Δημήτρης Ινδαρές: "Λήθη ή Το Λενάκι" - Μια ταινία στην καρδιά της Πελοποννήσου με το Λειβάρτζι να πρωταγωνιστεί

Ο Σκηνοθέτης Δημήτρης Ινδαρές αποκαλύπτει στην «Ωρα των Καλαβρύτων» και το ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS,  το νέο του δημιούργημα, ένα ταξίδι στην ιστορία....

Ο Σκηνοθέτης Δημήτρης Ινδαρές αποκαλύπτει στην

«Ωρα των Καλαβρύτων» και το ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS,  το νέο του δημιούργημα, ένα ταξίδι στην ιστορία...

Δεν είναι απλά μια κινηματογραφική έρευνα είναι ένα στοχαστικό ταξίδι με οδηγό την ακαταμάχητη ανάγκη εξερεύνησης των ριζών, με άξονα μια ορεινή κοινότητα των Καλαβρύτων με πλούσια ιστορία.
Ο Δημήτρης Ινδαρές, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα "Ωρα των Καλαβρύτων" (φύλλο Αυγ. 2020), αποκάλυψε το νέο του δημιούργημα, ένα ταξίδι στην ιστορία, όπου σημαντικοί ερευνητές, λαογράφοι, ιστορικοί και μουσικολόγοι, αλλά και απλοί άνθρωποι μέσα από αφηγήσεις και μαρτυρίες, θα μας οδηγήσουν να ανασυνθέσουμε τα γεγονότα ανάμεσα σε παλιές και νέες προκαταλήψεις ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις επιλογές των ανθρώπων με τα δεδομένα του παρελθόντος.

ΩτΚ: Κύριε Ινδαρέ, ποια η αφορμή για μια τέτοια δημιουργία;

Η ανακάλυψη κάποιων  τεκμηρίων στο αρχείο του πατέρα μου στην Πάτρα έδωσε την αφορμή να προσεγγίσω τις οικογενειακές μας ρίζες στο Λειβάρτζι, ένα χωριό των Καλαβρύτων με πολύ πλούσια κι ενδιαφέρουσα ιστορία. 

Δημήρης Ινδαρές Δημήτρης Παλαιολόγου
Ψάχνοντας τον Ινταρέικο Πύργο

Επιστρέφοντας στις ρίζες μας προσπαθούμε όλοι να αγκιστρωθούμε ξανά στην κοινή παράδοση απ’ την οποία αποκοπήκαμε, να χορέψουμε τους παλιούς χορούς, να τραγουδήσουμε τα παλιά τραγούδια, ανάγκες που για χρόνια υπήρξαν υποτιμημένες, για διάφορους λόγους. Θέλουμε να μάθουμε την ιστορία του τόπου μας και να συνδεθούμε πιο οργανικά μαζί της. Τα γενεαλογικά δένδρα και τα τεστ dna κάτι τέτοιο νομίζω πως φανερώνουν. Μεγαλώνοντας  στρέφουμε το βλέμμα προς τα πίσω στα πλαίσια μιας αναγκαίας αυτογνωσίας.

Ένας πολύτιμος θησαυρός υπάρχει στα αρχεία. Η περιοχή μας είναι τυχερή καθώς υπήρξαν αρκετοί λόγιοι που φρόντισαν να καταγράψουν αρκετές μαρτυρίες, όπως επίσης και άνθρωποι που περιέσωσαν άλλοι συνειδητά κι άλλοι από ένστικτο και αγάπη, στοιχεία του υλικού κόσμου και πρακτικές που φέρουν κάτι από τους αξιομνημόνευτους τρόπους του παρελθόντος.  

Μελετώντας όμως σχολαστικά όλα αυτά τα σπαράγματα, διαπιστώνει κανείς πως όπου εμπλέκεται η προφορική μνήμη, ο υποκειμενικός παράγοντας “πειράζει” σα χαλασμένο τηλέφωνο τον απόηχο των γεγονότων, με τρόπο που συχνά είναι πολύ γοητευτικός. 

ΩτΚ: Βρήκατε ανταπόκριση; 

Από την πρώτη στιγμή που ήρθα στο χωριό, οι συμπατριώτες μου στάθηκαν εξαιρετικά γενναιόδωροι και φιλικοί. Καθώς το σχέδιο ακολουθεί τους ρυθμούς μιας κινηματογραφικής έρευνας και όχι ενός βιαστικού τηλεοπτικού ρεπορτάζ, ελπίζω στη συλλογή μιας ευρείας γκάμας μαρτυριών, ώστε να καταγραφούν επαρκώς οι μηχανισμοί  της συλλογικής μνήμης και, βέβαια, και της λήθης.

