοσία  στις 17 Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα, ως σημαιοφόρος του Αναγνώστη Στριφτόμπολα, ο Αναγνώστης Κορδής συμμετείχε σε πολλές μάχες και πολιορκίες όπως των Καλαβρύτων, του Λεβιδίου, της Τριπολιτσάς, ενώ τιμήθηκε με τον βαθμό του Χιλιάρχου, όπως ομοίως αναφέρει ο Αμβρόσιος Φραντζής.

Στις φωτό του πονήματός και η σελίδα 7, όπου αναφέρεται πως η ορκωμοσία έγινε στις 17 Μαρτίου και τα συμπεράσματα δικά σας

«Ηρώο της Ελευθερίας»
Το Πανελλήνιο Ηρώο των Αγωνιστών της Επανάστασης του 1821
Στο δεσπόζοντα λόφο βόρειας της Μονής της Αγίας Λαύρας υψώνεται το λαμπρότερο μνημείο του Έθνους. Είναι το Ηρώο των αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, που θυσιάστηκαν για την ανεξαρτησία του Ελληνικού Έθνους από τον Τουρκικό Ζυγό. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου στη σημερινή του μορφή πραγματοποιήθηκαν στις 24 Μαρτίου 1971.
Το Ηρώο αποτελείται από σύνθεση τριών ανδριάντων που παριστάνουν τη συμμετοχή του κλήρου και των αγωνιστών στην Επανάσταση του 1821 και την Ελευθερία του Ελληνικού Έθνους από τον Τούρκο Κατακτητή.
Κάθε χρόνο οι εκδηλώσεις εορτασμού της Εθνικής Επετείου, που διοργανώνει ο Δήμος Καλαβρύτων αρχίζουν από το Ηρώο, όπου τελείται τρισάγιο, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγή, στη μνήμη των ενδόξων ηρώων και ανάκρουση εθνικού ύμνου.