Διεθνής Ημέρας Μουσείων - Το Δ. Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος το μοναδικό αναγνωρισμένο μη κρατικό Μουσείο

Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), στην προσπάθειά του να αναδείξει τον ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία, καθιέρωσε από το 1977 τ...

Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), στην προσπάθειά του να αναδείξει τον ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία, καθιέρωσε από το 1977 τη 18η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων (International Museum Day). Το μήνυμα αυτής της επετείου είναι να γίνουν τα μουσεία φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών “με σκοπό την ενίσχυση της μόρφωσης, την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης, την ειρήνη και τη συνεργασία μεταξύ των λαών”.
Κάθε χρόνο, παράλληλα με το γενικότερο μήνυμα του εορτασμού, διερευνάται σ’ όλες τις χώρες-μέλη του ICOM, με ομιλίες, εκθέσεις, συναντήσεις και άλλες εκδηλώσεις, ένα ειδικό θέμα που συνδέεται με τα μουσεία και το ρόλο τους στη σύγχρονη κοινωνία.
Με την ευκαιρία του εορτασμού, το Ελληνικό Τμήμα του ICOM διοργανώνει κατά τον μήνα Μάιο ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις σ’ ολόκληρη την Ελλάδα. Επίσης τιμά κάθε χρόνο ένα ή περισσότερα ελληνικά μουσεία, όπου πραγματοποιείται η κεντρική εκδήλωση του εορτασμού.
** Τη 18η Μαΐου, η είσοδος σε όλα τα μουσεία είναι ελεύθερη**
ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΜΟΥΣΕΙΩΝ 2024

Το θέμα του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων 2024 είναι “Μουσεία για την Εκπαίδευση και την Έρευνα”.
Τα μουσεία, ως δυναμικοί φορείς πολιτισμού και εκπαίδευσης, έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργούν και να αναπτύσσουν την περιέργεια, τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη, παρέχοντας στο κοινό μια ολοκληρωμένη εμπειρία γνώσης και ψυχαγωγίας. Χώροι ανοιχτοί για όλους τους πολίτες, προωθούν την έρευνα και τη διάδοση νέων καινοτόμων ιδεών.
Με την επιλογή του θέματος αυτού για το 2024, το ICOM επιθυμεί να αναδείξει τα μουσεία ως ζωτικούς χώρους σύγκλισης της εκπαίδευσης και της έρευνας, που καλύπτουν ένα ευρύτατο πεδίο, από την τέχνη και την ιστορία ως την επιστήμη και την τεχνολογία, όπου η καινοτομία ενώνεται με την παράδοση. Κατά συνέπεια, έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν σημαντικά στην κατανόηση του κόσμου.
Ο φετινός εορτασμός της Διεθνούς Ημέρα Μουσείων προωθεί την αντίληψη για έναν κόσμο βιώσιμο, με ενσυναίσθηση και χωρίς αποκλεισμούς.
Θα επικεντρωθεί στα παρακάτω θέματα, που περιλαμβάνονται στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών:
Στόχος 4: Ποιοτική εκπαίδευση, με ισότιμη πρόσβαση, χωρίς αποκλεισμούς και με ευκαιρίες δια βίου μάθησης για όλους.
Στόχος 9: Βιώσιμη ανάπτυξη, ανθεκτικές υποδομές και ενθάρρυνση της καινοτομίας.
Το Ελληνικό Τμήμα του ICOM προσκαλεί τα μουσεία να συμμετάσχουν στον φετινό εορτασμό, και να μας ενημερώσουν το συντομότερο δυνατό, και όχι αργότερα από την Κυριακή 31 Μαρτίου για τις εκδηλώσεις που προγραμματίζουν, συμπληρώνοντας τη διαδικτυακή φόρμα συμμετοχής, ώστε να μπορέσουμε να τις αναρτήσουμε εγκαίρως στην ιστοσελίδα μας και να προχωρήσουμε στην έκδοση του σχετικού εντύπου.

