Εκεί που σημειώθηκαν τα προεπαναστατικά γεγονότα στις 16 προς 17 Μαρτίου 1821 και που σηματοδότησαν τον ξεσηκωμό του έθνους, στην Χελωνοσπηλ...
Εκεί που σημειώθηκαν τα προεπαναστατικά γεγονότα στις 16 προς 17 Μαρτίου 1821 και που σηματοδότησαν τον ξεσηκωμό του έθνους, στην Χελωνοσπηλιά Λυκούριας, γιορτάστηκε πάνδημα με μια λαμπρή εκδήλωση που προκάλεσε συγκίνηση και εθνική υπερηφάνεια.
Το πρωί της Κυριακής 16/3/25. τελέσθηκε η Θεία Λειτουργία και η Δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Λυκούριας και αμέσως μετά μετέβησαν όλοι στο μνημείο της Ελευθερίας στη Χελωνοσπηλιά όπου τελέσθηκε Τρισάγιο.
Στην συνέχεια ακολούθησε απαγγελία ποιημάτων από μαθήτριες και μαθητές Λυκούριας του Δημοτικού Σχολείου Κλειτορίας, παρουσίαση εθνικών παραδοσιακών χορών απ’ την χορευτική ομάδα του Συλλόγου Λυκουριωτών, του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Ψωφίδας «Η Ερυκίνη Αφροδίτη» και από μαθήτριες και μαθητές του Δημοτικού Σχολείου, Γυμνασίου και Γενικού Λυκείου Κλειτορίας, σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κλειτορίας και ακολούθησε ο πανηγυρικός της ημέρας από τον Πρόεδρο της Αδελφότητας Φιλιωτών, δικηγόρο παρ' Αρείω Πάγω Γεώργιο Μητρόπουλο.
Η εκδήλωση κορυφώθηκε με την αναπαράσταση του ιστορικού γεγονότος της Χελωνοσπηλιάς από τη Θεατρική Ομάδα Συλλόγου Λυκουριωτών «Πηγές Λάδωνα».
Η ομιλία του Προέδρου της Αδελφότητας Φιλιωτών, δικηγόρου παρ' Αρείω Πάγω Γεώργιου Μητρόπουλου:
Σαν σήμερα, πριν από 204 χρόνια, στις 16 του Μάρτη του 1821, ο ήλιος ανατέλλοντας ψηλά στον Λυκουρέικο ΑηΛιά, χρύσωσε με τις ακτίνες του τα άρματα του κλεφτοκαπετάνιου Γιάννη Χονδρογιάννη και των συντρόφων του, που παραμόνευαν ακροβολισμένοι γύρω από τον ιερό βράχο, που βρισκόμαστε. Γύρω απ’ αυτό το τοπόσημο της δόξας και της ελευθερίας, το βράχο της Χελωνοσπηλιάς. Μετά από Διαταγή του Ασημάκη Ζαΐμη, είχαν αποκλείσει το δρόμο που οδηγούσε από τα Καλάβρυτα στην Τρίπολη και είχαν στήσει καρτέρι στο Λαλιώτη φοροεισπράκτορα Τουρκαλβανό Σεϊδή με την φρουρά του και τον Σαράφη (τραπεζίτη) της Τρίπολης Νικόλαο Ταμπακόπουλο, που μετέφεραν εισπραχθέντες φόρους, αξιόγραφα και άλλα τιμαλφή από τα Καλάβρυτα στην Τρίπολη, με σκοπό να τους τα αφαιρέσουν και να τα παραδώσουν για τις ανάγκες του αγώνα που επρόκειτο να ξεκινήσει. Ήταν τότε που ακούστηκε το πρώτο καριοφίλι του 21 και άναψε το φυτίλι της επαναστατικής έκρηξης των Καλαβρύτων, που σαν ηφαιστειακή λάβα κατέκλυσε σε ελάχιστο χρόνο ολόκληρη την Πελοπόννησο.
Την ημέρα εκείνη σ’ αυτό τον ιερό χώρο, έγινε ένα μικρό σε έκταση, αλλά μεγάλο σε σημασία επεισόδιο για την έναρξη του ξεσηκωμού των υπόδουλων Ελλήνων κατά του Οθωμανού δυνάστη για ελευθερία και αυτοδιάθεση. Ένα γεγονός που τρομοκράτησε τους Τούρκους και εμψύχωσε τους Έλληνες και έδωσε το σύνθημα για άμεση υλοποίηση με τόλμη και αποφασιστικότητα της προτροπής του Ρήγα Φεραίου «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή».
