Κώστας Κλάγκος ...Το Λεύκωμα μιας ζωής!

«Τὸ χαίρειν τοῖς μιμήμασι πάντας» γράφει η Ευτυχία Παπαναγιώτου (πρώτη δημοσίευση εφημερίδα ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ Απρ.2022) Τὸ χαίρειν τοῖς μιμ...

«Τὸ χαίρειν τοῖς μιμήμασι πάντας»

γράφει η Ευτυχία Παπαναγιώτου
(πρώτη δημοσίευση εφημερίδα ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ Απρ.2022)

Τὸ χαίρειν τοῖς μιμήμασι πάντας: τα προϊόντα της μίμησης προκαλούν ευχαρίστηση σε όλους τους ανθρώπους, αναφέρει μία από τις σημαντικότερες μορφές της φιλοσοφικής σκέψης του Αρχαίου Ελληνικού κόσμου, ο Αριστοτέλης, στο έργο του «Περί ποιητικής». Με αυτή τη φιλοσοφική ρύση Τὸ χαίρειν τοῖς μιμήμασι αρχίζει το πρώτο μέρος του Λευκώματός του ο Κώστας Κλάγκος, ο Κορυφαίος Εραστής της Τέχνης του Θεάτρου, ο καλός μας δάσκαλος και εκλεκτός φίλος, ο δικός μας άνθρωπος που έχει υπηρετήσει 42 ολόκληρα χρόνια το ερασιτεχνικό θέατρο. Ο ερασιτεχνισμός είναι μεγάλη κατάθεση ψυχής όπου αφιερώνουμε απλόχερα το χρόνο τη σκέψη, την ενέργεια, το είναι μας και ο Κώστας Κλάγκος τα προσέφερε όλα αυτά ανιδιοτελώς στη θεατρική του πορεία.

Το θέατρο αποτελεί μια σύνθετη έκφραση πολιτισμού. Είναι μια ομαδική τέχνη που μέσα σ’ αυτήν συνυπάρχουν αρμονικά πολλές μορφές τέχνης: λογοτεχνία, ποίηση, μουσική, ζωγραφική, κ.ά.. Το θέατρο μέσα από τη θεατρική πράξη και δράση δίνει στους ερασιτέχνες τη χαρά της μεταμόρφωσης, της συλλογικής προσπάθειας και συνεργασίας, προάγει την ομαδικότητα. Κυρίαρχο στοιχείο είναι το Εμείς και όχι το Εγώ. Δεν έδωσε τυχαία ο Κώστας Κλάγκος τον τίτλο στο Λεύκωμά του «Οι παραστάσεις μας» και όχι «Οι παραστάσεις μου».Γιατί για τον Κώστα Κλάγκο μπορεί η πρωτοτυπία, η ευρηματικότητα το σκηνικά ευφάνταστο αποτέλεσμα μπορεί να είναι ζητούμενο αλλά δεν λειτουργεί ποτέ σε βάρος του ομαδικού πνεύματος, της προσωπικής έκφρασης και της ελευθερίας των συντελεστών της παράστασης. Όπως αναφέρει. Έτσι προτιμά τον όρο «σκηνοθετική καθοδήγηση» από τον όρο «σκηνοθεσία» για την ανάδειξη του διαλεκτικού, αμφίδρομου και εμψυχωτικού τρόπου της δουλειάς του με τους ηθοποιούς-συντελεστές μιας παράστασης με βάση ένα κείμενο.
