Αρχαιοκάπηλοι «χτύπησαν» τον Αρχαίο Κλείτορα - (Ρεπορτάζ, Φωτογραφίες)

Αρχαιοκάπηλοι,  χτύπησαν το χώρο του Αρχαίου Κλείτορα, αφήνοντας πίσω μόνο τα ίχνη της παράνομης επιχείρησή τους. Συγκεκριμένα σύμφωνα με απ...

Αρχαιοκάπηλοι,  χτύπησαν το χώρο του Αρχαίου Κλείτορα, αφήνοντας πίσω μόνο τα ίχνη της παράνομης επιχείρησή τους.
Συγκεκριμένα σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του kalavrytanews.com, και μετά από επιτόπιο ρεπορτάζ, στο χώρο του Αρχαίου Κλείτορα και συγκεκριμένα στο χώρο του αρχαίου νεκροταφείου, αρχαιοκάπηλοι, σε άγνωστο χρόνο, έκαναν ανασκαφή ανοίγοντας τάφρο 2x1 μέτρο και σε αρκετό βάθος. Την ανασκαφή κάλυψαν πρόχειρα, αφήνοντας εμφανή τα σημάδια της ανασκαφής σκεπάζοντάς τη με κλαδιά. Στον χώρο και σε άλλα σημεία υπάρχουν σημάδια εκσκαφών μικρότερης κλίμακας.

Να σημειώσουμε η περίφραξη που υπάρχει στα αρχαιολογικά ανασκαφικά ευρήματα σε αρκετά σημεία έχει υποστεί ζημίες.

Για την υπόθεση έχει ενημερωθεί το Α.Τ.Κλειτορίας. 

Το "χτύπημα" των αρχαιοκαπήλων, έρχεται σε μια εποχή όπου αναπτύσσεται σχέδιο ανάδειξης και αξιοποίησης του Αρχαίου Κλείτορα.

Συγκεκριμένα: 

Τους τελευταίους μήνες γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια ανάδειξης και αξιοποίησης του αρχαιολογικού χώρου του Αρχαίου Κλείτορα, μια πρωτοβουλία των εκπροσώπων  Συλλογικών Πολιτιστικών  φορέων της περιοχής μας, ήτοι του κ. Σωκράτη Μούσιου,  Προέδρου της Ομοσπονδίας "Αρχαίος Κλείτωρ", της κ. Βάσως Παπουτσή, Προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου της Κλειτορίας και Δημοτικού Συμβούλου και του κ. Σπήλιου Μπαλαφούτα, Προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου της Άνω Κλειτορίας ο κ. Θεόδωρος (Λάκης) Γεωργακόπουλος, Προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Δρυμού και του κ. Τάκη Μπαλφούσια, που έχει βρει συμπαραστάτες την Δημοτική Αρχή.

Οι διεργασίες είναι έντονες με σημαντικές επαφές της επιτροπής και του κ. Σωτήρη Δουκλία, όπως με την με τη Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας, κ. Αναστασία  Κουμούση και τον κ. Μιχάλη Γκαζή, Τμηματάρχη Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων. (σχετικό ρεπορταζ σε προηγούμενο φύλλο της «ΩτΚ»

Την Παρασκευή 30 Οκτωβρίου, έγινε συνάντηση στο Δημαρχείο Καλαβρύτων με τον Δήμαρχο κ. Παπαδόπουλο, παρουσία Σωκράτη Μούσιου Βάσως Παπουτσή και Σπήλιου Μπαλαφούτα και σε τηλεδιάσκεψη ο εντεταλμένος Σύμβουλος κ. Σωτήρης Δουκλίας. Ακολούθησε το Σάββατο 31 Οκτωβρίου, επίσκεψη του Δημάρχου κ. Παπαδόπουλου στο αρχαιολογικό χώρο συνοδευόμενος από τους πεοαναφερθέντες και τον Αντιδήμαρχο κ. Μιχαλαλόπουλο, τον εντεταλμένο σύμβουλο κ. Δουκλιά και τον Πρόεδρο του ΕΟΣ Κλειτορίας.

Τα σχέδια ανάπτυξης του χώρου προσδιορίστηκαν με συγκεκριμένα βήματα. 

Συγκεκριμένα:  

1) Να κατασκευαστούν  ενημερωτικές  Πινακίδες διαφόρων  μεγεθών σε συνεργασία και με την καθοδήγηση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας,  που θα τοποθετηθούν εκτός και εντός του Αρχαιολογικού χώρου. Οι πινακίδες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές τόσο για την Τοπική  κοινωνία, όσο και για τους επισκέπτες,  με σκοπό  να προβληθεί ο ιστορικός πλούτος της περιοχής,  να  τονωθεί το ενδιαφέρον γι’ αυτήν  και να αναδειχθεί ο Χώρος.     

