Η ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΠΑΝΩΛΗΣ ΣΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΤΟΥ 1828

Τα μέτρα που πήρε ο Καποδίστριας και το Γαλλικό εκστρατευτικό σώμα στην Πελοπόννησο . -ΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗΣ ...

Τα μέτρα που πήρε ο Καποδίστριας και το Γαλλικό εκστρατευτικό σώμα στην Πελοπόννησο.

-ΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821-1828

Ιστορική έρευνα Φίλιππος Σαρδελιάνος

Τα Καλάβρυτα είναι η πρωταγωνίστρια Πόλη και η επαρχία της στον εθνικόαπελευθερωτικό και κοινωνικό αγώνα του 1821. Όχι μόνο κατά την έναρξη της επανάστασης, στην οποία συνήθως επικεντρώνουμε τις αναφορές μας αλλά σε ολόκληρη την οχτάχρονη διάρκεια της επανάστασης τα Καλαβρυτινά στρατεύματα συμμετείχαν σε σκληρές μάχες, σε πολιορκίες κάστρων και εκστρατείες εκτός επαρχίας Καλαβρύτων.

Από την ημέρα της πολιορκίας και κατάληψής της από τους επαναστάτες 21 Μάρτη 1821 μέχρι τον Μάϊο του 1826 η πόλη των Καλαβρύτων και η επαρχία για πέντε ολόκληρα χρόνια όχι μόνο ήταν ελεύθερη, χωρίς να υπάρχει ούτε ένας Τούρκος, αλλά ήταν και το επίκεντρο των στρατιωτικών και πολιτικο-κοινωνικών εξελίξεων της επαναστατημένης Ελλάδας. Είχε μάλιστα επιλεγεί, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της σαν την πόλη που θα οργανωνόταν το κεντρικό στρατόπεδο των Ελλήνων. 

Από αυτόν βέβαια το ρόλο της δεν απέφυγε να βρεθεί στο «μάτι του κυκλώνα» των δύο εμφύλιων πολέμων 1823-1824, χωρίς παρ΄ όλα αυτά να υποστεί σοβαρές ζημιές σε σπίτια και απώλειες ανθρώπων.

Στον πρώτο εμφύλιο η πόλη καταλήφθηκε από τους φίλους και οπαδούς του Κολοκοτρώνη κατ΄ εντολή του για αντιπερισπασμό στις μάχες που ο ίδιος έδινε με τους «Κυβερνητικούς» της «Διοίκησης» στην Τρίπολη. Τους λεγόμενους «αντικυβερνητικούς» ή «αντιπατριώτες» ή την «μισαράν φατρίαν» (κατά τον Α Ζαϊμη και τους Κοτσαμπάσηδες) που με 1800 είχαν καταλάβει τα Καλάβρυτα, για λογαριασμό του Κολοκοτρώνη, αποτελούσαν ο Κωνσταντής Πετιμεζάς (αδερφός του Θανάση), ο Σταύρος Σαρδελιάνος με τους αδελφούς του,ο Χρυσανθάκης Χρυσανθακόπουλος, ο Σταμάτης Μποτιώτης, ο Καρασπύρος, ο Ασημάκης Σκαλτσάς, ο Νικόλας Σολιώτης. Στην τριήμερη μάχη που ακολούθησε με δεκάδες νεκρούς και από τις δύο πλευρές, στις 17 Απρίλη του 1824 οι «αντικυβερνητικοί» δεν άντεξαν στην πίεση των «Κυβερνητικών» δυνάμεων των Α. Ζαϊμη, Α. Λόντου που συνεπικουρούσαν τα ανήψια του Κωνσταντή Πετιμεζά, Βασίλης και Νικόλας και ο Κωνσταντής «με όλον τ΄ αράφι του έκαμαν κατά την Αγίαν Λαύρα, την Παρασκευή ξημερώνοντας» και «εξ αυτού η πόλις των Καλαβρύτων δεν εξήλθεν με μικράν βλάβην»

Κατά τον δεύτερο εμφύλιο τα Καλάβρυτα αποτέλεσαν έδρα του Ι. Κωλέττη και των Ρουμελιώτικων στρατευμάτων με τον Καραϊσκάκη που τέλος του 1824 αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο και δεν απέφυγαν τις λεηλασίες. Μεγάλο τίμημα πλήρωσε η Κερπινή στις 14 Δεκέμβρη 1824, εξ αιτίας των Α. Ζαΐμη και Α Λόντου που, μετά από σύντομη μάχη την εγκατάλειψαν στο έλεος των Ρουμελιωτών που την κατέστρεψαν συθέμελα και την λεηλάτησαν.

Η πρώτη μεγάλη καταστροφή των Καλαβρύτων ήρθε τον Μάϊο του 1826 με την πρώτη επιδρομή του Ιμπραήμ στην επαρχία. Όχι μόνο ισοπεδώθηκε η πόλη και η γύρω περιοχή (Αγία Λαύρα)- εκτός Μεγάλου Σπηλαίου- αλλά έχουμε το πρώτο Ολοκαύτωμα όταν εκατοντάδες γυναικόπαιδα και άμαχοι εσφαγιάσθηκαν που είχαν καταφύγει στον Χελμό, στα δάση και τους γκρεμούς κάτω από τα Ύδατα της Στυγός, και χιλιάδες αιχμαλωτίστηκαν. (Καστράκι-5 Μαΐου 1826-8000 γυναικόπαιδα)

Η τελική καταστροφή των Καλαβρύτων και των λίγων «απροσκύνητων» γύρω χωριών (Κερπινή) έγινε με τη δεύτερη επιδρομή του Ιμπραήμ στην επαρχία τον Ιούνιο του 1827, όπου η πόλη, σπίτια και ναοί, έχουν σωριαστεί σε ερείπια.

Και ενώ με την Συνθήκη του Λονδίνου 1827 (αναγνωρίζεται στους ΄Ελληνες να έχουν κράτος), με την Ναυμαχία του Ναυαρίνου, την αποβίβαση του Γαλλικού εκστρατευτικού σώματος του Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, την παράδοση εκ μέρους των Τουρκαλβανών και Αιγυπτίων των τελευταίων κάστρων, την άφιξη του Καποδίστρια, η Ελεύθερη Ελλάδα άρχισε να ανασαίνει τα Καλάβρυτα βρέθηκαν και πάλι στο μάτι του κυκλώνα με την επιδημία πανώλης που ξέσπασε στην περιοχή την άνοιξη του 1828.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΠΑΝΩΛΗΣ ΣΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΤΟΥ 1828-29

Σε ολόκληρη την Πελοπόννησο είχε πραγματοποιηθεί γενοκτονία από τους Αιγύπτιους- Τούρκους- Αλβανούς που αποτελούσαν το στράτευμα του Ιμπραήμ- περίπου 40000. Είχαν καεί εκατοντάδες χωριά, είχαν κοπεί χιλιάδες δέντρα. Ολόκληρη η δυτική πλευρά της Πελοποννήσου είχε ερημωθεί, μαζί και τα Καλάβρυτα με την επαρχία τους. Είχαν αιχμαλωτιστεί και μεταφερθεί στα σκλαβοπάζαρα, μεγάλος αριθμός άμαχου πληθυσμού, κυρίως γυναικόπαιδα. Τα σπίτια τα Καλάβρυτα είχαν μεταβληθεί σε σωρούς ερειπίων. Τα σκυλιά τρέφονταν από τα άταφα πτώματα. Η πείνα και το κρύο, το χειμώνα του 1827-1828 , μάστιζαν τις εναπομείνασες οικογένειες, που μόλις είχαν κατεβεί από τα βουνά και τις σπηλιές και στεγάστηκαν σε πρόχειρα κατασκευασμένες καλύβες. Έμοιαζαν περισσότερο με όρθιους σκελετούς παρά με ανθρώπινα πλάσματα. Αυτή ήταν η κατάσταση στα Καλάβρυτα και τα γύρω χωριά όταν στις αρχές του 1828 εμφανίστηκε η επιδημία της πανώλης.

