Στο Παλαιομονάστηρο του Οσίου Λεοντίου Αιγιαλείας - Αφιέρωμα

Μέσα στο πανέμορφο, πυκνό δάσος, στους πρόποδες του όρους Κλωκός, περίπου 15 χιλιόμετρα μακριά από το Αίγιο, είναι κτισμένη η ιερά μονή...

Μέσα στο πανέμορφο, πυκνό δάσος, στους πρόποδες του όρους Κλωκός, περίπου 15 χιλιόμετρα μακριά από το Αίγιο, είναι κτισμένη η ιερά μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, μία από τις σπουδαιότερες μονές της Πελοποννήσου.

Η ιστορία της συνδέεται με τη ζωή του οσίου Λεοντίου, ο οποίος ασκήτευσε στην περιοχή στα τέλη του 14ου - αρχές του 15ου αιώνα και ίδρυσε την πρώτη μονή στη θέση «Παλαιομονάστηρο», όπου υπήρχε ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, με την ενίσχυση των θείων του, Θωμά και Δημήτριου Παλαιολόγου, δεσποτών του Μυστρά. Η μονή καταστράφηκε από τους Τούρκους δύο φορές, το 1500 και το 1620. Μετά την πρώτη καταστροφή ανακαινίσθηκε, ενώ μετά τη δεύτερη μεταφέρθηκε στη σημερινή θέση. Καταστράφηκε πάλι από τους Τουρκαλβανούς το 1772, και ανοικοδομήθηκε δέκα χρόνια αργότερα από τους ελάχιστους μοναχούς που είχαν διασωθεί. Στην επανάσταση του 1821 συμμετείχε ενεργά στον ένοπλο αγώνα, πρόσφερε χρήματα και χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο και αποθήκη τροφίμων και πολεμοφοδίων. Στα χρόνια μετά την απελευθέρωση γνώρισε μεγάλη ακμή και είχε σπουδαίο πνευματικό έργο, με τη λειτουργία σχολείου και βιβλιοθήκης. Σήμερα είναι ανδρική και έχει γίνει γνωστή για την παραγωγή της φημισμένης ροδοζάχαρης, ενός ιδιαίτερου γλυκού του κουταλιού, που παρασκευάζεται από ροδοπέταλα.

Το συγκρότημα είναι τετράπλευρο και περικλείεται από διώροφα κτήρια κελιών που σχηματίζουν ψηλό περίβολο. Στο κέντρο της αυλής βρίσκεται το καθολικό, σταυροειδής ναός με οκτάπλευρο τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες. Έχει επιμελημένη τοιχοποιία και στο εσωτερικό του διατηρούνται τοιχογραφίες του 1895 και το περίτεχνο επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ τα παράθυρά του κοσμούνται με μαρμαροσκαλίσματα. Στη γωνία του περιβόλου ξεχωρίζει ο τριώροφος πύργος, ίδιας εποχής με το καθολικό, με τον ναό της Αγίας Τριάδας στο υπόγειό του. Η μονή διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη, κειμήλια και λείψανα αγίων, καθώς και την κάρα του οσίου Λεοντίου. Από τους σημαντικότερους θησαυρούς της θεωρούνται τα «Άχραντα Πάθη», αληθινός θησαυρός πίστης, δωρεά των Παλαιολόγων του Μυστρά στον κτήτορα της Μονής Όσιο Λεόντιο.

σχέδιο του Ρώσου μοναχού Μπάρσκι, 1745

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Το Παλιομονάστηρο είχε εξαρχής έντονο φρουριακό χαρακτήρα. Πολλά από τα χαρακτηριστικά που είναι ορατά σήμερα πρέπει να είναι κατάλοιπα της αρχικής κατασκευής, του 1450, όπως ο πύργος, το υδραγωγείο κ.λπ. Οι τοιχογραφίες της εκκλησίας είναι του 16ου αιώνα.
Επάνω από την πύλη υπάρχει αψίδα με δύο κίονες και πιο πάνω μαρμάρινο ανάγλυφο που παριστάνει αμνό φέροντα σταυρό, στοιχεία που κατά τον καθηγητή Λίνο Πολίτη, αποδεικνύουν ότι η μονή κτίστηκε πραγματικά κατά την Παλαιολόγεια περίοδο.