                                                         

2) Να διενεργηθούν μικρής κλίμακας  ανασκαφές και  τομές  σε συγκεκριμένα σημεία στον Αρχαιολογικό Χώρο, αφού προηγουμένως εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή τους. 

                                                           

3) Να δημιουργηθεί ένας χώρος στην Κλειτορία, για προβολή του Αρχαίου Κλείτορα  και τοποθέτηση τυχόν ευρημάτων, που θα είναι εύκολα  προσβάσιμος  και επισκέψιμος. 

Η προσπάθεια αυτή αποτελεί ένα μεγάλο βήμα στον μακροχρόνιο  αγώνα, που διεξάγεται για τη μελέτη και ανάδειξη του Αρχαίου Κλείτορα. 

Η περιοχή του Αρχαίου Κλείτορα

Η περιοχή της αρχαίας πόλης του Κλείτορα, βρίσκεται μέσα σε μια πανέμορφη περιοχή της Κλειτορίας. Παλαιότερες ανασκαφές ανέδειξαν ευρήματα της αρχαίας πόλης-κράτους Κλείτωρ, που πρώτη από όλες τις αρκαδικές πόλεις έκοψε νομίσματα. Εκτός των τειχών της πόλης και του θεάτρου της, η αρχαιολογική σκαπάνη έχει αποκαλύψει και πλήθος άλλων αρχαιοτήτων. Κάθε καλοκαίρι τελούνται θεατρικές παραστάσεις με αρχαίες τραγωδίες αλλά και ιππικοί αγώνες.

Η αρχαία πόλη Κλείτωρ ήταν αρκαδική πόλη κατά την αρχαιότητα και βρισκόταν μεταξύ Φενεού και Ψωφίδας. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι Αζάνες με γενάρχη τους τον Αζάνα οι οποίοι έφτασαν γύρω στο 1800 π.Χ. Η αρχαία πόλη ιδρύθηκε γύρω στο 1700 π.Χ. από τον βασιλιά Κλείτορα, γιο του Αζάνα.
Ερείπια της πόλης υπάρχουν και διακρίνονται στη σημερινή θέση "Παλαιόπολη" κοντά στην Κλειτορία, αριστερά του δρόμου για τα Καλάβρυτα. Σήμερα σώζονται ελάχιστα ίχνη της αρχαίας πόλης. Καλύτερα διατηρείται το τμήμα με τους εννιά πύργους πάνω στους λόφους που έχουν το όνομα "Κόντρα".
Στη βορειοδυτική πλαγιά της Κόντρας διακρίνεται καθαρά η θέση του θεάτρου της αρχαίας πόλης. Τον αρχαιολογικό χώρο ερεύνησε ο αρχαιολόγος Παπανδρέου, ο οποίος βρήκε στη θέση αυτή κομμάτι λίθινου λαξευτού εδωλίου.

Η αρχαία πόλη Κλείτωρ
Η πόλη στην αρχαιότητα υπήρξε σημαντικό πολιτικό κέντρο. Η παράδοση αναφέρει ότι ιδρύθηκε από τον Κλείτορα, γιο του Αζάνα και εγγονό του Αρκάδος. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ίδρυσε την ομώνυμη πόλη, Κλείτωρ, την οποία κατέστησε  πρωτεύουσα του βασιλείου του.(Παυσανίας 8,4,4κ.εξ).

