ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ: Η Πτώση οκτώ Αμερικανικών βομβαρδιστικών στη γραμμή Ερύμανθος- Αγία Λαύρα- Χελμός

Αεροσκάφος Β17 όπως επιχειρούσε τότε σε συμμαχικό αεροδρόμιο Έπεσαν από σαμποτάζ με ωρολογιακούς μηχανισμούς που τους έγινε στην Ιταλία, απ...

Αεροσκάφος Β17 όπως επιχειρούσε τότε σε συμμαχικό αεροδρόμιο

Έπεσαν από σαμποτάζ με ωρολογιακούς μηχανισμούς που τους έγινε στην Ιταλία, από άσχημες καιρικές συνθήκες ή από αερομαχία με Γερμανικά καταδιωκτικά;

• Αναμνήσεις διασωθέντα Αμερικανού στρατιωτικού
• Μαρτυρία του Αντώνη Κακογιάννη
• Αφηγήσεις του σμήναρχου Δημήτριου Μίχου

γράφει ο Φίλιππος Σαρδελιάνος

Στις 11 Ιανουαρίου 1944 «επί πέντε λεπτά» ο ουρανός της επαρχίας Καλαβρύτων «έβρεχε συντρίμμια» αεροπλάνων, πυρομαχικών και σώματα ανθρώπων. Οκτώ Αμερικανικά βομβαρδιστικά Β17 και Β24 Liberator κατέπεσαν στην επαρχία Καλαβρύτων στην γραμμή Ερύμανθος-Αγία Λαύρα- Χελμός.
Η ιστορία της πτώσης των 8 Αμερικανικών βομβαρδιστικών προέκυψε από το φωτογραφικό υλικό και το κείμενο που απέστειλε στην «Ιστορική έρευνα» ο συμπατριώτης μας Γεώργιος Ι. Σπυρόπουλος. 

Η «Ιστορική έρευνα» δημοσιεύει το κατατοπιστικό αυτό κείμενο προϊόν επεξεργασίας ειδικών σε στρατιωτικά θέματα και παράλληλα δημοσιεύουμε ακόμα δύο μαρτυρίες (υπάρχουν και άλλες) που αναφέρονται στην πτώση αυτών των Αμερικανικών βομβαρδιστικών στις 11 Ιανουαρίου του 1944 για διασταύρωση των γεγονότων και πληρέστερη γνώση για τον αναγνώστη. Η πρώτη μαρτυρία είναι του αυτόπτη μάρτυρα Αντώνη Κακογιάννη από το Σκεπαστό, όπως αυτή αναγράφεται στο βιβλίο του: «Το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων». Η δεύτερη είναι αυτή του σμήναρχου Δημητρίου Μίχου Αρχηγού του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου όπως αυτή αναγράφεται στα Απομνημονεύματα «6 Τετράδια».
Ο Γέρο- Μίχος συναντήθηκε με τους διασωθέντες αεροπόρους και τα πληρώματα των Αμερικανικών βομβαρδιστικών, τέλος Μαρτίου 1944, δυόμιση μήνες μετά την πτώση τους παρέμεναν στην ελεύθερη ορεινή επαρχία μας (Μιχαλέικα), και του ανέλυσαν τα αίτια της πτώσης των βομβαρδιστικών οι ίδιοι οι διασωθέντες.
Τα αληθινά γεγονότα της πτώσης των οκτώ Αμερικανικών βομβαρδιστικών στον Ερύμανθο και την Αγία Λαύρα.
Λίγες μέρες μετά την καταστροφή των Καλαβρύτων και η τεκμηριωμένη αλήθεια για τον κινητήρα που βρέθηκε στον Ερύμανθο.

Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν και η αεροπορική κίνηση πάνω από την περιοχή της επαρχίας Καλαβρύτων κατά τον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο!
Ειδικότερα κατά την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής ,και την αποκατάσταση της αεροπορικής υπεροχής των συμμάχων, την Πελοπόννησο διέτρεχε κυρίως ο Αεροδιάδρομος που η 8η Αμερικανική Πτέρυγα, βομβάρδιζε με Β17, και Β24 Liberator ,και συνοδεία τα μαχητικά Ρ38 το Πλοέστι της Ρουμανίας και τις εκεί εγκαταστάσεις εξόρυξης και επεξεργασίας πετρελαίου!
Υπάρχει όμως ένα σοβαρό γεγονός με την πτώση επτά Αμερικανικών βομβαρδιστικών στην Ανατολική περιοχή του Ερυμάνθου ,και ενός όγδοου του ιδίου σμήνους που κατέπεσε στην περιοχή Τρυκοκιά της Αγίας Λαύρας, και χρονικά έγινε κοντά στις ημέρες που συνετελέσθει το έγκλημα από τους Γερμανούς κατακτητές.
Η Αμερικανική Μοίρα που πέταξε τον Ιανουάριο του 1944 ,ήταν η επονομαζόμενη BLACK BIRDS και είχε ως στόχο τα διυλιστήρια των Γερμανών στο Πλοέστι, και κάποια από αυτά το Λιμάνι του Πειραιά ,όπου ελλιμενίστηκαν Γερμανικά καράβια με πυρομαχικά!
Η Μοίρα των BLACKBIRDS απογειώθηκε από την Φότζια της Απουλίας και πάνω από την Πελοπόννησο έπεσε σε κακοκαιρία και ισχυρές αναταράξεις ,που είχαν ως αποτέλεσμα να συγκρουστούν μεταξύ τους Αμερικανικά Β17 flying fortress !
Τα επτά από αυτά πρώτα έριξαν το φορτίο τους προσπαθώντας να κερδίσουν ύψος ,πλην όμως είχαν μεγάλες καταστροφές στα συστήματα ελέγχου και έπεσαν στον Ερύμανθο ,ενώ το όγδοο κατάφερε να πετάξει αρκετά χιλιόμετρα ,και να καταπέσει στην περιοχή της Αγίας Λαύρας!
Οι χειριστές των μαχητικών συνοδείας, είχαν αναφέρει ότι επί πέντε λεπτά ο ουρανός έβρεχε συντρίμμια, και κάποια άλλα βομβαρδιστικά είχαν πάθει ελαφρύτερες ζημιές!
Όλα τα πληρώματα των αεροσκαφών 86 νέοι άνθρωποι χάθηκαν, με εξαίρεση 16 άντρες ,οι οποίοι διεσώθησαν ,και έτυχαν ιατρικής περίθαλψης από τους άνδρες του ΕΛ.ΑΣ ,και με την βοήθεια του διέφυγαν προς την Ιταλία !
Οι σωροί που βρέθηκαν, και που μπόρεσαν να τους περισυλλέξουν οι κάτοικοι της περιοχής, τους έθαψαν στην «Αγριοσυκιά» με τον παπα-Σισώη, ηγούμενο της μονής της Παναγίας της Πορετσάνισσας,