Τα σπουδαιότερα κτίσματα που υπάρχουν στον χώρο:
➠Η είσοδος που την προστατεύει ένας τριώροφος οχυρωμένος πύργος με τυφεκιοθυρίδες και καταχύστρες.
➠Κατάλοιπα οχυρωματικού τείχους στη δυτική πλευρά (αυτή που δεν προστατεύεται από τον βράχο).
➠Ο Βυζαντινός Ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ με τοιχογραφίες του 16ου αιώνα.
➠Τα κελιά των μοναχών μερικά από τα οποία είναι προσαρμοσμένα στον βράχο και άλλα στην δυτική πλευρά κατά μήκος του τείχους.
➠Η ημιυπόγεια ορθογώνια κιστέρνα νερού που εξασφάλιζε την υδροδότηση της Μονής μέσω ενός υδραύλακα που συνδέεται με το εξωτερικό υδραγωγείο.
➠Μία μεγάλη και εντυπωσιακή λιθόκτιστη κλίμακα με 51 σκαλοπάτια (κτισμένη το 1810).
➠Το επάνω μέρος της Μονής, κυριολεκτικά γαντζωμένο πάνω στον βράχο, όπου βρίσκονται ο Ναός της Αναστάσεως, το αρχικό ασκηταριό και ο τάφος του Οσίου Λεοντίου (ρο λείψανο είναι στο κάτω μοναστήρι).

➠Το Υδραγωγείο με καμάρες, έξω από το Παλιομονάστηρο προς νότο, που έφερνε νερό από το βουνό.

Ο Όσιος Λεόντιος

O Όσιος Λεόντιος γεννήθηκε στην Μονεμβασία της Πελοποννήσου από τον Ανδρέα και την Θεοδώρα. Ο πατέρας του ήταν αρκετά πλούσιος και επίσημος άνδρας. Ο βασιλιάς Ανδρόνικος Β', ο Παλαιολόγος (1283 - 1328 μ.Χ.) ανέθεσε σ' αυτόν σπουδαία θέση στην κεντρική διοίκηση του Μοριά. Ο Λέων λοιπόν, έτσι ονομαζόταν πριν, έτυχε μεγάλης φροντίδας από τους γονείς του και σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη ξένες γλώσσες, φιλοσοφία και θεολογία.

Όταν πέθανε ο πατέρας του, επέστρεψε στη Μονεμβασία και φρόντισε τη μητέρα του. Κατόπιν η μητέρα του αποσύρθηκε σε μοναστήρι και ο Λέων με την ευχή της παντρεύτηκε. Υπήρξε πρότυπο συζύγου, οικογενειάρχη και κοινωνικού ευεργέτη.

Έπειτα όμως ήλθαν και οι μεγάλες δοκιμασίες. Πέθανε η γυναίκα του, κατόπιν τα παιδιά του και έτσι ο ίδιος αποφάσισε να γίνει μοναχός. Έγινε λοιπόν μοναχός με το όνομα Λεόντιος και πήγε κοντά σ' ένα έμπειρο ασκητή, τον Μενίδη, όπου έμεινε κοντά του για αρκετό χρονικό διάστημα.

Στη συνέχεια πήγε στο Άγιον Όρος, όπου έλαβε αρκετά μεγάλη ασκητική εμπειρία και επέστρεψε πάλι στην Πελοπόννησο. Εκεί διάλεξε τόπο διαμονής του το βουνό που βρίσκεται κοντά στο Αίγιο και από 'κει πήγαινε σε πόλεις της Αχαΐας και κήρυττε τον Θείο λόγο. Κοντά του πήγαν και άλλοι ζηλωτές της αγγελικής ζωής, που αργότερα, πολλοί απ' αυτούς διέπρεψαν στον Ιερό κλήρο.

Ο Λεόντιος απεβίωσε ειρηνικά και η φήμη της αρετής του παρέμεινε και μετά τον θάνατο του. Οι δε αδελφοί Παλαιολόγοι, Θωμάς και Θεόδωρος, προς τιμήν του οσίου, έκτισαν Μονή στον τόπο της ασκήσεώς του, στο όνομα του αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Ιστορία Μονής

Η ιστορία της Μονής αρχίζει με τον Όσιο Λεόντιο, που υπήρξε και ο κτήτορας της Μονής. Ο Όσιος Λεόντιος γεννήθηκε περί το 1377 στη Μονεμβασιά. Καταγόταν από αρχοντική οικογένεια.Ήταν υιός του Ανδρέα Μαμωνά, δούκα της Μονεμβασίας και της Θεοδώρας Παλαιολογίνης κόρης του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Δ' Παλαιολόγου.

Μετά το θάνατο της μητέρας του έγινε μοναχός.

Γύρω στα 1415 - 1420, ,φεύγει από Αγιο Ορος και έρχεται στο όρος Κλωκός ανω του Αιγίου και στη θέση, που σήμερα είναι το «Παλαιομονάστηρο» με τον απότομο βράχο και την αφιλόξενη γη, όπου κάνει το ασκηταριό του.