Δημήτρης Ινδαρές, Ελένη Ψυχογιού

Με την πολύτιμη βοήθεια του Συλλόγου Λειβαρτζινών της Αθήνας και του Ιδρύματος ΙΩΑΝΝΟΥ Φ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, έχει συγκεντρωθεί ήδη ένα σημαντικό μέρος συνεντεύξεων. Το κύριο μέρος της παραγωγής θα υλοποιηθεί με την προσδοκώμενη βοήθεια και από άλλους φορείς. Η πρόταση αναμένει χρηματοδότηση από το Ε.Κ.Κ. ενώ από τον Δεκέμβριο έχει την υποστήριξη της ΕΡΤ. Ένας πιλότος της δουλειάς μας κυκλοφορεί ήδη στο διαδίκτυο. Σύντομα θα είναι έτοιμος κι ένας νεότερος.

Καταλυτική είναι η βοήθεια του Συλλόγου Λειβαρτζινών της Αθήνας αλλά και του προέδρου του, Παναγιώτη Φράγκου. Η δημιουργία του ντοκιμαντέρ συμπίπτει με μια γενναία προσπάθεια που κάνουν ώστε να καταστεί το Λειβάρτζι σημαντικός πόλος έλξης, με τη μοναδική του φύση και τη σημαντική κληρονομιά του. 

Στον επόμενο κύκλο των γυρισμάτων θα εστιάσουμε στα τραγούδια και τις μνήμες των νεώτερων. Στο περσινό πανηγύρι της Αγίας Τριάδας γίναμε μέτοχοι της χαράς που βιώνουν τα νέα παιδιά, ακολουθώντας τα βήματα της παράδοσης. Στην Πάτρα η εκεί παροικία των Λειβαρτζινών κρατάει επίσης ζωντανές τις πολύτιμες μνήμες του χωριού, και με κάθε ευκαιρία προσπαθεί να αναδείξει μέσω του Συλλόγου της. Ελπίζω να ξεμπερδεψουμε σύντομα από τα εμπόδια της πανδημίας και να ξανασυναντηθούμε.  

ΩτΚ: Ποιο δρόμο ακολουθεί η έρευνά σας. Πως θα μπορούσατε να την περιγράψετε; 

Ο μίτος της έρευνας θα μπορούσε να περιγραφεί ως εξής:

Ένα εκκλησιαστικό επιτίμιο βρίσκεται τυχαία ανάμεσα σε κάποια οικογενειακά κειμήλια. Η

Δημήτρης Ινδαρές_σκηνοθέτης_
Δημήτρης Κατσαίτης_δντης φωτογραφίας

πνευματική καταδίκη αφορά τους άγνωστους δράστες και τους απρόθυμους να καταθέσουν μάρτυρες του εμπρησμού του Ινταρέικου πύργου στο Λιβάρτζι, ενός από τους Παπαδοπουλέϊκους πύργους στο Μεσοχώρι, το 1895.  Στον ίδιο μαχαλά, λίγο πριν το 1821, πλέχτηκε το ειδύλλιο δυο αλλοθρήσκων: της κόρης του άρχοντα του χωριού Κυρ-Χριστόδουλου, Ελένης, και του Ελμάζ-αγά της Μοστενίτσας. 

Η Ελένη υπερασπίστηκε το αίσθημά της ως επιλογή, δηλώνοντας ενώπιον του οθωμανού δικαστή, που ο Κυρ-Χριστόδουλος προσέφυγε, το αδιανόητο για την εποχή «Άντρα χρώσταγα, άντρα πήρα», προκαλώντας την παραίτηση του πατέρα της από το αξιωμα του προύχοντα αλλά και τη φοβερή κατάρα της μάνας της. 

Με το ξέσπασμα της Επανάστασης ο ξάδελφος της αρχοντοπούλας οπλαρχηγός του χωριού Δημητράκης Ινταρές βρήκε την ευκαιρία να ξεπλύνει το άγος, κατακαίγοντας τον πύργο του άρπαγα αγά στη Μοστενίτσα, μια ενέργεια που αποτελεί πρώτη επίθεση εναντίον οργανωμένου οχυρού, στις 16 Μαρτίου του 1821.