περιοδικό ΕΣΤΙΑ 11/03/1879

Η εφημερίδα «Τα Καλάβρυτα» της 29.3.1929, με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την επιδημία, μας δίνει αναλυτικά στοιχεία:

-Πρώτα η πανώλη εμφανίστηκε στις Σπέτσες και την Ύδρα. Μετεδόθη δε εξ Ελληνικού πλοίου επικοινωνήσαντος μετά Αράβων εις Μεθώνην δι΄ αλλαγήν αιχμαλώτων. Εκ των νήσων τούτων μετεδόθη εις Πελοπόννησον. Ο αείμνηστος Κυβερνήτης της Ελλάδος Ι. Καποδίστριας, εσπευμένως εζήτησε παρά του κ. Πάλλη εκ Λιβόρνου άπαντα τα σχετικά της καταπολεμήσεως της επαράτου ταύτης επιδημίας. Και όντως το κακόν περιεστάλη. Την 4 Αυγούστου 1828 έγραφεν ο Καποδίστριας προς τον Μητροπολίτην Ιγνάτιον εις Πίσσαν: «Από της πανώλους σχεδόν απηλλάγημεν μόνον τα Καλάβρυτα είναι μολυσμένα, αλλ΄ ελπίζω και αυτά ότι μετ΄ ολίγον αποκαθαίρονται». Αλλά εις τας αρχάς του Δεκεμβρίου 1828, ο στρατάρχης Μαιζόν παραπονέθη προς τον Κυβερνήτην ότι η πανώλης εξακολουθεί να υφίσταται εις το χωρίον Βραχνί και τα Καλάβρυτα και ότι ένεκα τούτου κινδυνεύει και η υγεία του γαλλικού στρατού κατοχής.

Αμέσως ο Καποδίστριας δια της διακρινούσης αυτόν πολιτικής ευστροφίας σπεύδει και διορθώνει τα πράγματα. Με επιστολή του που απευθύνεται: «Τω επ΄ Αχαϊα εκτάκτω επιτρόπω» από τον Πόρο 11 Δεκεμβρίου 1828 μεταξύ των άλλων παραγγέλει:

«α) Να απομονώσετε την μολυσμένην πόλιν και το χωρίον (Καλάβρυτα και Βραχνί) ώστε να μην έχωσιν ουδεμίαν κοινωνίαν μετά των λοιπών μερών. β) Να βάλετε να χωρίσουν και τους αρρώστους και επί τέλους να καθαρίσουν και αυτά τα μολυσμένα.

Προς ταύτην την εκτέλεσιν η Κυβέρνησις σας στέλλει τέσσαρας εμπείρους εργάτας εκ των λεγομένων μόρτιδων (απολοίμων). Είχομεν δε εκ του γαλλικού στρατού και άλλην αντίληψιν, την υπό του στρατηγού Μαιζόν νεωστί κατασθείσαν υγειονομικήν γραμμήν, εξ ης απολυόμεθα εξόδων και ευκολυνόμεθα να καταπνίξουν ταχύτερον και περισσότερον τα σπέρματα του κακού. Αλλ΄ επί τούτοις πρέπει να διερευνήσετε εκ παντός τρόπου και πληροφορηθείτε ακριβέστερα και περί της υγείας των άλλων μερών του τμήματός σας.

Επειδή ελευθέρας ούσης της κοινωνίας μέχρι των προλαβουσών ημερών με τα Καλάβρυτα και με το Βραχνί ενδεχόμενον είναι να διαδοθή το μόλυσμα και αλλού και να υποκρύπτεται δια τον χειμώνα αλλά και μετά τούτου απροσδοκήτως να εκπηδήση. Φροντίσατε λοιπόν εις την περιοδείαν, ην μέλλετε να διανύσετε , σπουδαίως να επασχοληθήτε εις τούτο»

Ταυτόχρονα ο Καποδίστριας από την Αίγινα στις 11 Δεκεμβρίου 1828, στέλνει απάντηση «Τω στρατηγώ Κ. Μαιζόν» στην οποία εκτός των άλλων γράφει:

«Δια τούτο και εν ώ η Υμετέρα Εξοχότης επεχείρει να εκβάλη από τα φρούρια ταύτα τους Τούρκους και Αιγυπτίους, η Κυβέρνησις χρέος της έκρινε να σας στείλει μετά των επιτροπών αυτής παρά τω στρατώ και ένα Ιατρόν παραγγέλοντα αυτώ ιδιαίτατα να επιστήση το καθ΄ εαυτόν όπως γείνουν αυστηρόταται παραφυλάξεις περί τους τόπους εξ ων αναχώρουν αι οθωμανικαί φρουραί. Εάν δε και εις το Βραχνί δεν έγιναν αι αυταί προφυλάξεις κατά τον Ιούλιον και τον Αύγουστον (1828) (πράγμα του οποίου δεν έχει εισέτι η Κυβέρνησις αξιωματικήν την απόδειξιν) η ευθύνη πρέπει να πέσει εις μόνους τους εφόρους και τους ιατρούς τους επιφορτισμένους ιδιαιτέρως της υγείας του Αχαϊκου τμήματος επιμέλειαν, όχι να γίνονται άλλοι συμπερασμοί και να ελέγχεται ανοικείως η Ελληνική Κυβέρνησις και ούτως αποβαίνει το έργον αυτής έτι επιπονώτεραν και αλγεινότερον εν μέσω Έθνους πάντη, υγειονομικών διοικημάτων απείρου και αξίου της εμφύτου εις τας γαλλικάς καρδιάς ευμενείας και συγκαταβάσεως.

Ευχαριστώ δεν την Υμετέραν Εξοχότητα δια τε την αποστολήν των Ιατρών εις το τμήμα της Αχαϊας (Καλάβρυτα- Βραχνί) και δια την σύστασιν υγειονομικής παρεμβολής, δύο νέα δείγματα της φιλανθρώπου ημών μερίμνης. ΄Εστειλεν εκεί σε εκτάκτως και η Κυβέρνησις τον Ιατρόν Κ. Γόσσον μετά 4 μόρτιδων, κατά την εγχώριων γλώσσαν, οίτινες γνωρίζονται ιδιαζόντως έμπειροι και επιτήδειοι εις τε την Νοσοκομίαν των προσβαλλομένων υπό της πανώλους και εις την ταφήν των αποθνησκόντων και εις την αποκάθαρσιν των μεμολυσμένων τόπων».

Οι Ιατροί οι σταλέντες μετά του στρατηγού Ιγκονέ ήσαν οι Γάλλοι Δυμόν, Μομπιλιέ και Φρομανζέρ. Και ημείς, εκ ζωντανής παραδόσεως (γράφει η εφημερίδα, Τα Καλάβρυτα,) ηρύσθημε τας πληροφορίας ότι επρόκειτο περί πανώλους.

Η δε στρατιωτική ζώνη απολύμαινε τους προσερχόμενους κατοίκους εις τον κάτωθι του Βραχνίου ομώνυμου ποταμίσκον και ακριβώς εις τους Μύλους- Δηλαδή το ένα λοιμοκαθαρτήριο ήταν εγκαταστημένο από τους Γάλλους στη Στάση Κερπινής και το άλλο στο γεφύρι έξω από τα Καλάβρυτα προς τη Βυσωκά. – Η έδρα του Γαλλικού στρατού ήταν η Κερπινή που από τότε απέκτησε τεράστια φήμη για την υγειϊνότητα του κλίματός της.- Μετ΄ επιμελείας και μετά την απολύμανση επέτρεπον την ελευθεροκοινωνίαν μετά του χωρίου. Διηγούντο δε, οι τότε επιζώντες, ότι ετύγχαναν εξαιρετικών περιποιήσεων. Τους ενέδυαν μετά την απολύμανσιν καθαρά ενδύματα και τους εφωδίαζαν με άφθονον διπυρίτην (παξιμάδια). 