Στη συνέχεια, με την συμπαράσταση των θείων του Θωμά και Δημητρίου Παλαιολόγων ιδρύεται μεγαλοπρεπές μοναστήρι περί το 1450. Ο θαυμασμός των Παλαιολόγων για την αρετή του οσίου Λεοντίου ήταν μεγάλος και και δωρίζουν στην Μονή τα Άχραντα Πάθη του Σωτήρος Χριστού δηλαδή τεμάχια από το Τίμιο Ξύλο, τον ακάνθινο Στεφάνι, την Χλαμύδα, τον Κάλαμο, τον Σπόγγο ,τα καρφιά , τα οποία σώζονται άθικτα μέχρι σήμερα

Η αρχική αυτή Μονή του Αρχάγγελου Μιχαήλ, καταστράφηκε δύο φορές από τους Τούρκους το 1500 και 1620. Μετά τη δεύτερη αυτή καταστροφή κτίζεται η Μονή στη σημερινή επίπεδη τοποθεσία κοντά στον Σελινούντα, επ' ονόματι των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και γίνεται πλέον γνωστή σαν Μονή των Ταξιαρχών. Καταστρέφεται και πάλι το έτος 1772 από τους Τουρκαλβανούς κατά τα Ορλωφικά.

Σε διάστημα τριών ετών - δηλαδή το 1775 κτίζεται η σημερινή μορφή της Μονής. Από το σχέδιο του B.G. Barsky, γνωρίζουμε την προγενέστερη μορφή της Μονής. Το καθολικό της είναι Σταυρόσχημο, τετρακίονο, καμαρωτό, με οκταγωνικό τρούλο και μαρμαροσκάλιστα παράθυρα. Στολίζεται με αγιογραφίες των Δ.Κ.Φάνελλη, Α. Μανέλη και Ι. Οικονόμου.

Στον αιώνα μετά την απελευθέρωση, η Μονή γνώρισε πολύ καλές ημέρες. Εφτασε να έχει 150 περίπου μοναχούς και μοναχοπαίδια. Είχε γίνει μια πολυάνθρωπη μοναχική κοινότητα, με αρκετή κοινωνική προσφορά. Σήμερα έχει μικρό αριθμό μοναχών, οι οποίοι πιστοί στη μοναχική παράδοση και υπό την πνευματική καθοδήγηση του Καθηγουμένου Αρχιμανδρίτου π. Καλλινίκου Πουλή συνεχίζουν την ιστορία και την προσφορά της Μονής.

Εθνική προσφορά της Μονής

Κατά την Τουρκοκρατία, η μονή ήταν πνευματικό κέντρο και εθνικός προμαχώνας. Μόλις κηρύχθηκε η επανάσταση, οι μάχιμοι μοναχοί της μονής κατέβηκαν στο Αίγιο και κατατάχθηκαν στο επαναστατικό σώμα του Γερμανού που πήρε μέρος στην πρώτη πολιορκία του Πατρινού κάστρου. Το Μάϊο του 1821 η μονή των Ταξιαρχών γίνεται αποθήκη τροφίμων, διαφόρων πολεμοφοδίων και εξακολουθεί να είναι μέχρι το 1827. Έτσι από την αρχή ως το τέλος του μεγάλου αγώνα η μονή των Ταξιαρχών υπήρξε μια αξιόλογη επαναστατική εστία. Ιδιαίτερη είναι η υλική προσφορά της μονής στην επανάσταση του 1821. Στο χειρόγραφο κώδικα του μοναστηριού αναγράφονται με λεπτομέρεια τα χρηματικά ποσά, τα ασημικά κλπ, που δόθηκαν για τον αγώνα και μάλιστα πολλές φορές ύστερα από δανεισμό γιατί το μοναστήρι ήταν χρεωμένο με μεγάλο τόκο.

Πνευματική προσφορά

Μετά την απελευθέρωση, η μοναχική κοινότητα των Ταξιαρχών παρουσιάζει πλούσια δράση στον πνευματικό, στον εκκλησιαστικό και κοινωνικό τομέα της ελληνικής ζωής. Το 1833, είχε 74 μοναχούς. Οι εγγράμματοι μοναχοί κατέβηκαν στο Αίγιο και εργάστηκαν στα γύρω χωριά σαν εφήμεροι, δάσκαλοι, συμβολαιογράφοι και δικολάβοι (δικηγόροι).Το 1837, ο Ηγούμενος της μονής Μελέτιος Ροβήτος, ίδρυσε ελληνικό σχολείο στη μονή όπου δίδαξαν πολλοί μοναχοί και λαϊκοί με εξαιρετική μόρφωση. Από το ελληνικό αυτό σχολείο απεφοίτησαν πάρα πολλοί μοναχοί με αξιοσημείωτη μόρφωση που στελέχωσαν στη συνέχεια την ελληνική εκκλησία.Το 1880, ιδρύεται με άδεια του Υπουργείου Παιδείας, Γυμνάσιο που λειτούργησε μέχρι το 1926. Μετά την κατοχή που και πάλι η ελληνική ύπαιθρος βρισκόταν σε πολύ δύσκολη κατάσταση, η μονή Ταξιαρχών διαδραματίζει τον πνευματικό της ρόλο, με την ίδρυση Γυμνασίου - Οικοτροφείου που λειτούργησε δωρεάν μέχρι το 1970 περίπου και προσέφερε πάρα πολλά στα φτωχόπαιδα της υπαίθρου.