Η μη αναφορά του συμβάντος στα μείζονα προεπαναστατικά επεισόδια έχει ενδιαφέρον. Μόλις σήμερα (Αυγ. 2020) το χωριό κάνει τα αποκαλυπτήρια ενός μνημείου για τον ξεχασμένο οπλαρχηγό του. Καθώς μνήμη και λήθη ακολουθούν τις ανάγκες αλλά και τα πάθη κάθε εποχής, διερευνούμε τι σχέση μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στην εγκατάλειψη της ανάμνησης της παπαδοπουλέικης κληρονομιάς με τα τραύματα του μακρινού παρελθόνος. Γιατι κατάρα και επιτίμιο  μοιάζουν να καθρεπτίζονται το ένα μέσα στο άλλο. Όπως άλλωστε και οι φωτιές των δυο πύργων…

Νίκος Σοφός, πίπιζα-Ζωγράφος Μπεθάνης, ταβούλι

Πληροφορίες που εντοπίζονται σε πηγές και αρχεία, διεκδικούν τη σύνδεσή τους στη ροή ενός πειστικού αφηγήματος. Κλειδί της αναζήτησης αποδεικνύεται το δημοτικό τραγούδι του Λιμάζη, ξεχασμένο από χρόνια στο χωριό, ευρέως όμως διαδεδομένο, όπως μαρτυρούν καταγραφές του ως και τον μακρινό Πόντο ως τις αρχές τουλάχιστον του 20ου αιώνα. Το περιεχόμενο και ο συμβολισμός του λειτουργούσαν επί χρόνια σε περιοχές που ήθελαν να θυμούνται την αναγεννητική δύναμη της συνάντησης αλλότριων κόσμων. 

Τραγούδι και πρόσωπα, Ελένη, Ελμάζ και Δημητράκης, ακολούθησαν τις δικές τους διαδρομές στο χάρτη και την ιστορία. Τα ίχνη τους σήμερα κρύβουν εκπλήξεις και νέους συμβολισμούς, σε μια εποχή που επιστρέφουμε με νέο βλέμμα στους μύθους. Και η μνήμη δοκιμάζει δειλά μια αναμέτρηση με απωθημένα, τραύματα αλλά και τη σοφία του παρελθόντος. 

Είναι ικανές μετά από τόσα χρόνια ιστορία και παράδοση να δράσουν θεραπευτικά, σε μια συνάντησή τους υπό το πνεύμα του συγκεκριμένου τραγουδιού; Και τι συνηχήσεις μπορεί αυτό σήμερα να προκαλέσει; Πρόκειται για ένα στοχαστικό ταξίδι με οδηγό την ακαταμάχητη ανάγκη εξερεύνησης των ριζών, με άξονα μια ορεινή κοινότητα της Πελοποννήσου. 

Από γύρισμα σε γύρισμα, διευρύνεται ο κύκλος των ανθρώπων που συνδράμουν. Κάτοικοι από το Λιβάρτζι, τα Τριπόταμα και την Ορεινή συντονίζονται και συμμετέχουν ο καθένας με τον

δικό του τρόπο, εισφέροντας πολύτιμες μαρτυρίες.  Σημαντικοί ερευνητές, λαογράφοι, ιστορικοί και μουσικολόγοι, θα μας οδηγήσουν να ανασυνθέσουμε τα γεγονότα ανάμεσα σε παλιές και νέες προκαταλήψεις ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις επιλογές των ανθρώπων με τα δεδομένα του παρελθόντος. (Αλέξης Πολίτης, Γιώργος Κοκκώνης, Λεωνίδας Εμπειρίκος, Παντελής Μπουκάλας, Στέλιος Μουζάκης, κλπ.)

Θα ήθελα εδώ να ξεχωρίσω τον Αθανάσιο Τζώρτζη, που από την πρώτη στιγμή διέβλεψε το ενδιαφέρον και τη δυναμική του εγχειρήματος, ενθαρρύνοντας με πληροφορίες και σκέψεις την έρευνα. Το επτάτομο λεξικό του και η γενναιοδωρία του ίδιου προσωπικά ήταν για μένα εξαιρετικά πολύτιμα εφόδια.  Όπως επίσης και η πολύ σημαντική λαογράφος Ελένη Ψυχογιού, που με εισήγαγε στον συμβολικό τρόπο που η παράδοση αξιοποιεί την ανθρώπινη εμπειρία εξυφαίνοντας μια δική της “αφήγηση” των πραγμάτων. Μια Ελένη θα μιλήσει για την Ελένη.

Η φύση, τα πρόσωπα και τα ίχνη στο τοπίο, παλιές γκραβούρες αλλά και εικόνες μιας σύγχρονης εικαστικής αντίληψης από τη διεθνούς βεληνεκούς ζωγράφο και γλύπτρια Λυδία Βενιέρη, μαζί με τη μουσική και τους ήχους της φύσης ελπίζω πως θα συνθέσουν μια αξιόλογη εμπειρία. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η εμπειρία των εορτασμών της 200ετηρίδας θα είναι και αυτή πολύτιμη. Εύχομαι η προσπάθειά μας να στηριχτεί από όλους τους τοπικούς φορείς. Σε πείσμα της πανδημίας που στο τέλος όλοι μαζί θα ξεπεράσουμε.

(Δημήτρης Ινδαρές, για ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS / 20 Φεβρουάριος 2021)