Το θέατρο είναι γέννημα της δημοκρατίας του 5ου π.Χ αιώνα. Ξεκίνησε ως μετεξέλιξη του διθυράμβου και έκτοτε έχει συμπαρασύρει στη μαγική του δίνη ανεξαιρέτως όλους τους λαούς. Σύμφωνα με τον H.D Blume το μεγαλύτερο μέρος της θεωρητικής μας γνώσης στον τομέα του θεάτρου το οφείλουμε στη συστηματική έρευνα του Αριστοτέλη και στις τεκμηριωμένες μελέτες των διαδόχων του στην περιπατητική σχολή. Ο Σταγιρίτης φιλόσοφος μας λέει και κάτι ακόμη: τό τε γὰρ μιμεῖσθαι σύμφυτον τοῖς ἀνθρώποις ἐκ παίδων ἐστὶ δηλ. η μίμηση, πράγματι, είναι σύμφυτη στους ανθρώπους από την παιδική τους κιόλας ηλικία. Και πράγματι ο Κώστας Κλάγκος στο πρώτο μέρος του λευκώματός του αναφέρει ότι από μικρός ένιωθε μια ροπή προς τη μίμηση-θέατρο. Ωστόσο στα χρόνια της εφηβείας, οι οικογενειακές και οικονομικές συνθήκες δεν του επέτρεψαν την ενασχόληση με το θέατρο αλλά κατά τη φοιτητική του πορεία, το ασίγαστο πάθος του άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Ξεκίνησε με τη συμμετοχή του σε παραστάσεις της γειτονιάς στη γενέτειρά του αλλά δεν αρκέστηκε μόνο σε αυτό. Το μικρόβιο που είχε μπει για τα καλά μέσα του και οι γενικότερες καλλιτεχνικές του ανησυχίες τον οδήγησαν στην ενασχόληση με τη σκηνοθεσία. Επιθυμούσε να έχει άποψη για όλη την παράσταση και όχι για μια της μόνο πλευρά…

Ο Κώστας Κλάγκος γεννήθηκε το 1951 στα Γιάννενα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κλασική Φιλολογία και Νέα Ελληνική λογοτεχνία. Απόφοιτος της ΣΕΛΜΕ Πατρών, τελειόφοιτος του Νομικού Τμήματος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μεταπτυχιακός φοιτητής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα: σπουδές στην εκπαίδευση. Εργάσθηκε ως φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε σχολεία της Αιγιάλειας. Το 2009 διετέλεσε σχολικός σύμβουλος Φιλολόγων με έδρα τον Πύργο και συνταξιοδοτήθηκε το 2011. Χρημάτισε πρόεδρος του νεοσύστατου Ν.Π.Δ.Δ. πολιτισμός, παιδεία, αθλητισμός και κοινωνική προστασία Δήμου Αιγιαλείας και αργότερα πρόεδρος της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Αιγιαλείας. Έχει παρακολουθήσει δεκάδες επιμορφωτικά σεμινάρια, σεμινάρια θεατρικής παιδείας καθώς και μαθήματα στο τμήμα θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου της Πάτρας ως ακροατής φοιτητής. Τιμήθηκε με βραβεία σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ Ιθάκης το 1983 κ 1991, στο φεστιβάλ Κορίνθου το 1983, στους θεατρικούς αγώνες του Δήμου Ζωγράφου το 1991 κ 2000, στο θεατρικό φεστιβάλ ερασιτεχνικών θιάσων Άρτας το 2000 και με βραβείο Διδασκαλίας Ρόλων στους Πανελλήνιους θεατρικούς Αγώνες Ερασιτεχνικών Θιάσων του Δήμου Ζωγράφου το 1997.
Από το 1981 η προσφορά του στο χώρο της παιδείας είναι μεγίστη αλλά εξίσου μεγάλη είναι και στα πολιτιστικά πράγματα της Αιγιάλειας με τη διοργάνωση εκατοντάδων πολιτιστικών εκδηλώσεων και τη σκηνοθετική καθοδήγηση 160 θεατρικών παραστάσεων. Όλα αυτά τα χρόνια συνεργάστηκε με σχολεία, φορείς και πολιτιστικούς συλλόγους: Αιγίου, Ακράτας, Αιγείρας Διακόπτου, Καμαρών, Μουζακίου Μεσσηνίας, Σκεπαστού Καλαβρύτων. Και για να μιλήσω «με τη γλώσσα των αριθμών» όπως χαρακτηριστικά γράφει στο τέλος του πρώτου μέρους ο Κώστας Κλάγκος αριθμεί: 42 χρόνια στο ερασιτεχνικό θέατρο, πραγματοποίησε 22 θεατρικές συνεργασίες με 1100 και πλέον συνεργάτες, 160 σκηνοθεσίες εκ των οποίων 131 ήταν με ενήλικες, 19 με μαθητές, και 10 με ΑμΕΑ. Πραγματοποίησε 17 Θεατρικά Αναλόγια-δραματοποιήσεις, ανέβασε 79 ελληνικά έργα, 37 ξένα, 10 κολλάζ- Σύνθετες Παραστάσεις και 3 θεατρικά Σεμινάρια.