Από τις εντυπώσεις του Γάλλου δημοσιογράφου Ζακ Μανζάρ (Jacques Mahgeart) που μετείχε του Γαλλικού εκστρατευτικού σώματος και παρέμεινε στην Ελλάδα από τις 21 Αυγούστου 1828 μέχρι την 1 Απριλίου 1829 δημοσιεύουμε, πρώτη φορά, το κεφάλαιο XIV που αναφέρεται στην επιδημία της πανώλης στα Καλάβρυτα, από το βιβλίο «Αναμνήσεις από το Μοριά» που εξέδωσε ο Φιλέλληνας Μανζάρ επιστρέφοντς στη Γαλλία προς υπεράσπιση του ζητήματος της ανεξαρτησίας και ελευθερίας της Ελλάδας. (Μετάφραση Γ. Τσουκαλάς- Επιμελητής έκδοσης Εμμανουήλ Γ. Πρωτοψάλτης- διευθυντής Γενικών Αρχείων του Κράτους- Έκδοση 1950) (από το ιστορικό Αρχείο του Φίλιππου Σαρδελιάνου)

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΡΙΑ- Ζ. ΜΑΝΖΑΡ (Z. Mangeart)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧIV

-Πανούκλα στα Καλάβρυτα

Το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 1828 βγήκε για πρώτη φορά στας Πάτρας μια εφημερίδα Γαλλική τυπωμένη σ΄ αυτή την πόλη με τον τίτλο «Ταχυδρόμος Ανατολής». Δυστυχώς τα πρώτα μας φύλλα έφεραν τον φόβο και την απελπισία σε πολλές οικογένειες στη Γαλλία. Δεν μπορέσαμε να αποκρύψουμε τις ασθένειες που είχαν θανατώσει ένα μεγάλο αριθμό στρατιωτών μας. Αναγκαστήκαμε επίσης να μιλήσουμε και για μια επιδημία που οι καταστροφές της μπορούσαν να γίνουν ολέθριες και που η εξάλειψή της οφείλεται στο ζήλο, τη δραστηριότητα, την αφοσίωση των στρατευμάτων μας, που κέρδισαν σ΄ αυτή την περίσταση ένα καινούριο τίτλο στην ευγνωμοσύνη των Ελλήνων. Τα γεγονότα αυτά ήσαν αρκετά σημαντικά ώστε να μου επιτραπεί να εκταθώ σε μερικές λεπτομέρειες που θα τις δανειστώ από τον ίδιο τον «Ταχυδρόμο Ανατολής». Νομίσαμε ότι δεν έπρεπε να τις παραλείψουμε από δω, γιατί κάθε γραμμή είναι και μια μαρτυρία για το ζήλο και τη δραστηριότητα των Γάλλων, για την εκτίμηση και την ευγνωμοσύνη των Ελλήνων.

---------------------------------------------------------------

- « Ο Ταχυδρόμος της Ανατολής» -Le Currierd’ Oriend
Πολιτική-εμπορική- πολιτιστική εφημερίδα στη Γαλλική γλώσσα. Εκδόθηκε στην Πάτρα από τον Γάλλο συνταγματάρχη Μαξίμ Ρεμπώ (Maxime Rayband) σε συνεργασία με τον Ζακ Μανζάρ (Jacques Mangeart). Αρχικά ήταν εβδομαδιαία αργότερα έγινε δεκαπενθήμερη. Απευθυνόταν κυρίως σε Γάλλους αξιωματικούς και στρατιώτες. Εκδόθηκε για
μικρό χρονικό διάστημα από 6 Δεκεμβρίου 1828 μέχρι αρχές 1829. Το φύλλο της στις 6 Δεκεμβρίου και άλλα αργότερα, έχουν αναφορές στην επιδημία πανώλης στα Καλάβρυτα. (Μουσείο Τύπου ΕΣΗΕΠΗΝ)

---------------------------------------------------------------------------------------------

-Υγειονομικές αποστολές εγκαθίστανται από τον μαρκήσιο Μαιζώνο

-Αναχώρηση του στρατηγού Ιγκονέ για τις περιοχές που είχαν μολυνθεί

-------------------------

Μια αποστολή από δύο Γάλλους χειρούργους και δύο Έλληνες έφυγε στις 5 Δεκεμβρίου για τα Καλάβρυτα, για να συγκεντρώσει παρατηρήσεις για την ασθένεια που, οχτώ μήνες πριν, (Απρίλιος 1828) εμάστισε τα περίχωρα αυτής της πόλης και ιδιαιτέρως το χωριό Γκούρα. Τα Καλάβρυτα είναι χτισμένα σε μικρή απόσταση από τη δεξιά όχθη του Κερυνίτη, δεκατρείς λεύγες ανατολικά των Πατρών. Ο αέρας της κοιλάδας, παρά το ύψος της είναι γεμάτος πυρετούς και πολύ ανθυγιεινός, εξ αιτίας των βάλτων που σχηματίζονται από τις πλημμύρες του ποταμού. Η θερμοκρασία είναι εξαιρετικά ψυχρή και το χιόνι σκεπάζει τη γη ολόκληρους μήνες. Πήραμε τον ίδιο καιρό στας Πάτρας το αντίγραφο μιας ημερήσιας διαταγής του στρατάρχου. Εν συνεχεία με τις ημερήσιες διαταγές της 28 Αυγούστου και 11 Νοέμβρη κι ύστερα από πρόταση του υγειονομικού επιμελητού ο μαρκήσιος Μαιζόν κατήρτισε επιτροπές υγείας που θ΄ ανελαμβάναν υπηρεσία στις παραθαλάσσιες θέσεις του Μοριά που κατείχαν τα γαλλικά στρατεύματα…

Η αποστολή του Γαλλικού στρατού
στην Πελοπόννησο
(Συνάντηση Μαιζών - Ιμπραήμ) 