Σ’ αυτόν εδώ τον ξερότοπο, που ονομάζεται Χελωνοσπηλιά, που ονομάζεται Καλαβρυτινή γη, τόπο με μεγάλη δόξα και εθνική υπερηφάνεια, που όπου και να σκάψεις, κόκκαλα και αίμα ελληνικό θα ξεθάψεις, πρωτάναψε η φλόγα της Επανάστασης και της Ελευθερίας.
Θα προσπαθήσω με ευλάβεια να σκιαγραφήσω με συντομία τα γεγονότα, όπως εξελίχθηκαν και να σταθώ μπροστά τους όχι κριτής, αλλά ευλαβής προσκυνητής, γιατί όλοι μας σήμερα εδώ είμαστε ευλαβείς προσκυνητές και παίρνουμε μηνύματα από τις θυσίες των προγόνων μας για να είμαστε έτοιμοι να αντισταθούμε με σθένος, τόλμη και αποφασιστικότητα εναντίον οποιουδήποτε τυχόν θελήσει να επιβουλευθεί την εθνική μας ύπαρξη και ελευθερία.
Μετά από ζυμώσεις και διεργασίες αιώνων υπό τον τουρκικό ζυγό, στις αρχές του 1821, είχε φθάσει η ευλογημένη ώρα οι Έλληνες να ξανάρθουν στο προσκήνιο της ιστορίας και στη χορεία των πολιτισμένων εθνών. Η αυτοδιοίκηση, η παιδεία, η εκκλησία, οι κλέφτες και αρματολοί, οι ένδοξες ιστορικές παραδόσεις και η ανάμνηση του προγονικού κλέους, η δημιουργία αστικής τάξης με την συγκέντρωση του εμπορίου και της ναυτιλίας και τελευταία η διάδοση των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης και της αρχής των εθνοτήτων, αφύπνισαν το εθνικό φρόνημα και άναψαν στις καρδιές των υπόδουλων Ελλήνων τη φλόγα της ελευθερίας. Οι Απόστολοι της Φιλικής Εταιρείας είχαν μυήσει στο μυστήριο της Επανάστασης τους παλαιούς κλέφτες που ήσαν κατατρεγμένοι από τους Τούρκους, τους αρχιερείς, τους προκρίτους των επαρχιών και τους δημογέροντες των χωριών, οι οποίοι με τη σειρά τους είχαν προετοιμάσει τους συντοπίτες τους για τον μελλοντικό αγώνα. Έτσι από τον Ιανουάριο του 1821, όλοι μιλούσαν για την επερχόμενη επανάσταση και προετοιμάζονταν γι’ αυτήν. Παντού υπήρχε χαρά και φόβος μαζί.
Η περιοχή των Καλαβρύτων, από τις πιο πολυάνθρωπες τότε περιοχές της Πελοποννήσου, είχε την τύχη να διαθέτει άξιους και ικανούς ηγήτορες, προκρίτους και καπεταναίους, αλλά και ψυχωμένους και γενναίους αγωνιστές, που την κρίσιμη ώρα, όλοι σύσσωμοι σαν μια ψυχή, επιτελώντας το εθνικό τους καθήκον, ξεσηκώθηκαν «Ελλήνων προμαχούντες» για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Η συνέλευση της Βοστίτσας στα τέλη Ιανουαρίου 1821 υπό τους πύρινους λόγους του Παπαφλέσσα είχε κατ’ αρχήν αποφασίσει, υπό προϋποθέσεις, την έναρξη της επανάστασης την 25η Μαρτίου. Στις 10 Μαρτίου 1821 οι πρόκριτοι της επαρχίας Καλαβρύτων Ανδρέας Ζαΐμης, Ασημάκης Φωτήλας, Σωτήρης Χαραλάμπης και Σωτήρης Θεοχαρόπουλος, ο πρόκριτος της Βοστίτσας Ανδρέας Λόντος και οι Αρχιερείς Παλαιών Πατρών Γερμανός και Κερνίστης Προκόπιος ήσαν κλεισμένοι στην Αγία Λαύρα και συνεδρίαζαν με ένταση και αγωνία περί του πρακτέου, αφού την προηγούμενη ημέρα είχαν ξεκινήσει για την Τρίπολη, κατά διαταγή του Καϊμακάμη, όπου είχαν μεταβεί οι περισσότεροι των άλλων προκρίτων και αρχιερέων της Πελοποννήσου, αλλά εξαπατώντας τους Τούρκους είχαν γυρίσει πίσω από την Κλειτορία στην Αγία Λαύρα.