Η ανάγκη να αναδειχθεί έστω και δειγματοληπτικά ένα έργο ζωής, η παρουσίαση μιας εθελοντικής προσπάθειας, το χρέος να τιμηθούν οι συντελεστές των παραστάσεων, η προβολή του ερασιτεχνικού θεάτρου στην Αιγιάλεια και την ευρύτερη περιφέρεια, μέσα από το πρίσμα του ερασιτέχνη, οδήγησαν τον Κώστα Κλάγκο στην έκδοση αυτού του λευκώματος, στην κατάθεση ψυχής. Το λεύκωμα είναι αφιερωμένο στη σύζυγο, στα παιδιά και στους συνεργάτες του. Γιατί όπως αναφέρει στο οπισθόφυλλο: Στην παράσταση αυτή, παράσταση μιας ζωής, ο καθένας σας έχει συμβάλει – λίγο ή πολύ, έτσι ή αλλιώς, μια ή περισσότερες φορές – με το δικό του ιδιαίτερο και ανεπανάληπτο τρόπο. Επειδή από το θέατρο, ως έργο συνόλου, δεν περισσεύει κανένας, δικαιωματικά η παράσταση αυτή είναι και δική σας.
Η καλαίσθητη, καλλιτεχνική έκδοση των 400 σελίδων του, απoτελεί σημαντική παρακαταθήκη θεατρικής δημιουργίας. Αυτό το πολύτιμο έργο, είχα την τιμή να παραλάβω από τον ίδιο, τον αγαπημένο δάσκαλο, τον περασμένο μήνα. Η χαρά και η συγκίνησή μου μεγάλη όταν αντίκρισα και το δικό μου όνομα σε κάποιες από τις σελίδες αυτού του βαρυσήμαντου έργου ζωής, με έκαναν να αναπολήσω όμορφες στιγμές του παρελθόντος.
Από το 2016 έως και το 2019 η θεατρική ομάδα του Συλλόγου Σκεπαστού, της οποίας είμαι μέλος, ανέβασε τέσσερις επιτυχημένες παραστάσεις με τη σκηνοθετική καθοδήγησή του σε κλίμα άριστης συνεργασίας. Μπορεί η πανδημία να στάθηκε εμπόδιο και να μεσολάβησε μια παύση διετίας, αλλά η δίψα της θεατρικής δράσης, η άδολη αγάπη για τη θεατρική τέχνη και τον πολιτισμό γενικότερα, ως κοινός παρονομαστής όλων των μελών του δραστήριου Συλλόγου Σκεπαστού, συνεχίζεται ακόμη και σήμερα και έχει να γράψει στο ιστορικό του πολλές ακόμη παραστάσεις με την καθοδήγηση του αγαπημένου δασκάλου.
Το Λεύκωμα δομείται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος κάνει αναδρομή στα εφηβικά και φοιτητικά του χρόνια, στη θεατρική του παιδεία και γενικότερα στις πρώτες του παραστάσεις αλλά και στη συνεργασία του με θεατρικές ομάδες. Στη συνέχεια ευχαριστεί τους συνεργάτες του και τους συντελεστές των παραστάσεων. Ακολουθεί ένα σύντομο χρονικό επαγγελματικής και πολιτιστικής δημιουργίας από το 1978 έως το 2020 όπου παρατίθεται ιστορικό συνεργασίας με τις διάφορες ομάδες και τα έργα που ανέβηκαν.
Στο δεύτερο μέρος καταγράφονται όλες οι παραστάσεις αριθμημένες κατά χρονολογική σειρά και εν συνεχεία παρατίθενται μία μία οι αφίσες με τους συντελεστές κάθε παράστασης στην απέναντι σελίδα, όπως ακριβώς αποτυπώθηκαν στα προγράμματα κάθε έργου. Σε αρκετές από αυτές τις σελίδες διακρίνουμε λεζάντες με εύστοχες τοποθετήσεις, οδηγίες του συγγραφέα αλλά και γνωστών προσώπων του χώρου, που η κάθε μια διαθέτει το δικό της ιδιαίτερο φιλοσοφικό στοχασμό.