Η έκθεση των Γάλλων χειρούργων, που είχανε σταλεί στα Καλάβρυτα, για να συλλέξουν παρατηρήσεις σχετικά με την ασθένεια που απ΄ την αρχή του χρόνου, σε διάφορες εποχές, είχε εκδηλωθεί σε διάφορα χωριά των περιχώρων αυτής της πόλης, ανάγκασε τους Γάλλους στρατηγούς να πάρουν αμέσως αυστηρότατα υγειονομικά μέτρα.Εδώ και μερικές μέρες πολυάριθμοι σταθμοί έφραζαν τους δρόμους από τη Βοστίτσα, τα Καλάβρυτα, κι όλα τα μονοπάτια που οδηγούν μέσα από τα βουνά προς το εσωτερικό της χερσονήσου, ένα λοιμοκαθαρτήριο εγκαταστάθηκε σε μια απόμερη τοποθεσία. Τέλος ο στρατηγός Ιγκονέ, διοικητής της δευτέρας ταξιαρχίας, παρ΄ όλο το σφοδρό λαίλαπα που τον συνόδευε βροχή, έφυγε ο ίδιος στις 13 Δεκεμβρίου, επί κεφαλής οχτώ λόχων γρεναδιέρων και ψιλών, που τους εδιάλεξαν από διάφορα σώματα για να πάει στους τόπους που υποψιαζόμαστε ότι προσβλήθηκαν από λοιμό. Κατέβαλε όλες του τις φροντίδες για να τους περιορίσει στενά, η απόφαση αυτή προκάλεσε τη ζωηρή ευγνωμοσύνη των κατοίκων της Πελοποννήσου, γιατί θα τους προστάτευε από την επιδημία, από την οποία οι Γάλλοι θα μπορούσαν ευκολότερα να προφυλαχτούν, αν συγκεντρώνονταν σ΄ ορισμένα μόνο σημεία. Η προβλεπτικότης του στρατηγού επεξετάθη πιο μακριά, πήρε μαζί του μια ποσότητα τροφίμων αρκετή για να αντιμετωπίσει τις άμεσες ανάγκες των δύστυχων εκείνων που η ανάγκη μας υποχρέωνε να τους απομονώσουμε προσωρινά. Εξ άλλου, τα συμπτώματα, που είχανε προκαλέσει αυτά τα προληπτικά μέτρα, υπήρχε λόγος να πιστεύουμε πως είχαν εξογκωθεί από μερικούς Μοραϊτες προεστούς, πραγματικούς διαδοσίες που έχουνε πάντα έτοιμη μια πανούκλα σ΄ ένα ορισμένο σημείο για να εξυπηρετήσουν τα σχέδιά τους και που δεν είδαν στην ένδοξη επανάσταση της χώρας των παρά την ευκαιρία ν΄ αντικαταστήσουν την τούρκικη τυραννία με τη δική τους. Πραγματικά, τα συμπτώματα εκείνα είχανε περιοριστεί εδώ και πολλούς μήνες σε μερικούς θανάτους που είχανε συμβεί πάνω από μια εβδομάδα προτού ξεκινήσουν τα στρατεύματά μας για να σχηματίσουν την υγειονομική ζώνη και η επιδημία δεν είχε ακόμα προσβάλλει παρά ανθρώπους που η αθλιότης κι η έλλειψη των πιο αναγκαίων για τη ζωή, τους είχε από καιρό προδιαθέσει να δεχτούν την ολέθρια κληρονομία των Αράβων. Εξ άλλου, η εποχή την οποία μπαίναμε και που η δριμύτης της ήτανε πολύ πιο αισθητή στο εσωτερικό της χερσονήσου, θα έθετε ασφαλώς τέρμα σ΄ αυτά τα ανησυχητικά συμπτώματα. Οπωσδήποτε όμως δεν ήσαν λιγότερο επιζήμια στα συμφέροντα του δυστυχισμένου αυτού τόπου που για να ανορθωθεί, έχει επείγουσα ανάγκη βοηθείας κι επικοινωνίας με τους πολιτισμένους λαούς.

Στις 16 Δεκεμβρίου, το πρωί, μάθαμε πως ο στρατηγός Ιγκονέ είχε ξαναστείλει στην Πάτρα τέσσερες από τους οχτώ λόχους που είχε πάρει μαζί του. Φτάνοντας στη Βοστίτσα είχε πάρει πληροφορίες τόσο καθησυχαστικές για τη δημόσια υγεία, ώστε ο Στρατηγός Σνάϊντερ, διοικητής των Πατρών έδωσε αμέσως διαταγή να επαναληφθούν οι συγκοινωνίες δια ξηράς και θαλάσσης με τη νότια ακτή του κόλπου.

-Αναφορά των χειρουργών και καθησυχαστικές επιστολές 

Οι δύο Γάλλοι γιατροί κ.κ. Μπωμπιλιέ και Φρομανζέ που είχανε σταλεί στα Καλάβρυτα για να εξακριβώσουν τη φύση της ασθενείας από την οποία είχαν πεθάνει πολλοί κάτοικοι της πόλης εκείνης και των περιχώρων, βγήκαν από τη καραντίνα στις 19 Δεκεμβρίου. Η έκθεσή της περιλάμβανε πολλά στοιχεία για τα θύματά της κατά τον μήνα Ιούνιο, πράγμα που έγινε αφορμή να ληφθούν τα πιο αυστηρά υγειονομικά μέτρα στην Αίγινα και στα Ιόνια νησιά. Αλλά ευτυχώς, παρ΄ όλους τους κόπους στους οποίους υπεβλήθησαν οι κύριοι αυτοί και τον αξιέπαινο ζήλο με τον οποίον είχαν εκτελέσει μια τόσο λεπτή αποστολή, δεν είχαν ιδεί, καθώς φαινόταν από την έκθεσή τους, παρά μερικούς ασθενείς, που τα σπίτια τους ήσαν απομονωμένα από την τοπική αστυνομία που και αυτή είχε απομονωθεί από τους Γάλλους φαντάρους που είχανε φύγει μαζί με τον στρατηγό Ιγκονέ.

Στις 21 Δεκεμβρίου, πήραμε την ακόλουθη επιστολή του στρατηγού αυτού, καθώς και την ημερησία διαταγή προς τα στρατεύματα που τον είχαν ακολουθήσει, ήταν ικανή να διαλύσει την ανησυχία που μια απαίσια φήμη είχε αρχίσει να διαδίδει στα Ιόνια νησιά, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η εγκαθίδρυση καραντίνας στη Ζάκυνθο.

-Philippe Higonet (Φιλίπ Ιγκονέ) 1782-1859

Στρατηγός διοικητής της 1ης Ταξιαρχίας του Γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο. Παλαίμαχος στρατιωτικός με συμμετοχή σε πολλές γνωστές μάχες του Γαλλικού στρατού (Αούστερλιτς- Βατερλώ κλπ). Πολέμησε στο Ναβαρίνο στις 20 Οκτ. 1827 και ο Μαιζών τον έστειλε οδικώς από το Ναυαρίνο στην Πάτρα (60 ώρες) με τους στρατιώτες του. Με οχτώ λόχους ήρθε στα Καλάβρυτα για την καταπολέμηση της επιδημίας πανώλης. Τον Φεβρουάριο του 1829 επιστρέφοντας στο Παρίσι ο Βασιλιάς Κάρολος τον ευχαρίστησε δημοσίως για την προσπάθειά του στην καταπολέμηση της πανώλης και τον τίμησε με το παράσημο της Λεγεώνας της τιμής.

-Καθησυχαστική επιστολή στρατηγού Ιγκονέ

Προς τον κ. Διευθυντήν του «Ταχυδρόμου Ανατολής»

Κύριε,

Επιφορτισθείς παρά της Α.Ε του μαρκησίου Μαιζόν να εγκαταστήσω μίαν υγειονομικήν ζώνην μεταξύ Καλαβρύτων και Βραχνίου, όπου η πανώλης είχεν επανεμφανισθή, και θέλων, όσον ηδυνάμην, να μειώσω την ανησυχίαν την οποίαν προκάλεσεν η είδησις αύτη σπεύδω να σας αναγγείλω, και σας παρακαλώ να δημοσιεύσετε εις την εφημερίδα σας, ότι τα μέτρα άτινα ελήφθησαν δια να σταματήσουν την πρόοδον της επιδημίας, και η δριμύτης του ψύχους το οποίον επικρατεί εις τα όρη όπου ευρίσκονται τα δύο αυτά χωριά, θα θέσουν τέρμα εις τας καταστροφάς της, διότι από πολλών ημερών, ουδείς απέθανε. Δεν υπάρχουν εδώ νέοι ασθενείς, οι ένδεκα παλαιοί ευρίσκονται εις πλήρη ανάρρωσιν και όλα δίδουν την ελπίδα ότι η πανώλης δεν θ΄αργήσει να εξαφανισθεί εκ της Πελοποννήσου, όπως και εκείνοι οι οποίοι την έφεραν.