Εκεί συνέχισαν να δέχονται έντονη πίεση από τους Τούρκους να μεταβούν αμέσως στην Τρίπολη και εν τέλει όπως αναφέρει ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματά του «Αφού επροετοιμάσαμεν και συναγροικήθημεν, ο Ζαΐμης με τους άλλους, αναγκασμένοι να υπάγουν εις την Τριπολιτσά ή να μείνουν έτσι, εχτύπησαν τον Βοϊβόδα των Καλαβρύτων». Εκείνες τις ημέρες λοιπόν στην Αγία Λαύρα δηλαδή από τις 10 μέχρι την 13η Μαρτίου 1821, ελήφθη η απόφαση για την άμεση έναρξη της επανάστασης με το χτύπημα του βοϊβόδα Αρναούτογλου και την κατάληψη των Καλαβρύτων.
Έτσι κατ’ αρχήν στις 13 και 14 Μαρτίου 1821 δόθηκε εντολή για αποκλεισμό όλων των οδικών προσβάσεων και των επικοινωνιών των Καλαβρύτων με την Τρίπολη, την Πάτρα, το Αίγιο κλπ. από τους ενόπλους που είχαν στην υπηρεσία τους οι ίδιοι οι πρόκριτοι των Καλαβρύτων και συγχρόνως εντολή στους δημογέροντες των χωριών να συγκεντρώσουν τους οπλοφόρους που διέθετε το κάθε χωριό και να βρίσκονται στις 17 Μαρτίου στην Αγία Λαύρα, με το πρόσχημα της εορτής του Αγίου Αλεξίου την ίδια ημέρα στην Ιερά Μονή, αλλά στην πραγματικότητα για να επιτεθούν και να καταλάβουν τα Καλάβρυτα.
Στα πλαίσια του αποκλεισμού της οδικής πρόσβασης Καλαβρύτων-Τρίπολης, ο επιφανέστερος των προκρίτων της επαρχίας Καλαβρύτων Ασημάκης Ζαΐμης στις 15 Μαρτίου 1821 έδωσε εντολή στον ευρισκόμενο στην υπηρεσία του ως Κάπο δηλ. σωματοφύλακα, παλαιό και έμπειρο κλεφτοκαπετάνιο Γιάννη Χονδρογιάννη από το Μάζι να εμποδίσει την πορεία προς την Τρίπολη και να κτυπήσει τον Λαλιώτη φοροεισπράκτορα Σεΐδή με την συνοδεία του και τον Νικόλαο Ταμπακόπουλο, τοκιστή δηλ. τραπεζίτη, που θα μετέφεραν την επομένη 16 Μαρτίου εισπραχθέντες φόρους από τον ενοικιαστή των φόρων της επαρχίας Καλαβρύτων Αρναούτογλου, από τα Καλάβρυτα στην Τρίπολη, να αφαιρέσει και να του παραδώσει τα χρήματα και ό,τι άλλο πολύτιμο μετέφεραν προκειμένου να διατεθούν για τις ανάγκες του αγώνα.
Ο Χονδρογιάννης, αφού πήρε μαζί του τα παιδιά του, τον επίσης κάπο του Ζαΐμη Σταμάτη Μποντιώτη, παλαιό κλέφτη υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, τον Λαμπρούλια από τον Μποντιά, τον Γεώργιο Δημόπουλο από το Μάζι και τους Ασημάκη και Γιάννη Ντόλκα από το Κάνι, έστησε ενέδρα στον Τούρκο φοροεισπράκτορα Σεϊδή και στον Ταμπακόπουλο στο δρόμο Καλαβρύτων – Τρίπολης, επιλέγοντας ως καταλληλότερο μέρος το σημείο που βρισκόμαστε δηλ. το βράχο της Χελωνοσπηλιάς.