Το Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος είναι ιστορικό μουσείο που βρίσκεται στα Καλάβρυτα και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν εκεί στις 13 Δεκεμβρίου 1943.

Το μουσείο στεγάζεται στο παλιό Δημοτικό Σχολείο της πόλης που ανεγέρθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα με δαπάνες του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1906. Την περίοδο της κατοχής διέκοψε τη λειτουργία του αφού μετατράπηκε από τους Ιταλούς σε στρατόπεδο συγκέντρωσης για 500 περίπου Έλληνες πολιτικούς κρατούμενους. Στις 13 Δεκεμβρίου 1943 οι Γερμανοί κατακτητές συγκέντρωσαν στον προαύλιο χώρο του κτιρίου τους κατοίκους της πόλης και διαχώρισαν τον ανδρικό πληθυσμό από τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους. Οι άνδρες και οι έφηβοι άνω των 13 ετών οδηγήθηκαν στο λόφο του Καππή όπου και εκτελέστηκαν ενώ τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι κρατήθηκαν προσωρινά στο εσωτερικό του κτιρίου προκειμένου οι Γερμανοί να ολοκληρώσουν απρόσκοπτα το καταστροφικό τους έργο. Στη συνέχεια το κτίριο πυρπολήθηκε αλλά οι εγκλωβισμένοι που βρίσκονταν μέσα σε αυτό κατάφεραν να σωθούν. Μετά την κατοχή ανακατασκευάστηκε πλήρως και λειτούργησε πάλι ως Δημοτικό Σχολείο από το 1950 μέχρι το 1992. Ως μουσείο λειτουργεί από το 2005, ενώ το ίδιο το κτίριο έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1986.

Εκθέματα

Στη συλλογή του μουσείο περιλαμβάνεται πάσης φύσεως υλικό που σχετίζεται με την πρόσφατη ιστορία των Καλαβρύτων, ιδιαίτερα με την ιστορία του Ολοκαυτώματος της 13ης Δεκεμβρίου του 1943 και των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στην περιοχή την περίοδο της κατοχής, όπως χάρτες, φωτογραφικό υλικό, προσωπικά αντικείμενα των εκτελεσθέντων, και άλλα.

Το μοναδικό αναγνωρισμένο μη κρατικό Μουσείο 

Το 2020 στο ιστορικό αυτό μουσείο απονεμήθηκε το σήμα αναγνώρισης από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Πρόκειται για το πρώτο μη κρατικό μουσείο που λαμβάνει αυτή την πιστοποίηση. Το μουσείο, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2005, στεγάζεται στο παλαιό δημοτικό σχολείο των Καλαβρύτων, τόπο μαρτυρίου για τους κατοίκους της πόλης, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Σήμερα, αποτελεί έναν ιστορικό χώρο μνήμης, που προωθεί τη συμφιλίωση των λαών με χιλιάδες επισκέπτες απ όλο τον κόσμο

Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη την ημέρα απονομής της αναγνώρησης τόνισε: «η αναγνώριση του Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος είναι το πρώτο βήμα για τη διαδικασία πιστοποίησης που το ΥΠΠΟΑ επιθυμεί να προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς, όχι μόνο για τα ιδιωτικά, αλλά και για τα κρατικά μουσεία. Το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος είναι το πρώτο ελληνικό μουσείο που ολοκλήρωσε με επιτυχία τον κύκλο της διαδικασίας Αναγνώρισης με την υποβολή των απαιτούμενων φακέλων. Είναι το πρώτο μουσείο που αναγνωρίζεται επίσημα από το Υπουργείο Πολιτισμού ότι έχει οργανωθεί και λειτουργεί σύμφωνα με τα επαγγελματικά και επιστημονικά πρότυπα που το ΥΠΠΟΑ έχει θεσπίσει, δηλ.  σύμφωνα με τις προδιαγραφές του άρθρου 45 του Ν. 3028/2002, δυνάμει του οποίου εξεδόθη το 2011 η υπουργική απόφαση "Περί ίδρυσης και αναγνώρισης μουσείου. Χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια από το 2002 που ψηφίστηκε ο νόμος, μέχρι το 2011, ώστε οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, όχι χωρίς εσωτερικές κατά κύριο λόγο, αλλά και εξωτερικές –λιγότερες-- αντιστάσεις, να προχωρήσουν στην κανονιστική αυτή πράξη, η οποία θέτει τις προϋποθέσεις για την ίδρυση μουσείων από́ το Δημόσιο να  πιστοποιεί μουσεία που δεν ανήκουν στο Δημόσιο.