Δεχθείται κύριε, την διαβεβαίωσιν της εξαιρέτου εκτιμήσεως

μεθ΄ής διατελώ- Βαρόνος Ιγκονέ

Στρατόπεδον Κερπινής, 19 Δεκεμβρίου 1828

---------------------------------------------------------------------------------------

ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ

Ημερήσια Διαταγή

Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και οπλίται,

Ο στρατάρχης μαρκήσιος Μαιζόν σας ανέθεσε μίαν ωραία και ευγενή αποστολήν να εξαλείψετε τον κίνδυνον όσης απειλεί την στρατιάν και τον πληθυσμόν της Πελοποννήσου αναχαιτίζοντες την εξάπλωσιν της πανώλους ήτις εξεδηλώθη εις την πόλιν των Καλαβρύτων και εις το χωριόν Βραχνί. Εδικαιώσατε την εμπιστοσύνην εκτελούντες με την καρτερίαν και το θάρρος τα οποία σας χαρακτηρίζουν, αψηφούντες τους κόπους, τας στερήσεις, τας κακουχίας και την δριμύτητα του κλήματος εις αυτά τα όρη, θα τας συμμερισθώ. Αι υπηρεσίαι αυτά τας οποίας εκλήθητε να προσφέρετε, θα είναι εξ ίσου ένδοξοι και πλέον ωφέλιμοι εκείνων τας οποίας θα προσφέρετε εις μίαν μάχην. Ο στρατάρχης, ο Υπουργός των Στρατιωτικών και ο γενναιόδωρος μονάρχης μας, θα γνωρίσουν τον ζήλον σας και την αφοσίωσίν σας εις αυτήν την σοβαράν περίστασιν και η Ελλάς θα είναι εκ δευτέρου υποχρεωμένη εις υμάς.

-Ο στρατηγός διοικητής της δευτέρας ταξιαρχίας του στρατού της αποστολής, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων- Βαρόνος Ιγκονέ

-Καραντίνα-λοιμοκαθαρτήριο-Βοήθεια σε τρόφιμα

Στις 26 Δεκεμβρίου πήραμε τις ακόλουθες ειδήσεις από τη Βυσωκά, στα περίχωρα των Καλαβρύτων. Εχρονολογούντο από τις 23.

«Ο στρατηγός Ιγκονέ ζήτησε από τις τοπικές αρχές να παραδοθούν στις φλόγες όλα τα σπίτια μέσα στα οποία πέθαναν πανωλόβλητοι. Αμέσως μόλις η επιδημία εκδηλωνότανε σε μιαν οικογένεια όλα τα πρόσωπα που την αποτελούσαν θ΄απομακρύνονταν από τα χωριά και θάμπαιναν καραντίνα σε λοιμοκαθαρτήριο και θα χώριζαν τους ασθενείς από τους συγγενείς των για να τους τοποθετήσουν σε ιδιαίτερα μέρη όπου θα τους περιποιόταν ένας γιατρός και νοσοκόμα που είχαν ήδη προσβληθή από την πανούκλα και δεν φοβόντουσαν πια απ΄αυτήν.

Κάθε μέρα κατόπιν εντολής που του είχε δώσει η Α.Ε ο μαρκήσιος Μαιζόν ο στρατηγός εμοίραζε, εξ ονόματος του Βασιλέως, τρόφιμα στους ασθενείς και τους δυστυχισμένους κατοίκους από τους οποίους μερικές εκατοντάδες, που είχαν γλυτώσει από την πανούκλα, κινδύνευαν να πεθάνουν από την πείνα. Όλοι οι προεστοί συγκεντρωμένοι στα Καλάβρυτα, τον ευχαρίστησαν για τη βοήθεια αυτή λέγοντάς του: «Ο Βασιλιάς της Γαλλίας μας έσωσε από τη λύσσα των Τούρκων, θα μας γλυτώσει και από την πανούκλα που μας έφεραν για να ολοκληρώσει τα δεινά μας. Ο μεγαλόψυχος αυτός μονάρχης έρχεται ακόμα να θρέψει τους αρρώστους μας και τους φτωχούς μας, να τους εμποδίσουμε να πεθάνουν της πείνας. Ο θεός να τον ανταμείψει για τις τόσο μεγάλες ευεργεσίες του προς εμάς, δεν έχουμε παρά τις προσευχές μας για να του δείξουμε τη βαθεία μας ευγνωμοσύνη, αλλά ποτέ δεν θ΄ ανεβούν στον ουρανό πιο φλογερές για την μακροημέρευσή του και της σεβαστής οικογένειάς του»

---------------------------------------------------------------------------------------

Πως μεταφέρθηκε η πανώλη σε Καλάβρυτα-Βραχνί
Με την αποχώρηση του Ιμπραήμ άρχισαν οι διασκορπισμένοι επαρχιώτες και κάποιοι αιχμάλωτοι να επιστρέφουν στον τόπο τους. Λέγεται ότι επιστρέψας και ο πατέρας του άλλοτε επισκόπου Προκοπίου Μελισσαρόπουλου μετέφερε και τη φοβερή ασθένεια της πανώλους. Η πανώλη θέριζε τα στρατεύματα του Ιμπραήμ με αποτέλεσμα στη Μεθώνη στα μέσα Απριλίου 1828 να πεθαίνουν 20 με 30 στρατιώτες την ημέρα, ενώ ο ίδιος ο Ιμπραήμ αναγκάστηκε να περιοριστεί σε ένα πλοίο του ώστε να μην προσβληθεί και ο ίδιος.

--------------------------------------------------------------------------------------------

Οι στρατιώτες που χρησιμοποιήθηκαν στη ζώνη εκτελούν την υπηρεσία τους με ζήλο και αφοσίωση αξιέπαινο κι έχουμε μεγάλη ελπίδα πως η αρρώστεια δεν θ΄ αργήσει να εξαφανιστεί. Στα Καλάβρυτα σε έξι χιλιάδες κατοίκους- τριάντα τρείς είναι σε καραντίνα δύο είναι άρρωστοι και δύο πέθαναν. Η μια ήτανε κοριτσάκι οχτώ χρονών που είχε προσβληθεί από πανούκλα εικοσιτρείς ώρες πριν. Στο Βραχνί όπου υπήρχαν εξακόσιοι κάτοικοι, πενήντα τρείς είναι σε καραντίνα και εννιά σε ανάρρωση. Δύο από αυτούς έχουν ακόμα τις βουβώνες εξογκωμένες. Το Βραχνί είναι χτισμένο σ΄ ένα βουνό πολύ ψηλό κάπου χίλια διακόσια μέτρα πάνω από τα Καλάβρυτα. Ο αριθμός των νεκρών ως προς τους αρρώστους ήταν ένας προς πέντε. Στα Καλάβρυτα που είναι χτισμένα σε μια κοιλάδα αρκετά βαθιά κι εκτεθειμένα προς το νοτιά σε δεκατρείς αρρώστους οι έντεκα είναι νεκροί και οι άλλοι δύο είναι σε κίνδυνο. Και στο ένα και στο άλλο μέρος επρόσεξαν την ακόλουθη αναλογία στο φύλλο και την ηλικία των θυμάτων: μισά γυναίκες το ένα έκτο άντρες και δύο έκτα παιδιά. Η τάξη η πιο φτωχική επλήγη περισσότερο.