Όταν πέθανε, επειδή ο ίδιος δεν είχε παιδιά, τον διαδέκτηκε ο ανιψιός και γιος του Ελάτου, Αίγυτος. Φαίνεται  όμως ότι η ονομασία της πόλης προήλθε από τη θέση της:ήταν χτισμένη σε εντελώς επίπεδο χώρο, όπως η Μαντινεία ,η Τεγέα και η Μεγαλόπολη, και περικλειόταν από βουνά. Στα νότια περνούσε ο αρχαίος ποταμός Κλείτωρ, σήμερα Μοστιτσαίικο ποτάμι ,που ενώνεται με τον Αροάνιο ποταμό λίγο πριν τη συμβολή του τελευταίου με τον Λάδωνα.Ο Παυσανίας αλλά και άλλοι συγγραφείς(Κλέαρχος, Φιλοστέφανος,  Μνασέας) αναφέρουν πως στο ποτάμι αυτό αλλά και στα άλλα γύρω της περιοχής υπήρχαν ψάρια που είχαν φωνή όμοια με του πουλιού τσίχλα, οι φθεγγόμενοι ιχθείς». 
Τα ψάρια αυτά αναφέρονται ως «ποικίλιαι» και θυμίζουν τις άφθονες στικτές πέστροφες που αλιεύονται τόσο στον Λάδωνα όσο και στον Αροάνιο.
Η αρχαία πόλη περιβαλλόταν από οχυρωματικό περίβολο ενισχυμένο με ημικυκλικούς πύργους, του οποίου τα θεμέλια σώζονται σε όλες τις πλευρές εκτός της ανατολικής, όπου βρισκόταν παλιότερα η κοίτη του ρέματος του Καρνεσίου. Ο χείμαρρος αυτός της σημερινής Άνω Κλειτορίας, η οποία ονομαζόταν παλιότερα Καρνέσι, τα παρέσυρε πριν ενωθεί στα νοτιοανατολικά του αρχαίου περιβόλου με το ρέμα του Κλείτορα.  Καλύτερα διατηρείται το νότιο τμήμα, με τους 9 πύργους πάνω στους λόφους γνωστό ως Κόντρα. Οι πύργοι του τείχους είναι παντού ημικυκλικοί και στις προσόψεις τους έχουν χρησιμοποιηθεί μεγάλοι καλοδουλεμένοι ορθογώνιοι λίθοι σε ισοδομικό χτίσιμο. Στην ίδια πλευρά εντοπίστηκε και το θέατρο, από το οποίο σώζεται το κοίλο και μερικά λείψανα εδωλίων. Σε όλη την έκταση που περιβάλλουν τα τείχη βρίσκονται όστρακα και σπόνδυλοι κιόνων.

Σε όλη την υπόλοιπη οχυρωμένη περιοχή εκτεινόταν η πόλη, της οποίας η αγορά και οι ναοί μαρτυρούνται επιγραφικά, αλλά δεν έχουν εντοπιστεί με σιγουριά. Το εκκλησάκι της Παναγιάς, «Φραγκοκκλήσι» φαίνεται πως κατέχει τη θέση αρχαίου ναού. Σύμφωνα πάντα με τον Παυσανία και τις επιγραφές τα σπουδαιότερα ιερά ήταν της Δήμητρας (ίσως κοντά στο θέατρο) και του Ασκληπιού(ίσως στα βορειοδυτικά του θεάτρου, στο χαμηλό ίσως τεχνητό ύψωμα που ονομάζεται Παλάτι) και της Ειλείθυιας (ίσως στα βόρεια του Ασκληπίου).Ενός άλλου ναού λείψανα(σφόνδυλοι κιόνων)έχουν επισημανθεί σε απόσταση 15 λεπτών προς τα νοτιοδυτικά της τειχισμένης περιοχής του Κλείτορα, στη θέση Κολλόνες ή Παλιόνταρα, που σύμφωνα με τον Παυσανία αποδίδονται στο ναό των Διοσκούρων. Τέλος, σε απόσταση 30 σταδίων από την πόλη ,στην κορυφή ενός βουνού, άγνωστου ποιου, υπήρχε ο ναός της Αθηνάς Κορίας με λατρευτικό άγαλμα. Στο ιερό αυτό γίνονταν η γιορτή των Κλειτορίων Κοριάσια ή Κοράσια,η οποία μαρτυρείται από επιγραφές. Ο Καλλίμαχος αναφέρει ότι ο Προίτος  έχτισε δύο ναούς όταν οι κόρες του ,Κορία και Ημέρα γιατρεύτηκαν από την τρέλα τους ,ο ένας προς τιμήν της Κορίας Αθηνάς και άλλος προς τιμήν της Ημέρας ή Ημερησίας Αρτέμιδος.