Ο κινητήρας του Β17 Ε/F

Μέχρι και την δεκαετία του 80 ,στην Τρικοκιά της Αγίας Λαύρας, υπήρχαν συντρίμμια του βομβαρδιστικού Β17,και τουλάχιστον τέσσερα από τα πενηντάρια πυροβόλα που υπήρχαν για αυτοάμυνα.
Ο κινητήρας που βρέθηκε στον Ερύμανθο και είναι στην φωτογραφία, είναι ενός εκ των βομβαρδιστικών ,ο γνωστός αερόψυκτος αστεροειδής twin wasp, που ο ίδιος σχεδόν κατασκευαζόταν και στην Γερμανία με διάφορες τροποποιήσεις από τα τέλη της δεκαετίας του 30.
Δεν θα μπορούσε να είναι Γερμανικού μαχητικού, διότι στην Πελοπόννησο τα Γερμανικά μαχητικά που υπηρέτησαν ήταν τα:
Me 109 σε αρκετές εκδόσεις, και τα καθέτου εφορμήσεως βομβαρδιστικά Ju87 Α2Β2 Stuka, όπου έφεραν υδρόψυκτους σε σειρά κινητήρες, ενώ τα τυχόν Do 17 της lufltwaffe την συγκεκριμένη περίοδο έφεραν διαφορετικούς κινητήρες!
Οι αριθμοί των αεροσκαφών που κατέπεσαν είναι οι εξής :
97 BG, 342Sqn, 42-3251
97 BG, 342Sqn, 42-29918 "Webfoot"
99 BG, 36Sqn, 42-5470 "Restless Bess"
301 BG, 353Sqn, 42-3098 "Skippy"
301 BG, 419Sqn, 42-30341 301 BG, 353Sqn, 42-30357
301 BG, 32Sqn, 42-30466
301 BG, 353Sqn, 42-31396.
Επίσης ένας επιζών ,o James Ralley ο οποίος σώθηκε χωρίς να κάνει χρήση αλεξίπτωτου εγκλωβισμένος μέσα στην ουρά του Β17 ως πολυβολητής, έγραψε το βιβλίο με τίτλο :
"Πέφτοντας από ύψος τεσσάρων μιλίων έμεινα ζωντανός "
Έστω και αρκετές δεκαετίες μετά ,καλό θα είναι να μαθαίνουμε και αεροπορικές επιχειρήσεις πάνω από την επαρχία Καλαβρύτων, πολύ κοντά χρονικά των ημερών της εκτέλεσης.
Η επαρχία μας το 1943-1944 δέχθηκε στην γη της 11 Β17, και 4 Β24 Liberator των συμμάχων, μαζί με τα σώματα των χειριστών τους .
Οχτώ από αυτά στο τρομερό ατύχημα με την σύγκρουσή τους ,και τα υπόλοιπα χτυπημένα στην επιστροφή τους από τους βομβαρδισμούς στην Ρουμανία.

Η Μαρτυρία του Αντώνη Κακογιάννη
…«Στη συνέχεια εκτίθεται ένα μικρό παράδειγμα, το οποίο είναι εν τούτοις αντιπροσωπευτικό των ποικίλων τρόπων με τους οποίους βοήθησε η αντίσταση τους Συμμάχους.

Στις 11 Ιανουαρίου 1944, γύρω στο μεσημέρι, αμερικανικά στρατιωτικά αεροπλάνα πετούσαν πάνω από τη Βορειο Πελοπόννησο, κατευθυνόμενα προς το λιμάνι του Πειραιά για να βομβαρδίσουν εχθρικές εγκαταστάσεις. Γερμανικά μαχητικά αεροπλάνα που πιθανόν απογειώθηκαν από την κοντινή γερμανική βάση του Αράξου, δυτικά της Πάτρας επιτέθηκαν κατά των αμερικανικών σχηματισμών. Η μέρα ήταν συννεφιασμένη και ήταν αδύνατο να δει κανείς. Απ΄ότι όμως ακουγόταν στο έδαφος έγινε αερομαχία μεταξύ των γερμανικών και των αμερικανικών μαχητικών αεροπλάνων. Ο ήχος των εκρήξεων από τον ουρανό αντιλαλούσε στις στενές κοιλάδες, τις ρεματιές και στα βουνά της περιοχής. Τα πολυβόλα, οι κινητήρες των αεροπλάνων και τα στριγκλίσματά τους μπερδεύονταν στον αέρα και διαδέχονταν το ένα το άλλο μέσα σε δευτερόλεπτα. Η αερομαχία δε θα πρέπει να κράτησε περισσότερο από δέκα λεπτά. Μέσα σε αυτό το μικρό χρονικό διάστημα τέσσερα ή πέντε αμερικανικά αεροπλάνα έπεσαν στην περιοχή του Χελμού, στη βορειοδυτική Πελοπόννησο. Ένα αεροπλάνο στα δυτικά του Χελμού κόπηκε στα δύο. Το πίσω μέρος στριφογυρίζοντας μέσα από τα σύννεφα έπεσε στις πλαγιές του Παλιομονάστηρου περίπου πεντακόσια μέτρα νοτιοδυτικά από το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Το μπροστινό μέρος του αεροπλάνου έπεσε περίπου στην ίδια απόσταση ανατολικά του μοναστηριού. Όλη αυτή η περιοχή ανήκε στην «Ελεύθερη Ελλάδα».