Το εγχείρημα ήταν μεγάλο γιατί ήθελε τόλμη και γενναιότητα να σηκώσεις μετά από χρόνια τουφέκι, για πρώτη φορά, εναντίον επίσημων Τούρκων όπως ήταν ο φοροεισπράκτορας Σεϊδής και η φρουρά του, αφού από τα έτη 1805-1806 οι κλέφτες είχαν κυνηγηθεί από το Μοριά και πολλοί είχαν εξολοθρευτεί, άλλοι δε είχαν καταφύγει στα Επτάνησα, όπως ο Κολοκοτρώνης. Όμως ο Χονδρογιάννης, που ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία από τον Ασημάκη Ζαΐμη, ήταν έτοιμος να προσφέρει τις υπηρεσίες του, αλλά και τη ζωή του για την πατρίδα.
Όταν λοιπόν ξεπρόβαλε στον τότε δημόσιο δρόμο Καλαβρύτων-Τρίπολης ο Σεϊδής με την συνοδεία του, ο Χονδρογιάννης έδωσε το σύνθημα της επίθεσης ρίχνοντας την πρώτη ντουφεκιά του αγώνα κατά των Τούρκων. Κατά την συμπλοκή που επακολούθησε, σκοτώθηκε ο Οθωμανός Αιθίοπας Γιουσούφ από τα Καλάβρυτα κοντά στις πηγές του Λάδωνα, τέσσερα ζώα φορτωμένα με τα πράγματα του Σεϊδή και του Ταμπακόπουλου και όσα χρήματα βρέθηκαν, λαφυραγωγήθηκαν και απεστάλησαν μέσω Καρνεσίου στον Ασημάκη Ζαΐμη, ο ίδιος δε ο Χονδρογιάννης με τους άνδρες του καταδίωξε τον Σεϊδή και τον Ταμπακόπουλο, οι οποίοι με την ταχύτητα των αλόγων τους και λόγω της πυκνής βλάστησης της κοιλάδας του Λάδωνα, κατάφεραν να διαφύγουν προς Λυκούρια και κατέφυγαν στο σπίτι του προκρίτου του χωριού Αναγνώστη Μακρή, ο οποίος μη γνωρίζοντας τις εντολές του Ζαΐμη, τους προστάτευσε και τους βοήθησε να διαφύγουν προς τον Φενεό.
Ο Χονδρογιάννης παραμένοντας στην περιοχή, το βράδυ της ίδιας ημέρας και την επομένη συμμετείχε στις επιθέσεις κατά του ταχυδρόμου και του καφετζή του Αρναούτογλου στη Φροξυλιά της Τουρλάδας, στη συνέχεια δε έσπευσε στα Καλάβρυτα, όπου διακρίθηκε στην πολιορκία των Καλαβρύτων μέχρι της εκπολιορκήσεως αυτών στις 21 Μαρτίου του 1821. Όλα τα παραπάνω τα πιστοποιούν ο στρατηγός Βασίλειος Πετμεζάς και ο ταγματάρχης Γκολφίνος Πετμεζάς στο από 24 Ιουλίου 1865 πιστοποιητικό τους, που δημοσιεύεται από τον Δ. Πανόπουλο στο βιβλίο του «Μαζαίοι Αγωνιστές του 1821».
Το επεισόδιο της Χελωνοσπηλιάς προκάλεσε πολύ μεγάλη αίσθηση και τους μεν Τούρκους τρομοκράτησε, τους δε Έλληνες εμψύχωσε, ούτως ώστε δικαίως χαρακτηρίζεται το πρώτο επαναστατικό επεισόδιο του 1821. Όταν τούτο ανακοινώθηκε την επομένη ημέρα στους Τούρκους στην Τρίπολη από τον διαφυγόντα Σεϊδή, οι τελευταίοι ιδιαίτερα ανήσυχοι, άρχισαν να ρωτούν επιμόνως τους αρχιερείς και προκρίτους που είχαν συγκεντρωθεί εκεί, «τι κίνημα είναι αυτό των Καλαβρυτινών», όπως αναφέρει ο Κανέλος Δεληγιάννης στα απομνημονεύματά του, ο δε Καϊμακάμης Μεχμέτ Σελίχ εξέδωσε την από 20 Μαρτίου 1821 εγκύκλιο με την οποία καλούσε τους ραγιάδες της Καρύταινας, που δεν είχαν επαναστατήσει ακόμη να κυνηγήσουν τους κακότροπους, δηλ. όσους είχαν διαπράξει την επίθεση και τους ομοίους τους.