Πιθανότατα λοιπόν στην περιοχή να υπήρχε προϊστορικός οικισμός, αλλά κυρίαρχη θέση στην Αρκαδία απόκτησε  τον 6ο αι.πΧ, οπότε κυρίευσε πολλές από τις γειτονικές πόλεις και τις ενσωμάτωσε στην επικράτειά της. Η ακμή της επιβεβαιώνεται και από τις σειρές των νομισμάτων που έκοψε από το 500π.Χ μέχρι το 200π.Χ περίπου. Είναι  η πρώτη πόλη της περιοχής που έκοψε αργυρά νομίσματα και η ακμή του νομισματοκοπείου της χρονολογείται γύρω στο 460-450π.Χ.Σε εικονίζονταν ιππέας, κεφαλή Αθηνάς ή Ήλιου, ενώ σε εκείνα των αυτοκρατορικών χρόνων εικονίζεται ο Ασκληπιός, η Τύχη και οι Διόσκουροι.
Η ακμή της επίσης επιβεβαιώνεται και από τις επιγραφές προξένων της πόλης στους Δελφούς ,καθώς και από τα αναθήματά τους στην Ολυμπία. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι από τα λάφυρα των πολέμων με τις γειτονικές πόλεις αφιέρωσαν οι Κλειτόριοι  ένα  κολοσσιαίο χάλκινο άγαλμα στον Δία. Στην Ολυμπία επίσης ήταν στημένοι ανδριάντες του πλάστη Κλέωνα, δύο παιδιών που νίκησαν σε αγώνες πυγμής, του Κριτόδαμου και του Αλκέτου, γιου του Αλκίνου, χρονολογούμενοι και οι δύο στο α’μισό του 4ου αι.π.Χ.
Οι Κλειτόριοι είχαν από τα προϊστορικά χρόνια τη φήμη φιλελεύθερων και γενναίων Αρκάδων, αλλά συχνά δημιουργούσαν προβλήματα στους Σπαρτιάτες. Είχαν φέρει σε δύσκολη θέση το δοξασμένο Σπαρτιάτη βασιλεία Σόο(πρόγονος του Λυκούργου),πολιορκώντας τον σε κακοτόπια και τον ανάγκασαν να συνθηκολογήσει. Έτσι η ακμή του Κλείτορος οδήγησε σε αναπόφευκτη  σύγκρουση  με τον επίσης ισχυρό αρκαδικό Ορχομενό το 378π.Χ,ο οποίος ακολούθησε φιλολακωνική πολιτική .Γι’αύτο το λόγο, ο Κλείτωρ το 369π.Χ συμμετείχε στην ίδρυση της Μεγαλόπολης, στέλνοντας τον Κλεόλαο και τον Ακρίφιο, που αποσκοπούσε στην ένωση των Αρκάδων. Το ίδιο μαχητικό πείσμα έδειξαν και κατά το συμμαχικό πόλεμο, όπου οι Αιτωλοί τους είχαν πολιορκήσει και μάταια προσπάθησαν να πατήσουν τα τείχη με συνεχείς  επιθέσεις και με σκάλες που είχαν στηρίξει στα τείχη. Οι Κλειτόριοι άνηκαν τότε (220π.Χ) στην Αχαϊκή Συμπολιτεία(είναι άγνωστη η ακριβής χρονολογία εισδοχής),από την οποία δεν μπόρεσαν να τους αποσπάσουν οι Αιτωλοί) 

Τον 2ο αι.πΧ προσάρτησε στην επικράτεια της τους Λουσούς, που είχαν παρακμάσει και εξακολούθησε να έχει κάποια σημασία μέχρι τον 4ο αι.πΧ. με έντονη τη ρωμαϊκή παρουσία. Τρανή απόδειξη αποτελεί το ανάγλυφο που βρέθηκε κοντά στο Φραγκοκκλήσι και που πολλοί το θεωρούν επιτύμβιο κάποιου πολεμιστή. Σύμφωνα όμως με τη μαρτυρία του Παυσανία ,οι Αρκαδικές πόλεις το έστησαν μετά το 146πΧ τιμώντας τον Πολύβιο για τις πολλαπλές υπηρεσίες του στα χρόνια της πρώιμης ρωμαιοκρατίας.
Όταν όμως έφτασαν εδώ οι Βησιγότθοι με τον Αλάριχο –το 395μ.Χ.-ο Κλείτωρ καταστράφηκε, όπως και οι περισσότερες πόλεις της Πελοποννήσου. Ίσως  τους αιώνες που ακολούθησαν να αναγεννήθηκε κάπως, αλλά με την κάθοδο των Σλάβων στην Πελοπόννησο –γύρω στον 8ο μ.Χ.αιώνα- η αρχαία πόλη εγκαταλείπεται οριστικά και οι λιγοστοί κάτοικοι της εγκαθίστανται 4 χιλιόμετρα δυτικά, στο χωριό που μέχρι σήμερα έχει το όνομα Κλείτωρ. 