Στο τρίτο μέρος υπάρχει ένα ευρετήριο των συντελεστών με αριθμητική αναφορά στις παραστάσεις όπου ο καθένας τους πήρε μέρος.
Ο τρόπος του είναι μοναδικός όταν σκηνοθετεί μια παράσταση. Χαίρεσαι να συνεργάζεσαι μαζί του. Η φιλολογική του ιδιότητα βοηθά στη σωστή άρθρωση του λόγου, στην εμβάθυνση και φιλοσοφική θεώρηση ενός κειμένου, στην κατανόηση της λογοτεχνικής γλώσσας. Ακολουθείς τις οδηγίες του γιατί ξέρεις καλά πως αν τις εφαρμόσεις, θα έχεις πάντα κάτι να κερδίσεις. Σε μυεί στην αυτοπειθαρχία. Τον ακούς με προσοχή και προβληματίζεσαι, ενθουσιάζεσαι, σου δίνει τροφή για περαιτέρω σκέψη. Η ηρεμία και η μεστότητα του λόγου του είναι καθηλωτική. Εμπνέει σεβασμό. Έχεις την αίσθηση πως θα μπορούσες να συνδιαλέγεσαι μαζί του με τις ώρες χωρίς να κουραστείς, να βαρεθείς, γιατί είναι πάντα ενδιαφέροντα αυτά που έχει να σου πει. «θέλω ο ηθοποιός να «αναπνέει» στη σκηνή... θέλω να «ανασαίνει» κάθε λέξη του ρόλου του. Αποφεύγω να δίνω έτοιμες λύσεις …Καλλιεργώ μια διαδικασία ανακάλυψης. Προσπαθώ μέσα από το «εγώ δεν ξέρω», εσύ πως το αντιμετωπίζεις; βαθμιαία μέσα από τη μέθοδο της δοκιμής και της «αποτυχίας», να οδηγηθούμε στην πιο κατάλληλη, σε σχέση με το κείμενο-την ανάλυση, τις δυνατότητες του ηθοποιού, λύση. Γράφει χαρακτηριστικά. Δεν θα ήταν παράτολμο να πω, πως εφαρμόζει, τρόπον τινά, δυο βασικές μεθόδους (διαλεκτική και μαιευτική) ενός μεγάλου δασκάλου της αρχαιότητος, του Σωκράτη. Η διαλεκτική, το μέσο για τον έλεγχο και την εξαγωγή συμπερασμάτων, που σημαίνει διάλογος, η σταδιακή αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή και, στη συνέχεια, η επίσης σταδιακή προσπάθεια να εξαχθεί ένα νέο συμπέρασμα. Και επιπλέον στη μαιευτική, δεν αποφαίνεται ο ίδιος εκ των προτέρων, κάποια θεωρία ή άποψη, αλλά όλη η διανοητική προσπάθεια της συζήτησης στρέφεται στο να εξαχθεί η σωκρατική άποψη από την άλλη πλευρά.
Παρά τις αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζει το σύνολο της κοινωνίας μας με την οικονομική κρίση, την πανδημία και τη γενικότερη ανθρωπιστική κρίση των τελευταίων μηνών, που δεν ευνοούν πολιτιστικές προσπάθειες, πολλώ δε μάλλον ερασιτεχνικές, ο Κώστας Κλάγκος σε συνεργασία με τις θεατρικές ομάδες παραμένει πιστός στις ιδέες και στους στόχους, που χρόνια τώρα έχει θέσει, στο ερασιτεχνικό θέατρο. Στο ερώτημα: δάσκαλε ποια είναι η καλύτερή σου παράσταση; Η απάντηση είναι: δεν ξέρω. Πιστεύω ότι την καλύτερη παράσταση δεν την έχω ανεβάσει ακόμη!
Του εύχομαι από καρδιάς να είναι πρωτίστως υγιής, «το έργο ζωής του» να είναι καλοτάξιδο, και να συνεχίσει να δημιουργεί στο σανίδι με το ίδιο πάθος.
Νιώστε ...αυτά που λέτε!
Νιώστε ...τους κρυφούς χυμούς των λέξεων και των ρυθμών!
Ακούστε ...τους άλλους στη σκηνή!
Η αμοιβή ...θα φανεί στο χειροκρότημα!
Κώστας Κλάγκος