Το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, εγκαινιάσθηκε το 2005 από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον αείμνηστο Κωστή Στεφανόπουλο και είναι αφιερωμένο στη σφαγή των Καλαβρύτων που συντελέστηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1943, όταν όλοι οι κάτοικοι της πόλης οδηγήθηκαν στο Δημοτικό Σχολείο, το οποίο σήμερα στεγάζει το μουσείο. Εκεί διαχωρίστηκαν σε άνδρες και παιδιά άνω των 13 και σε γυναίκες και παιδιά κάτω των 13 ετών και στη συνέχεια η πρώτη ομάδα οδηγήθηκε σε λόφο της περιοχής και εκτελέσθηκε.

Όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με την έκθεση του μουσείου τεκμαίρουν ότι ο τρόπος και η μουσειολογική προσέγγιση, η οποία αξιοποίησε τα υλικά τεκμήρια του γεγονότος αλλά και την προφορική ιστορία, όσο και ο μουσειογραφικός σχεδιασμός, επιτρέπουν στον επισκέπτη να προσεγγίσει ένα τραγικό γεγονός με ακρίβεια, αντικειμενικότητα, με βάση την ιστορική αλήθεια, χωρίς περιττές συναισθηματικές φορτίσεις.

Η συμβολή του στη διατήρηση και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης και η πλούσια δραστηριότητά του το έχουν καθιερώσει ως ζωτικό κομμάτι της τοπικής κοινωνίας, αλλά και ευρύτερα. Η εμβέλειά του απλώνεται εντός, αλλά και εκτός των συνόρων της χώρας μας.

Η αναγνώρισή του είναι η χειροπιαστή απόδειξη ότι ανοίγει ένας κύκλος αναβάθμισης όλων των μουσείων της χώρας, ιδιωτικών και κρατικών, που όταν ολοκληρωθεί, όλοι πιστεύουμε ότι θα έχουμε ένα διαφορετικό μουσειακό τοπίο στην Ελλάδα.

Το 2011 άρχισε η διαδικασία για τα μη κρατικά μουσεία. Είναι ώρα για το υπουργείο Πολιτισμού για τις αρμόδιες υπηρεσίες, τα γνωμοδοτικά όργανα, κάτι αντίστοιχο να ξεκινήσει και μάλιστα εμφατικά, για τα κρατικά μουσεία.

Είμαστε σε μια εποχή που μόνο μέσω αξιολόγησης και πιστοποίησης μπορούμε να κατοχυρώσουμε αυτό το οποίο προσφέρουμε. Και αυτό πρέπει να κάνουμε. Η αναγνώριση των μουσείων αποτελεί́ ένα σύστημα αξιολόγησης, το οποίο απουσίαζε μέχρι σήμερα από́ τον κόσμο των ελληνικών μουσείων και τις διοικητικές διαδικασίες της Ελληνικής Πολιτείας.

Δεν είναι όμως τόσο καινούργιο για τον υπόλοιπο κόσμο, αν σκεφτεί κανείς ότι οι ΗΠΑ ξεκίνησαν να πιστοποιούν τις μουσειακές τους υποδομές και τη λειτουργία των μουσείων ήδη από το 1971. Πολλές και σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες έχουν καθιερώσει από τη δεκαετία του '80 και του '90 τέτοιες διαδικασίες και το σύστημα αυτό έχει επεκταθεί στον Καναδά, στην Αυστραλία, στη Ν. Ζηλανδία και αλλού́. Σήμερα, με τη διαδικασία που ξεκίνησε το 2011 το Υπουργείο Πολιτισμού, περισσότερα από 30 μουσεία έχουν δείξει ενδιαφέρον να μπουν στην διαδικασία πιστοποίησης.