Ο στρατηγός Ιγκονέ ζήτησε να επισκεφθούμε σήμερα επί παρουσία του έναν άνθρωπο του χωριού Βυσοκά-Κασαβιά(;) που κατοικεί σ΄ ένα απομονωμένο σπίτι, και που ισχυριζόταν ότι υπέφερε από κήλη. Βρέθηκε πως είχε προσβληθεί από βουβωνική πανώλη, που πλησίαζε να γιατρευτεί. Τον εχώρισαν αμέσως από το δυό του παιδιά, που τάβαλαν σε μια καλύβα και τοποθέτησαν αμέσως φρουρά κοντά σ΄ αυτά τα τρία άτομα για να εμποδίζει την επικοινωνία με τους άλλους κατοίκους. Το χωριό αυτό είναι μακριά από τη Βυσωκά κι από το βουνό που είναι στρατοπεδευμένος ο στρατός τρία τέταρτα της λεύγας. Μια άλλη επιστολή από τη Βυσωκά χρονολογούμενη από 26 Δεκεμβρίου κι από την οποία αποσπούμε τις ακόλουθες πληροφορίες, μας έφτασε την άλλη μέρα. Εδώ και πέντε μέρες δεν υπάρχουν πια καινούργιοι ασθενείς. Η πανούκλα μπορεί να θεωρηθεί σβησμένη στο χωριό Βραχνί και εντελώς περιορισμένη στο λοιμοκαθαρτήριο των Καλαβρύτων, όπου δεν υπάρχουν παρά μόνο δύο ασθενείς σε ανάρρωση, ένας από τους οποίους είναι ο Νικολής, από το χωριό Βυσωκά- Κασαβια΄(;) που τον έφερε μαζί με την οικογένειά του ο στρατηγός Ιγκονέ, διατάζοντας να κάψουν την καλύβα του. Το λοιμοκαθαρτήριο φυλάγεται από σκοπούς κατοίκους των γύρω, και τα μέρη που μολύνθηκαν είναι τριγυρισμένα από ζώνες τοπικής αστυνομίας και έτσι ο στρατηγός εσκέφθηκε πως η παρουσία των στρατευμάτων μας δεν ήτανε πια αναγκαία. Τα εξαπέστειλε λοιπόν στο χωριό Γκουμίνια(; ) που είναι σε δυο λευγών απόσταση από τα Καλάβρυτα, στο δρόμο των Πατρών, κι εκεί θα μένουν σε επιφυλακή και συγχρόνως θα κάνουν μερικές μέρες καραντίνα, μ΄ όλο που η υγεία τους είναι θαυμάσια, για να προετοιμαστούν για την προσεχή αναχώρησή τους στη Γαλλία.

-Επιστροφή του στρατηγού Ιγκονέ την Πάτρα

-Ο λόγος του προς τις Ελληνικές αρχές

Ο στρατηγός Ιγκονέ επιστρέφοντας από την υγειονομική ζώνη, έφτασε στας Πάτρας στις 2 Ιανουρίου (1829), οι ελληνικές αρχές επήγαν να τον υποδεχτούν κι ο γιατρός κ. Σ. Πυλαρινός, επίτροπος της Ελληνικής Κυβερνήσεως (Καποδίστριας) στον γαλλικό στρατό, τον προσφώνησε ως εξής εκ μέρους των αρχών και των κατοίκων της πόλεως των Πατρών:

«Στρατηγέ,

Ερχόμεθα να σας προϋποδεχθώμεν δια να σας εκφράσωμεν την ευγνωμοσύνη μας δια τα υγειονομικά μέτρα άτινα ελάβατε και δια των οποίων η χώρα μας προεφυλάχθη από την τρομεράν επιδημίαν ήτις επανεμφανιζόμενη εις Καλάβρυτα ηπείλει ν΄ απλώσει τας καταστροφάς της εις όλην την Πελοπόννησον. Η προνοητικότης των μέτρων αυτών θα διευκολύνη την λήψιν μέτρων δια να καθαρισθεί άπαξ δια παντός το έδαφός μας, από την επιδημίαν την ξένην εις την Ελλάδαν και αναγκαστική σύντροφον των βαρβάρων της Ασίας. Ο ένδοξος αρχηγός της γαλλικής στρατιάς δεν ηδύνατο να εμπιστευθή καλύτερον αυτήν την αποστολήν παρά εις υμάς όστις εδείξατε μίαν ιπποτικήν εύνοιαν προς τα δίκαια της ατυχούς χώρας μας και όστις επραγματοποιήσατε τας μεγάλας και φιλανθρωπικάς βλέψεις του σεπτού σας μονάρχου.

Δεχθείτε στρατηγέ να διαβιβάσητε τας ευχαριστίας μας προς τους γενναίους οίτινες, συνοδεύοντες υμάς εις αυτήν την αποστολήν συνεμερίσθησαν τους κόπους και τους κινδύνους

Επληροφορήθημεν μετά λύπης μας ότι συντόμως θα μας εγκαταλείψητε ελπίζομε ότι θα διατηρήσετε ανάμνησιν τινά της χώρας αυτής. Είθε ν΄ απομείνη τόσον όσο θα διαρκέσει και η ευγνωμοσύνη μας.

Στρατηγέ, όταν θα ευρίσκεσθε εν τω μέσω της εντιμοτάτης Συνελεύσεως, της οποίας αποτελείτε μέλος, οι λόγοι σας ας πιστοποιήσουν ότι ηξεύρομεν να εκτιμώμεν και ν΄ αναγνωρίζομεν την αφιλοκερδή βοήθειαν την οποίαν ενέπνευσεν η καρτερία του αγώνος μας και η αγιότης της υποθέσεώς μας»

Την ίδια μέρα μας έστειλε ο στρατηγός Ιγκονέ να δημοσιεύσουμε την ακόλουθη ανακοίνωση:

«Τα αυστηρά μέτρα άτινα ελήφθησαν παρά των γαλλικών και των Ελληνικών αρχών και το δριμύτατον ψύχος του έτους τούτου εις τα όρη της Ελλάδος, συνήργησαν ώστε να εξαλειφθή εντελώς η πανώλης. Από του τέλους του μηνός Δεκεμβρίου (1828) ουδείς προσεβλήθη, ο δε αριθμός των θυμάτων της τρομεράς αυτής επιδημίας, από του μηνός Νοεμβρίου οπότε επανεμφανίσθη περιορίσθη εις ένδεκα νεκρούς εις το χωρίον Βραχνί και δεκατέσσαρας εις την πόλιν των Καλαβρύτων»

-Ημερήσια διαταγή του στρατηγού Σνάϊντερ

Γενναιοδωρία των Γάλλων αξιωματικών

Τρείς ημέρες προτού επιστρέψει στας Πάτρας ο στρατηγός Ιγκονέ, ο στρατηγός Σνάϊντερ, διοικητής της πόλεως έκαμε στην ημερησία διαταγή που μεταφέρουμε εδώ έκκληση στα ανθρωπιστικά αισθήματα των αξιωματικών που εστάθμευαν στην πόλη για να βοηθήσουν τους δυστυχισμένους κατοίκους της Πελοποννήσου, που η πανούκλα και τα υγειονομικά μέτρα τους είχαν ρίξει στην πιο φριχτή αθλιότητα.

«Ο φρούραρχος στρατοπέδου, διοικητής της τρίτης ταξιαρχίας, αναγγέλει μετά ζωηράς ευχαριστήσεως, ότι χάρις εις τας φροντίδας του στρατηγού Ιγκονέ και την πρόθυμον συνεργασίαν των γενναίων στρατιωτών μας, η πανώλης δύναται να θεωρηθεί ως εξαληφθείσα εκ της χώρας ταύτης, αλλ΄ η αθλιότης μία εκ των πλέον επικινδύνων πηγών της, υφίσταται ακόμη εις τα ελληνικά λοιμοκαθαρτήρια και απειλεί αδιακόπως την επανεμφάνισιν της επιδημίας λόγω αδυναμίας καταστροφής των μολυσμένων ενδυμάτων.

Ο φρούραρχος στρατοπέδου κάμνει, επί τη ευκαιρία, έκκλησιν προς τα γενναίας σας αισθήματα και καλεί τους κ.κ. αξιωματικούς των δύο ταξιαρχιών και του βασιλικού ναυτικού να του παραδώσουν τα παλαιά των εσώρουχα και ότι δύναται να διαθέσουν δια να τα αποστείλη εις τα μέρη άτινα επλήγησαν από του λοιμού. Εκεί θα διανεμηθώσιν εις τους δυστυχείς, τους εγκεκλεισμένους εντός των λοιμοκαθαρτηρίων. Όλα τα ενδύματα των θα καώσι, δια να συμπληρωθούν τα αποτελεσματικά μέτρα.