Πνευματικοί θησαυροί Μονής

"Τα Αχραντα Πάθη": Aποτελούν θησαυρό και καύχημα της μονής. Δώρο των Θωμά και Δημήτριου Παλαιολόγων στον κτήτορα της μονής, ανεψιό τους, Όσιο Λεόντιο. Μέσα σε υστεροβυζαντινό κιβώτιο φυλάσσονται μεγάλα τεμάχια τίμιου ξύλου, ακάνθινου στεφάνου, χλαμύδας, λίθων από τον Πανάγιο τάφο. Οι χριστιανοί της περιοχής τρέφουν μεγάλη ευλάβεια στο μεγάλο αυτό θησαυρό της πίστης, ώστε ανέκαθεν όταν έχουν προβλήματα επιδημιών, ξηρασίας κλπ, ζητούν τη μεταφορά των "Αγίων Παθών" στο χωριό τους και έχουν άμεσο αποτέλεσμα.

Η αδελφότητα της Μονής
Από τον Νοέμβριο του 2019 Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αιγιαλείας είναι ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Παπαθανασίου, κατόπιν αποφάσεως του Σεβασμιωτάτου Γέροντος Μητροπολίτου πρώην Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ. Αμβροσίου, το δε Ηγουμενοσυμβούλιο συγκροτούν ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Βενιανάκης, Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, και ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Γερβάσιος Ιωακειμίδης, εφη-μέριος του Ιερού Ναού Αγίου Τρύφωνος Διακοπτού.  

Η κάρα του Οσίου Λεοντίου 

Κιβώτια επιχρυσωμένα, ξύλινα έχοντας μέσα μικρότερες λειψανοθήκες, με λείψανα: Αγ. Ιωάννη του Ελεήμονος, του Αγ. Χαραλάμπους, μέρος της κάρας του Αγ. Ξενοφώντος, του Αγ. Γεωργίου, Παντελεήμονος, Βασιλείου, Μαρίνης, Αρτεμίου. Λείψανα Αγ. Ιωάννου Προδρόμου, μέρος της κάρας Αγ. Κυριακής, Αγ. Στεφάνου, μέρος της χείρας Αρέθα κ.λ.π. Ολα αυτά τα ιερά λείψανα είναι προσφορά πλούσιων μεγάλων μονών σε λείψανα, όπου η κάθε μία εμπιστευόταν μικρό μέρος του θησαυρού της στη μονή των Ταξιαρχών, ιδιαίτερα μετά από κάθε καταστροφή της μονής.

Προϊόντα

Το κατ’ εξοχήν προϊόν της Ιεράς Μονής των Παμμεγίστων Ταξιαρχών είναι η πασίγνωστη αυθεντική ΡΟΔΟΖΑΧΑΡΗ, ένα γλυκό κουταλιού φτιαγμένο από ροδοπέταλα με την παραδοσιακή συνταγή των μοναχών.

ΝΕΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΑΙΓΙΟΥ Ο ΑΡΧ. ΙΩΑΚΕΙΜ ΒΕΝΙΑΝΑΚΗΣ

Με απόφαση του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ. Ιερωνύμου, από 1ης Σεπτεμβρίου 2023, καθήκοντα Καθηγουμένου της Ιεράς Μονής Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αιγιαλείας ανέλαβε ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Ιωακείμ Βενιανάκης, Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεώς μας.

Επικοινωνία με την Ιερά Μονή

Ταχ. Διεύθυνση: Ι. Μ. Παμμεγίστων Ταξιαρχών 251 00 Μελίσσια Αιγιαλείας

Τηλ. 26910 56300, 56515

Ωράριο Eπισκέψεων

Καθ' όλη την ημέρα εκτός 13.00-16.00 κατά το Χειμερινό ωράριο.

Καθ' όλη την ημέρα εκτός 13.00-17.00 κατά το Θερινό ωράριο.

Παρακαλούνται οι ευλαβείς προσκυνητές όπως:

α) εισέρχονται με σεβασμό, τάξη καί ευπρεπώς ενδεδυμένοι στην Ιερά Μονή και

β) σεβασθούν τις ώρες λειτουργίας της Ιεράς Μονής.