(φωτο:) Κομμάτι που βρέθηκε στον Ερύμανθο με το χαρακτηριστικο cocpit green χρώμα-αστάρι του

εσωτερικού των συμμαχικών αεροσκαφών)

Οι δύο πιλότοι του πήδησαν με τα αλεξίπτωτά τους χωρίς προβλήματα και προσγειώθηκαν κοντά στα ερείπια του κύριου τμήματος του αεροπλάνου. Οι πολίτες από τα γύρω χωριά, έμπειροι ήδη στον πόλεμο και την αντίσταση, έτρεξαν στο μέρος που έπεσε το αεροπλάνο. Βρήκαν τους πιλότους οι οποίοι ήταν φοβισμένοι από το άγνωστο περιβάλλον και στην αρχή πρότειναν στον κόσμο τα περίστροφά τους. Όταν όμως οι χωρικοί κατάλαβαν ότι ήταν αεροπόροι των Συμμάχων, έδειξαν τα φιλικά τους αισθήματα και αυτοί ησύχασαν. Κατόπιν έφθασαν μέλη της Αντίστασης και ο Σφακιανός ο διοικητής του Τάγματος των Καλαβρύτων, διέταξε μέτρα για την ασφάλεια των αεροπόρων. Τους έστειλε με συνοδό τον Παναγιώτη Μπρατσάκη (Μεντή) στο χωριό Σκεπαστό να μείνουν για το βράδυ. Οι δύο Αμερικανοί πιλότοι έμειναν στο σπίτι του Θόδωρου Πάσχου που είχε γλυτώσει από τη φωτιά όταν οι Γερμανοί είχαν κάψει το χωρίο ένα, δύο μήνες νωρίτερα. Αργότερα η οργάνωση σε συνεργασία με τους Συμμάχους στη Μέση Ανατολή, φρόντισε για αυτούς και τους άλλους πιλότους που τα αεροπλάνα τους είχαν πέσει σε άλλες περιοχές να δραπετεύσουν με συμμαχικά υποβρύχια τα οποία πλησίασαν κρυφά τις ελληνικές ακτές».