Είναι ένας σημαντικός αριθμός, αν σκεφτεί κανείς ότι για τα ελληνικά δεδομένα, η διαδικασία της οποιασδήποτε αξιολόγησης μάλλον απωθεί και απορρίπτεται. Το γεγονός ότι περισσότερα από 30 μουσεία προσέρχονται αυτοβούλως για να αναγνωριστούν, χωρίς κανείς να τα πιέσει, είναι ένα τεράστιο βήμα.

Η διαδικασία της αναγνώρισης (ή και Πιστοποίησης, όπως εναλλακτικά αναφέρεται συχνά) αφορά σε όλα τα Μουσεία που έχουν τουλάχιστον τριετή λειτουργία από την ίδρυσή τους και στην οποία προσέρχονται εθελοντικά, προκειμένου να αυτοαξιολογηθούν με βάση τις καλύτερες σύγχρονες πρακτικές στο χώρο της μουσειολογίας. Η αυτοαξιολόγησή τους γίνεται με βάση έναν φάκελο, λεπτομερειακά Έντυπα που έχει δημιουργήσει το ΥΠΠΟΑ και αφορά στην επάρκειά τους σε προσφερόμενες υπηρεσίες στους επισκέπτες, σε προσωπικό, σε κτηριακές υποδομές και, φυσικά, στη διαχείριση των συλλογών τους. Η διαδικασία δεν έχει χαρακτήρα αδειοδότησης, αλλά βελτίωσης μέσω της αυτοαξιολόγησης.

Από το 2014 υπάρχει η πρόβλεψη η διαδικασία της πιστοποίησης των Μουσείων, να είναι επιλέξιμη δαπάνη στο ΕΣΠΑ. Μέχρι σήμερα η διαδικασία αυτή δεν αξιοποιήθηκε. Αυτό που ζητώ από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου να προχωρήσουν κατά προτεραιότητα. Μας ενδιαφέρει η αξιολόγηση, μας ενδιαφέρει η πιστοποίηση. Στόχος μας είναι η διαδικασία να τρέξει γρηγορότερα και ουσιαστικά.

Τα κίνητρα και τα ανταποδοτικά́ οφέλη των μουσείων που αναγνωρίζονται είναι σημαντικά́: το "αναγνωρισμένο" μουσείο διαθέτει αυξημένες πιθανότητες να ενταχθεί́ σε προγράμματα χρηματοδότησης και να αντιμετωπιστεί́ με ευελιξία σε ζητήματα κινητικότητας συλλογών και συνεργασιών με άλλες χώρες. Παράλληλα, ανήκει σε ομάδα μουσείων που φέρει ειδικό́ σήμα αναγνώρισης και απολαμβάνει προνόμια (ενημέρωση, προτεραιότητα συμμετοχής σε επιμορφωτικά́ προγράμματα, συμπερίληψη σε μεγάλους ταξιδιωτικούς οδηγούς, προβολή́).

Σήμερα, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού θέλει να δώσει κάποια επιπλέον κίνητρα. Ένα βασικό θέμα, το οποίο απασχολεί κεντρικά την κυβέρνηση, είναι η προσβασιμότητα των ατόμων που έχουν προβλήματα, στον Πολιτισμό. Επομένως, τα μουσεία τα οποία θα πιστοποιούνται, θα χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού για την αναβάθμιση των υπηρεσιών τους στην πρόσβασης ΑμεΑ, ή της προσβασιμότητας τυφλών με απτικά συστήματα κλπ.

Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που φθάσαμε σήμερα, έστω και με καθυστέρηση στην πρώτη πράξη Αναγνώρισης Μουσείου στην Ελλάδα. Είναι πού σημαντικό ότι η πρώτη αυτή αναγνώριση αφορά στο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Ήταν από τους πρώτους φακέλους που η τότε αρμόδια Διευθύντρια, η κ. Τέτη Χατζηνικολάου, και πρόεδρος σήμερα της επιτροπής για την πιστοποίηση, έθεσε υπόψη μου, όταν ανέλαβα τη γενική γραμματεία του Υπουργείου τον Μάιο του 1999. Επομένως, έχω κάθε λόγο να χαίρομαι που, έστω και είκοσι χρόνια μετά, το συγκεκριμένο μουσείο απολαμβάνει αυτής της τιμής.

Ελπίζω και εύχομαι το παράδειγμα αυτό, τη διαδικασία της πιστοποίησης, να επισπευσθεί και όλο και περισσότερα μουσεία να ακολουθήσουν το πρότυπο του Μουσείου του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος».

Ο πρώην Πρόεδρος του ΔΜΚΟ κ. Χρίστος Φωτεινόπουλος σε παλιότερη ομιλία του επισημαίνει:

"Το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος στεγάζεται σ’ ένα χώρο τραυματικής μνήμης, σ’ ένα χώρο εγκλεισμού

και αγωνίας. Αυτός ο χώρος της οδύνης, ο οποίος επιλέχθηκε

για να στεγαστεί το Μουσείο Ολοκαυτώματος, σήμερα έχει μετατραπεί σε χώρο γόνιμης συγκίνησης και παραγωγικού στοχασμού, σε σύμβολο ειρήνης και συναδέλφωσης.

Στο ερώτημα «τι συνιστά» και «τι κομίζει» στον επισκέπτη αυτό

το Μουσείο δεν μπορώ να μην απαντήσω περισσότερο βιωματικά, ως μέλος της Καλαβρυτινής κοινωνίας:

Αποτελεί μια κραυγή, μια διαρκή υπόμνηση βαρβαρότητας,

θηριωδίας, έκπτωσης του ανθρώπου και του ανθρώπινου ηθικού και πνευματικού πολιτισμού. Μέσω αυτού, ο λυγμός των

γυναικών του ’43 και των επόμενων πολλών σκοτεινών χρόνων

μεταπλάθεται, μετουσιώνεται, σε κραυγή διαμαρτυρίας για

τις ολοκληρωτικές ιδεολογίες που μετατρέπουν τις ανθρώπινες υπάρξεις σε τέρατα, καταρρακώνουν και απαξιώνουν τον

άνθρωπο και μεταβάλλουν τα ανθρώπινα δημιουργήματα σε

σωρούς ερειπίων.

Αποτελεί επίσης ένα «σημείο αναφοράς», έναν χώρο πολιτισμού για τα Καλάβρυτα και την Αχαΐα. Συνιστά μια αντιπρόταση βίου, μια πράξη αντίστασης στην ισοπεδωτική ομοιογενοποίηση, στην κυνική εξίσωση, στην αμνησία, στον βαρβαρικό

πραγματισμό και μεταπρατισμό των νέων καιρών και της μετανεωτερικότητας, φαινόμενα που αποτελούν έναν άλλου είδους

ολοκληρωτισμό, εξίσου ή και περισσότερο επικίνδυνο. Το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος δεν είναι μόνο

η ταυτότητα των Καλαβρύτων: Είναι η ταυτότητα και η πατρίδα

του Ανθρώπου."

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ

Α. Συγγρού 1-5, Καλάβρυτα, Τ.Κ. 25001

Τηλ. 2692023568 - 2692360220

Web: http://www.dmko.gr || Email: info@dmko.gr

Ανοικτό: Τρίτη - Κυριακή

Κλειστό: Δευτέρα καθώς και 1η Ιανουαρίου, Μεγάλη Παρασκευή, Κυριακή του Πάσχα, 15η Αυγούστου και 25η Δεκεμβρίου.

Ωράριο λειτουργίας: 09:00 έως 16:00