Ούτως οι Γάλλοι στρατιωτικοί, οι τόσον υπερήφανοι δια τας αρετής του βασιλέως των, θα μιμηθώσι το ευγενές παράδειγμά του και θα πραγματοποιήσωσι τας προθέσεις του.

Ο Φρούραρχος στρατοπέδου

Διοικητής της τρίτης ταξιαρχίας

Σνάϊντερ

Πάτραι, 31 Δεκεμβρίου 1828»

Οι αξιωματικοί απάντησαν στην έκκληση του στρατηγού Σνάϊντερ με μια προθυμία ανάλογη με τη γενναιοδωρία τους. Παραδόθηκε μια σημαντική ποσότης εσωρούχων κι ο έρανος απέφερε πάνω από χίλια φράγκα. Το ποσό αυτό χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή ενδυμάτων, που μοιράστηκαν στους Έλληνες, των οποίων τα μολυσμένα ρούχα παραδόθηκαν στις φλόγες. Ήδη με την φροντίδα του στρατηγού Ιγκονέ, τους είχαν διανεμηθεί τρόφιμα, κατά το διάστημα παραμονής του στην εστία του μολύσματος.

Έτσι η γαλλική στρατιά έκαμε στην Πελοπόννησο διπλό έργο φιλανθρωπίας. Η ανδρεία της έδιωξε τους Τούρκους κι επανεγκατέστησε του Έλληνες στις εστίες τους, η φιλανθρωπία της έντυσε κι έθρεψε τους δυστυχισμένους που τους είχε σκορπίσει η πανούκλα, και που θα υπέκυπταν στο δριμύ ψύχος της εποχής και στη φρικτή πείνα.

-Με το τέλος της γαλλικής αποστολής στα Καλάβρυτα ο Κυβερνήτης Καποδίστριας ευχαρίστησε τον στρατηγό Ιγκονέ:

«Αίγινα 27 Δεκεμβρίου 1828- Τω Στρατηγώ Ιγκονέτ

Ικανός δεν είμαι να σας εκφράσω, Κύριε Στρατηγέ, την βαθείαν μου ευγνωμοσύνην δια τας αγαθοψύχους και φιλανθρωποτάτας φροντίδας σας τας περί τους δυστυχείς κατοίκους των Καλαβρύτων και Βραχνίου, τους οποίους δεινόν και ολοσχερή όλεθρον επέσειεν η πανώλης.

Ο θεός να σας αποδώσει το προς αυτούς γενόμενον αγαθόν.

Ο Μαυρομάτης (έκτακτος επίτροπος Αχαΐας) λαμβάνει σήμερον διαταγήν να τους βοηθήσει και αυτός κατά το μέτρον των πόρων της Κυβερνήσεως, προερχομένων και τούτων εκ της μεγαλοδώρου φιλοτιμίας του υμετέρου ΄Ανακτος. Όθεν ουδέ μια ημέρα παρέρχεται χωρίς να ευλογούν οι εν Πελοποννήσω οικήτορες το όνομα της Αυτού Μεγαλειότητός του  αλλά και του στρατού, του ελευθερώσαντος αυτούς  από δύο δεινοτάτας πληγάς, των Τούρκων λέγω, και της πανώλους.

Μανθάνω, Κύριε Στρατηγέ, ότι επιστρέφεται εις Γαλλίαν. Σας υπερεύχομαι καλόν κατευόδιον λαμβάνων το θάρρος να συστήσω εις την ευμενή προστασίας σας τα της Ελλάδος συμφέροντα, διότι και επί των τόπων διετρίψατε και καλός κριτής είσθε και δι΄ υμών καλώς θα κρίνη και η Βουλή των αντιπροσώπων.-Ι.Α Καποδίστριας.-

-------------------------------------

Με αυτόν τον τρόπο τελείωσε η δοκιμασία των Καλαβρύτων από τη φοβερή επιδημία της πανώλης που ξέσπασε αμέσως με την απελευθέρωση. Από το 1829 αρχίζει η ανοικοδόμηση σιγά σιγά των Καλαβρύτων και οι άνθρωποι μαζεύονται στην πόλη τους. 

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Προς τους καθ΄ όλην την Επικράτειαν Επιτρόπους και προσωρινούς Διοικητάς.

Με βαθείαν θλίψιν σας αναγγέλλομεν ότι η εσχάτως αναφανείσα νόσος εις Βραχνί και Καλάβρυτα είναι πανώλης, κατά τας αναφοράς των εκεί επί τούτων σταλέντων Ιατρών. Η κυβέρνησις μόλις μαθούσα το απευκταίον τούτο συμβάν έσπευσε να εφοδιάση τα κατ΄εκείνο το τμήμα Έκτακτον Επίτροπον με τας αναγκαίας διαταγάς σας σκοπόν κυρίως εχούσας τον περιορισμόν σας νόσου ταύτης όπου ανεκαλύφθη και τον καθαρισμόν των ιδίων αυτών μολυνθέντων μερών.

Ο κατά την Πελοπόννησον στρατός σας Χ.Α.Μ (Χριστιανικής Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος) δίδει εις την δεινήν ταύτην περίστασιν νέα δείγματα ζήλου και ευνοίας σας την Ελλάδα. Ικανόν μέρος του στρατού τούτου περιέζωσε τα μολυνθέντα ταύτα μέρη και έκοψε πάσαν μετά των άλλων μερών κοινωνίαν, καθυποβάλον εν τούτω εις δεινάς στρατιωτικάς ποινάς τον όστις ήθελεν τολμήσει να παραβή σας δικαίας αυστηρότητος τα αποφασισθέντα υγειονομικά μέτρα. 

Αλλά πριν σας αναπτύξεως του μιάσματος τούτου και το Βραχνί και τα Καλάβρυτα ως ανύποπτοι τόποι εκοινωνούσαν ελευθέρως με όλα τα λοιπά μέρη σας Επικράτειας. Τούτου χάριν χρέος σας απαραίτητον είναι να επαγρυπνήτε τα σας υγείας του μέρους του οποίου την Διοίκησιν σας ενεπιστευθη η Κυβέρνησις. Να είσθε μεταξύ σας εις συχνήν ανταπόκρισιν περί του μεγάλου τούτου αντικειμένου και να ικανοποιείτε σας αλλήλους προθύμως και ταχέως, ότι έκαστος παρατηρήσει εις το διακούμενον παρ΄ αυτού μέρος, το οποίον ήθελε δίδει κάποιαν υποψίαν.

Οι διοικούντες κατά τα τμήματα σας Πελοποννήσου όπου διημερεύουσι τα στρατεύματα σας Χ.Α.Μ (Γάλλοι) χρεωστείται να διαπλασιάσετε τον ζήλον και την επαγρύπησίν σας το οποίον Ιερώτερον αποκαθίσταται δι όσα καλά η Ελλάς οφείλει εις την αγαθοποιόν των στρατευμάτων τούτων παρουσίαν.

Αίγινα 10 Δεκεμβρίου 1828

Ο Κυβερνήτης Ο Γραμματεύς Επικρατείας

Ι.Α Καποδίστριας Σπ. Τρικούπης

 --------------------------------------

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Προς τον επίτροπον της Ελληνικής Κυβερνήσεως παρά τω Στρατάρχη Μαιζόν

κ. Λάτριν

Τα γράμματά σας ελάβομεν και επαινούμεν το ζήλον, μεθ΄ου εκτελείτε τας υπηρεσίας υμών. Ενταύθα συνάπτομεν αντίγραφον της τε προς τον Στρατηγόν Μαιζόν απαντήσεως ημών και των καθοδηγήσεων, ας δίδομεν εις τον επ΄ Αχαΐας έκτακτον επίτροπον, εξ ών θέλετε βοηθηθή και καθυσυχάσετε τον Στρατηγόν ως προς την υγειονομικήν περίστασιν των αναφερομένων εις το χωριόν Βραχνί και την πόλιν Καλαβρύτων.