Αναφορές

"...Κλείτωρ μὲν δὴ ὁ Ἀζᾶνος ἐν Λυκοσώρᾳ τε ᾤκει καὶ ἦν τῶν βασιλέων δυνατώτατος καὶ Κλείτορα ᾤκισεν ἀφ' αὑτοῦ πόλιν...Παυσανία Αρκαδικά
 "παῖδα δὲ Ἀζᾶνι μὲν Κλείτορα..."Παυσανία Αρκαδικά
"XXI. ταῦτα μὲν δὴ οὕτω λέγουσι: τοῦ Λάδωνος δὲ τῶν πηγῶν ἀπέχει στάδια ἑξήκοντα ἡ Κλειτορίων πόλις, ἡ δὲ ὁδὸς ἡ ἀπὸ τῶν πηγῶν τοῦ Λάδωνός ἐστιν αὐλὼν στενὸς παρὰ τὸν Ἀροάνιον ποταμόν. πρὸς δὲ τῇ πόλει διαβήσῃ ποταμὸν καλούμενον Κλείτορα. ἐκδίδωσιν οὖν ὁ Κλείτωρ ἐς τὸν Ἀροάνιον, οὐ πλέον τῆς πόλεως σταδίους ἀπέχοντα ἑπτά. εἰσὶ δὲ ἰχθῦς ἐν τῷ Ἀροανίῳ καὶ ἄλλοι καὶ οἱ ποικιλίαι καλούμενοι: τούτους λέγουσι τοὺς ποικιλίας φθέγγεσθαι κίχλῃ τῇ ὄρνιθι ἐοικός. ἐγὼ δὲ ἀγρευθέντας μὲν εἶδον, φθεγγομένων δὲ ἤκουσα οὐδὲν καταμείνας πρὸς τῷ ποταμῷ καὶ ἐς ἡλίου δυσμάς, ὅτε δὴ φθέγγεσθαι μάλιστα ἐλέγοντο οἱ ἰχθῦς. τῇ δὲ Κλειτορίων πόλει τὸ μὲν ὄνομα ἀπὸ τοῦ παιδὸς ἐτέθη τοῦ Ἀζᾶνος, οἰκεῖται <δ'> ἐν ὁμαλῷ, κύκλῳ δὲ ὄρη περιέχοντά ἐστιν οὐ μεγάλα. Κλειτορίοις δὲ ἱερὰ τὰ ἐπιφανέστατα Δήμητρος τό τε Ἀσκληπιοῦ, τρίτον δέ ἐστιν Εἰλειθυίας Εἶναι, καὶ ἀριθμὸν ἐποίησεν οὐδένα ἐπ' αὐτοῖς: Λύκιος δὲ Ὠλὴν ἀρχαιότερος τὴν ἡλικίαν, Δηλίοις ὕμνους καὶ ἄλλους ποιήσας καὶ ἐς Εἰλείθυιαν [τε], εὔλινόν τε αὐτὴν ἀνακαλεῖ-- δῆλον ὡς τῇ πεπρωμένῃ τὴν αὐτήν--καὶ Κρόνου πρεσβυτέραν φησὶν εἶναι. Κλειτορίοις δὲ καὶ Διοσκούρων, καλουμένων δὲ θεῶν Μεγάλων ἐστὶν ἱερὸν ὅσον τέσσαρα ἀπέχον στάδια ἀπὸ τῆς πόλεως: καὶ ἀγάλματά ἐστιν αὐτοῖς χαλκᾶ. πεποίηται δὲ καὶ ἐπὶ ὄρους κορυφῆς σταδίοις τριάκοντα ἀπωτέρω τῆς πόλεως ναὸς καὶ ἄγαλμα Ἀθηνᾶς Κορίας."Παυσανία Αρκαδικά

Βιβλιογραφία - Πηγές
Παυσανία Αρκαδικά
Πανεπιστήμιο Πατρών http://monuments.hpclab.ceid.upatras.gr 
Γεωργία Ζ. Αλεξοπούλου, Συμβολή στην αρχαιολογία και τοπογραφία της Αζανίας (Βόρειας Αρκαδίας), Επαρχία Καλαβρύτων, τόμοι Α1'-Α2'-Β'-Γ'-Δ', αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας/Σχολή Επιστημών του Ανθρώπου-Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάτρα 2009
Νικόλας Φαράκλας, Η Γεωπολιτική Οργάνωση της Πελοποννησιακής Αχαΐας, Πανεπιστήμιο Κρήτης-Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας-Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, σειρά: Ρίθυμνα-Θέματα Κλασικής Αρχαιολογίας, αρ.9, Ρέθυμνο 2001
Μαρία Πετρινάκη Αρχαιολόγος (περιοδικό Αρχαιολογία)

ρεπορταζ για το ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS

Νίκος Κυριαζής