Αφήγηση του Σμήναρχου Δημήτριου Μίχου αρχηγού του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου
…«Την άλλη μέρα επέστρεψα στα Μιχαλέικα που με περίμενε ο Στήβενς και μου παρουσίασε και μερικούς αμερικανούς αεροπόρους. Σε μια πτήση ενός Συντάγματος που έρχονταν από Ιταλία για να βομβαρδίσει τον Πειραιά και το Άργος (αεροδρόμιο Γερμανών), όπως συχνά γίνονταν εκείνον τον καιρό ,από κάποιο σαμποτάζ που φαίνεται τους έκαναν στην Ιταλία, έπεσαν στην περιοχή Καλαβρύτων και σε διάφορα σημεία κάμποσα αεροπλάνα. Μέσα στο τρίγωνο του Ερύμανθου- Χελμού-Αγία Λαύρα είχαν πέσει έξι μεγάλα βομβαρδιστικά και σκοτώθηκαν αρκετοί από τις εκρήξεις και τη διάλυση των αεροπλάνων. Γλίτωσαν όμως κάμποσοι και εννέα- δέκα απ΄αυτούς είχαν συγκεντρωθεί από το 12ο Σύνταγμα και παραδόθηκαν στους Εγγλέζους. Οι οργανώσεις των χωριών μάζεψαν τους σκοτωμένους και τους έθαψαν στις περιοχές που είχαν πέσει. Μεταξύ αυτών που γνώρισα ήταν ένας Υποσμηναγός, οι άλλοι είχαν διάφορους βαθμούς υπαξιωματικών και ανήκουν σε διάφορες ειδικότητες. Από μια πρόχειρη εξέταση που τους έκανα, διαπιστωνόταν ότι επρόκειτο για σαμποτάζ με ωρολογιακό μηχάνημα που εξερράγη ύστερα από μια ώρα πτήσης. Ήσαν ενθουσιασμένοι από την περιποίηση που τους έκαναν οι κάτοικοι των χωριών και οι αντάρτες που τους περισυνέλεξαν από τις χιονισμένες πλαγιές των βουνών. Ο Υποσμηναγός που διαπίστωσε πως οι αντάρτες μας είχαν μεγάλες ελλείψεις με διαβεβαίωνε χωριστά πως όταν γυρίσει στη μονάδα του, θα εκθέσει την κατάσταση που επικρατούσε και πίστευε ότι θα εξοικονομούσαν αρκετά είδη για να μας τα ρίξουν με αεροπλάνα. Ήσαν, έτσι έδειχναν- ευχαριστημένοι που μάθαιναν ότι στην Πελοπόννησο αρχηγός των ανταρτών ήταν ένας από το όπλο της αεροπορίας. Μου ζήτησαν να δεχτώ να βγάλω μαζί τους φωτογραφίες και πήραν αρκετές μαζί μου, αυτοί στέκονταν γύρω μου και με είχαν στη μέση. Ήσαν ενθουσιασμένοι μαζί μου,γνώριζαν τον αρχηγό των ανταρτών. «Σε νιώθουμε δικό μας» έλεγαν, «όπως τους διοικητές μας, πατέρας μας» , έτσι μου έλεγαν. Εμάθαινα μετά την απελευθέρωση ότι ένας απ΄ αυτούς έγραψε σε μια αμερικάνικη εφημερίδα τις εντυπώσεις του από την υποδοχή και την περιποίηση που τους έκαναν οι αντάρτες μας και ιδιαίτερα για τον αρχηγό τους τον Γέρο που άλλοτε έκανε και στην Αμερική την πατρίδα τους ως μετανάστης.
Ο Στήβενς έδειχνε ικανοποιημένος από τις πληροφορίες που μάζεψε από τους Γερμανούς (αιχμαλώτους που του πήγα για ανάκριση), και γιατί έφευγα από το Μοριά…»

James Andrew Raley
Ο Αμερικανός πυροβολήτης του Β17 που σώθηκε πέφτοντας χωρίς αλεξίπτωτο από τα 20000 πόδια.
Γεννήθηκε το 1916 στο Χέντερσον του Κεντάκι όγδοο από τα εννιά παιδιά της οικογένειας. Άφησε την ήσυχη αγροτική ζωή το 1935 και εντάχθηκε στο στρατό. Υπηρέτησε στην αμφίβια εισβολή στη Βόρεια Αφρική. Το 1943 αποφασισμένος να εκπληρώσει το παιδικό του όνειρο, να πετάξει, ο Raley μεταγράφηκε στην Πολεμική Αεροπορία Στρατού σαν πυροβολητής ουράς στην 301 st Bombardment Group (Heavy) χωρίς ποτέ να φανταστεί πόσο βαθιά θα άλλαζε η ζωή του όταν αναχώρησε στις 11 Ιαν. 1943 το πρωί για την 13η αποστολή του. Το Β52 καταστράφηκε πάνω από την επαρχία Καλαβρύτων στα 20.000 πόδια ο ίδιος μπόρεσε και διασώθηκε, στην ουρά του και με τη βοήθεια των ανταρτών του ΕΛΑΣ φυγαδεύθηκε στην Ιταλία με τους ελάχιστους υπόλοιπους διασωθέντες, τρείς μήνες μετά την πτώση των βομβαρδιστικών στην ελεύθερη περιοχή (ευτυχώς) των Καλαβρύτων.
Τις αναμνήσεις του και την περιπέτειά του από την πτώση του Βομβαρδιστικού Β17 άφησε στο βιβλίο του «Ι Fell 4 milles and Lived» (πέφτοντας από ύψος τεσσάρων μιλίων έμεινα ζωντανός) τις οποίες μεταφράζουμε και εν καιρώ θα τις αξιολογήσουμε.

Το πλήρωμα του Β17-97 ΒG 3425gn, 42-3251 λίγες ώρες πριν την

πτώση του στον Ερύμανθο σε επιθεώρηση

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα: ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ

Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kalavrytanews.com