Ο φοβερός Μονόλιθος του Μεγάλου Σπηλαίου «Γνώμων τις και δείκτης της Εαρινής Ισημερίας»

γράφει ο Φίλιππος Σαρδελιάνος Η ημερομηνία της Εαρινής Ισημερίας κάθε χρόνο δεν είναι σταθερή. Καταγράφεται μεταξύ 19 και 21 Μαρτίου. Ειδικά...

γράφει ο Φίλιππος Σαρδελιάνος
Η ημερομηνία της Εαρινής Ισημερίας κάθε χρόνο δεν είναι σταθερή. Καταγράφεται μεταξύ 19 και 21 Μαρτίου. Ειδικά για το 2024 η εαρινή ισημερία πέφτει Τετάρτη 20 Μαρτίου 2024 και ώρα 05:06.
Η ημέρα αρχίζει να γίνεται μεγαλύτερη σε σχέση με τη νύχτα. Τελειώνει πρακτικά ο χειμώνας, αρχίζει η άνοιξη και ο καιρός ζεσταίνει μέρα τη μέρα, ή όπως στην αρχαιότητα θεωρούσαν οι Έλληνες αυτή είναι η ώρα της επιστροφής της Περσεφόνης από τον Άδη στη Γη και στη μητέρα της Δήμητρα. Είναι η αρχή της Άνοιξης. 
Και εμείς, εδώ στα Καλάβρυτα έχουμε τον δικό μας δείκτη αυτής της ώρας. Βόρειο Ανατολικά πάνω από Μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου, ανάμεσα στην Ψηλή Ράχη, το Φτερωτό και το Πετρούχι, βρίσκεται ο φοβερός, μέγιστος, Μονόλιθος που κάθε χρόνο δείχνει την Εαρινή Ισημερία, αφού τέτοια μέρα οι ακτίνες του ήλιου, όταν ανατέλλει, περνάνε μέσα από την τεράστια τρύπα του και χτυπάνε τη μέση του απέναντι Βουνού της  Άνω Ζαχλωρούς (Γαλατάς).
Το μοναδικό αυτό φαινόμενο είναι γνωστό  στους ντόπιους από αρχαιοτάτων χρόνων. Περιγράφεται άλλωστε αναλυτικά σε ένα από τα παλαιότερα κτιτορικά που σώζονται του Μεγ. Σπηλαίου, εκείνο του Κων. Οικονόμου του εξ Οικονόμων, του 1840, ως εξής:

«Πλαγίως και κατωτέρω των τριών τούτων κορυφών προς ανατολάς εξέχουσι πέτραι τινές, ως τένοντες μικρότεροι ή μονόλιθοι στήλαι σποράδην πεφυτευμέναι, το σχήμα πυραμιδοειδείς. Τούτων δε τρείς, ως εκ της θέσεως, ισόπλευρον σχηματίζουσι κατά την βάσιν. Και το μεν ύψος αναιβαίνουσιν οι λίθοι ούτοι υπερ τας είκοσιν οργυιάς, έχουσιν δε και οι τρείς ανά μίαν έκαστος οπήν άνω προς την κορυφήν, εκφύσεως τετρυπημένην, ευρείαν τε και μεγάλην, όσον διόργυιον το μήκος, το δε πλάτος και το βάθος τριών οργυιών. Τούτων ούν των τριών πυραμιδουμένων μονολίθων ο καταντικρύ της μέσης του Σπηλαίου κορυφής πεφυτευμένος θέαμα παρέχεται αξιόλογον, διότι δια της τούτου οπής κατά την δεκάτην ημέραν του μηνός Μαρτίου (νέο ημερολόγιο 22 Μαρτίου) διαβαίνουσιν ακτίνες ανατέλλοντος του ηλίου, και προσβάλλουσιν επ΄ευθείας προς την μέσην κορυφήν του καταντικρύ κειμένου βουνού των Γαλατών (τρικορύφου να κείνου όντος). Και γίνεται ο Μονόλιθος γνώμων τις και δείκτης της Εαρινής Ισημερίας. Τούτο δε το φαινόμενον της του Ιερού Σπηλαίου πέτρας αποβαίνει παρόμοιον, οποίον και περί το Σίναιον όρος συμβαίνον ιστορείται».

Το φαινόμενο του Μονόλιθου της Εαρινής Ισημερίας είχε προκαλέσει αίσθηση στην Ευρώπη όταν δημοσιεύτηκε στον «ΕΣΠΕΡΟ» της Λειψίας, στις 15/27 Απριλίου 1882, Αρ. Φύλλου 24, και το Μοναστήρι τότε είχε 180 μοναχούς.
Τελευταίος, εκείνος, που σε ρόλο ξεναγού στο Μοναστήρι, ανέφερε το Μονόλιθο της Εαρινής Ισημερίας στις ξεναγήσεις του στους επισκέπτες , ακούραστα, ήταν ο καλοκάγαθος Γέροντας Δωρόθεος Φωτόπουλος, μια από τις εμβληματικές και αξέχαστες μορφές της γενιάς των μετακατοχικών μοναχών του Μεγάλου Σπηλαίου.
Αυτός, ο γιγάντιος Μονόλιθος, ο φοβερός Βιγλάτορας, που επιτρέπει ή όχι, να μπαίνουν στα Καλάβρυτα τα παιδιά του Αστραίου και της Ηούς, οι «Αέρηδες», οι οποίοι άλλωστε τον έχουνε σμιλεύσει, ανά τους αιώνες, ο Βοριάς (Β), παγωμένος και βουερός, δυνατός και βίαιος, με χιόνι στεγνό και χαλάζι, ο Απηλιώτης ή Λεβάντες (Α), ευχάριστος φθινοπωρινός, ο ισχυρός Σιρόκος (ΝΑ) και ο δροσερός Μαΐστρος (ΒΔ), ο Μονόλιθος της Εαρινής Ισημερίας είναι εκείνος που σηματοδοτεί κάθε χρόνο και τον ερχομό της Άνοιξης στην περιοχή μας.
Σημείωση
Γαλατάς : ονομαζόταν η Άνω Ζαχλωρού στα Βυζαντινά χρόνια από την ομώνυμη πηγή Γαλατά που υπάρχει προς τα ΒΔ του χωριού.

Ο πύργος του Μεγάλου Σπηλαίου, σε μικρή απόσταση από τον μονόλιθο της εαρινής ισημερίας ο οποίος χτίστηκε το καλοκαίρι του 1826 έκτακτα και κράτησε με επιτυχία την άμυνα του Μοναστηριού απέναντι σε 20 χιλιάδες Τουρκο-Αιγύπτιους του Ιμπραήμ το 1827

Ο φοβερός Μονόλιθος του Μεγάλου Σπηλαίου «Γνώμων τις και δείκτης της Εαρινής Ισημερίας»