Να μας γνωρίσετε δε και πως εκρίθησαν αυτόθι τα περιεχόμενα, των διαταγών μας ας εδώκαμεν εις τε τον ειρημένον έκτακτον επίτροπον (Γ. Μαυρομάτης) και εις τους λοιπούς.

Μετά βαθείας λύπης συναισθανόμεθα τας χαλεπότητας, ας υποφέρουσι ό τε στρατός και οι αξιωματικοί και Στρατηγός εν μέσω ευρισκόμενοι τοσούτων στερήσεων και αγωνιών δια την προσέγγισιν της πανώλους. Εύκολον σας είναι να καταπείσετε τον τε Στρατηγόν Μαιζόν και τους αξιωματικούς του στρατού, ότι δεν είναι της δυνάμεως ούτε της Κυβερνήσεως, ούτε του Έθνους να μεταβάλουν εις ολίγους μήνας την τοιαύτην των πραγμάτων διάθεσιν, προερχομένην εκ πολέμου 8 ετούς και της παρακολουθούσης αυτόν ολοσχερούς αταξίας και συγχύσεως

Πόρος 11 Δεκεμβρίου 1828

Ι.Α.Καποδίστριας

Ο Άγγλος ιεραπόστολος John Hartley που περιόδευσε στο Μοριά μετά την Ναυμαχία του Ναυαρίνου και πέρασε από τα Καλάβρυτα στις 19 Απρ 1828 γράφει μεταξύ άλλων: «Η πόλη ήταν ολότελα ερειπωμένη» και έφτασε στο Μέγα Σπήλαιο, όπου υπήρχαν 150 μοναχοί και 5000 σχεδόν κάτοικοι των γύρω χωριών που είχαν βρει καταφύγιο στις γύρω σπηλιές 

Louis Andre Gosse

O Ελβετός γιατρός - Φιλέλληνας επίτιμος πολίτης Καλαβρύτων

Στα Καλάβρυτα και το Βραχνί για την καταπολέμηση της επιδημίας της πανώλης ήρθε και ο Ελβετός γιατρός, φίλος του Καποδίστρια, φιλέλληνας Gosse. Μετά την αποχώρησή του από την Ελλάδα συνέχισε σαν μέλος της Φιλελληνικής Επιτροπής Γενεύης, ενώ το 1838, όταν με την σύζυγό του επισκέφθηκε την ελέυθερη Ελλάδα, σε ειδική τελετή, ο Βασιλιάς Όθωνας, του απένειμε το αριστείο του Αγώνος. Ενώ πριν η Ελληνική Κυβέρνηση του Καποδίστρια, του είχε απονείμη το τιμητικό τίτλο του επίτιμου πολίτη των Αθηνών και των Καλαβρύτων.

- Η αποστολή του Γαλλικού στρατού στην Πελοπόννησο

Ήταν μια ευκαιρία για τη Γαλλία να εγκαταλείψει το ρόλο του δορυφόρου και τη στάση αναμονής και να εισπηδήσει στο διεθνές

προσκήνιο εγκαινιάζοντας ουσιαστική παρουσία στην Οθωμανική Ανατολή σε μια περίοδο ανακατατάξεων.

Η αποστολή εκστρατευτικού σώματος στην Ελλάδα από την έως χθες λαομίσητη σύμμαχο των Αράβων εισβολέων, αυτή τη φορά για την εκδίωξη των προστατευομένων της από τα ελληνικά χώματα θα μπορούσε κατά τους υπολογισμούς της γαλλικής ηγεσίας να απαλύνει το παλιό όνειδος. Με την όψιμη και υποκριτική επίδειξη φιλελληνισμού θα εμφανιζόταν η Γαλλία ως «προστάτις» των Ελλήνων και θα εξασφάλιζε άνετα τις προϋποθέσεις που θα επέτρεπαν και θα δικαιολογούσαν μελλοντικές επεμβάσεις. Η κίνηση αυτή εξισορροπούσε και τα συμφέροντα των τριών δυνάμεων στην περιοχή.

Η σκηνοθεσία κρύβεται κάτω από πομπώδεις «φιλελληνικές» διακηρύξεις. Ξαφνικά ο μονάρχης Κάρολος Ι εμφανίζεται σαν σωτήρας των Ελλήνων, που λίγο πριν είχε προκαλέσει τον όλεθρο. Η Γαλλία είχε δημιουργήσει την πολεμική μηχανή του Μεχμέτ Αλή. Γάλλοι αξιωματικοί διοικούσαν μονάδες του Ιμπραήμ και κυβερνούσαν Αιγυπτιακά πολεμικά.

Ολοφάνερη η υποκρισία και στην ημερήσια διαταγή του στρατηγού Μαιζών ύστερα από την απόβαση των τμημάτων στη Μεσσηνία (21 Αυγ 1828)

«Στρατιώτες ο Βασιλέας σας, ύστερα από συμφωνία με τους συμμάχους του, σας επιφορτίζει με μια μεγάλη και ευγενική αποστολή. Σας καλεί να δώσετε τέλος στην καταπίεση ενός ένδοξου λαού. Για πρώτη φορά ύστερα από τον ΙΓ΄ αιώνα οι γαλλικές σημαίες, σήμερα ελευθερώτριες, θα κυματίσουν στις ελληνικές ακτές. (Το κείμενο αυτό είναι αποσπάσματα από το 5ο τόμο «Πως είδαν οι Ξένοι την Ελλάδα του ΄21» του Κυριάκου Σιμόπουλου- έκδοση Στάχυ 1999)

------------------------------

-Ζωντανή παράδοση

Τα ανωτέρω μας εβεβαίωνε και η μακαρίτισσα η γριά Παναγιώταινα ή Παπαπανάγαινα η γιαγιά μου, ήτις μας τα εδιηγείτο, όταν εμείς ήμεθα 9-10 ετών. «Παιδιά μου ήρθαν οι Φράγκοι κατέβηκαν στο Μύλο και έπλεναν και εκαθάριζαν τον επιστρέφοντας κατοίκους (Βραχνίου), τους πέρναγαν από εδώ στο χωριό και τους έδωσαν ρούχα καθαρά και παξιμάδια. Μας έστειλαν έπειτα και λεπτά και ρούχα.» Η μακαρίτισσα ήτο τότε 17 ετών κόρη του Ιερέως Παπαπανάγου, αγράμματος, αλλ΄ εγνώριζε τα γράμματα της θείας λειτουργίας απταίστως. (Βασ. Γ Παπαγεωργίου- επετηρίς των Καλαβρύτων-1972)

----------------------------

- Όταν ο Ι. Καποδίστριας έκλεισε τις εκκλησίες
Ο Θρησκευόμενος Καποδίστριας, αυτός που δεν μπορούσε αν δεν πήγαινε δυο Κυριακές στην εκκλησία, αναγκάστηκε να πάρει αυστηρά περιοριστικά μέτρα για την μη εξάπλωση της επιδημίας της πανώλης μεταξύ των οποίων ήταν η «εμπόδιση πάσας θρησκευτικής τελετής».


ΨΗΦΙΣΜΑ 15/20.8.1828- άρθρο 285- εδάφιο 3

Η Πανούκλα των φτωχών

Έτσι είχε ονομαστεί η επιδημία πανώλης του 1828 στα Καλάβρυτα - Βραχνί και στα γύρω χωριά. Είχαν πληγεί οι "ενδεείς και άποροι". Πάντα οι φτωχοί την πληρώνουν, όπως άλλωστε συμβαίνει και σήμερα...

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ" Μάρτιος 2020