Το ιστορικό γεγονός της Χελωνοσπηλιάς αναφέρεται από όλους τους ιστορικούς και ιστοριογράφους της Επανάστασης του 1821, όπως ο Σπυρίδων Τρικούπης, ο Ιωάννης Φιλήμων, ο Νικ. Σπηλιάδης, ο Φωτάκος, ο Διον. Κόκκινος κλπ. και με αυτό αρχίζουν όλοι την εξιστόρηση των επαναστατικών γεγονότων. Κυρίως όμως αναφέρεται από τον ίδιο τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στα απομνημονεύματά του, ο οποίος ως γνωστόν απεβίωσε το 1826 και δεν γνώριζε την μετέπειτα εξέλιξη των πραγμάτων. Συγκεκριμένα ο Π.Π. Γερμανός αναφέρει: «Επειδή κατ’ εκείνας τας ημέρας συνέπεσε ν’ αναχωρήσει εκ Καλαβρύτων δια την Τριπολιτσάν ένας Τούρκος Λαλιώτης, Σεϊδής λεγόμενος, ομού και ο Νικόλαος Ταμπακόπουλος, τούτους παραφυλάττοντας μερικοί στρατιώται Καλαβρυτινοί εις ταις Κατσάναις, τους εκτύπησαν και οι μεν πρόλαβαν και έφυγαν, το δε πράγμα τους όλο το εκυρίευσαν οι στρατιώται». Στρατιώται λοιπόν Καλαβρυτινοί κτύπησαν στη Χελωνοσπηλιά, μας βεβαιώνει ο Π.Π. Γερμανός και όχι ληστές όπως ορισμένοι ισχυρίζονται.
Και επειδή αρκετοί ομιλούν περί ληστρικού επεισοδίου, πρέπει να σημειώσουμε ότι η επανάσταση που ξεκινούσε, αναζητούσε με παντοίους τρόπους χρηματικά μέσα για τις μεγάλες ανάγκες του αγώνα, με εράνους, με υποχρεωτικές εισφορές από έχοντες, από Ιερές Μονές κλπ. αλλά και κυρίως από λαφυραγωγήσεις δηλ. απαλλοτριώσεις χρηματικών μέσων, όπλων, πολεμοφοδίων και λοιπών χρειόντων από τους αντιπάλους της Τούρκους.
Έτσι σε κάθε πολεμικό επεισόδιο, ιδιαίτερη σημασία και αξία είχαν τα λάφυρα, τα οποία συγκεντρώνοντο από τους καπεταναίους και διαμοιράζοντο στους στρατιώτες ή χρησιμοποιούντο για την συντήρηση της στρατιωτικής μονάδας.
Για το χαρακτήρα του επεισοδίου αυτού και το τι πράγματι έπραξε ο Γιάννης Χονδρογιάννης εδώ στη Χελωνοσπηλιά, ο οποίος να σημειωθεί ότι αδικήθηκε κατάφορα από το ελληνικό κράτος και απεβίωσε από τις κακουχίες φυλακισμένος στο Μπούρτζι του Ναυπλίου το έτος 1830, πέντε δε από τα παιδιά του εκτελέστηκαν ως ληστές, οι συναγωνιστές του αξιωματικοί του αγώνα Παν. Πετμεζάς από τα Σουδενά, Αθανάσιος Μπολιάρης από το Λευκάσιο και Παν. Σακελαρόπουλος από του Φίλια, με το από 27 Ιουνίου 1865 πιστοποιητικό τους, που επίσης δημοσιεύεται από τον Δημ. Πανόπουλο, πιστοποιούν «ότι ο Χονδρογιάννης ήταν ο πρώτος όστις έρριψεν όπλον κατά των εχθρών εις την επαρχίαν Καλαβρύτων το 1821…». Είναι βέβαιο ότι οι παραπάνω διακεκριμένοι συμπολεμιστές του Χονδρογιάννη σε πολλές μάχες κατά τον Ιερό Αγώνα του 1821, όπως και ο στρατηγός Βασίλειος Πετμεζάς και ο ταγματάρχης Γκολφίνος Πετμεζάς που προαναφέρθηκαν, γνώριζαν πολύ καλύτερα τα γεγονότα και τη δράση του από όσους σήμερα τα αμφισβητούν.
Εδώ λοιπόν στη Χελωνοσπηλιά πρωτάναψε η φωτιά της παλλαϊκής εξέγερσης των Ελλήνων κατά των Οθωμανών επικυρίαρχων το 1821, που είχε ως κατάληξη τη δημιουργία του μικρού κατ’ αρχήν ελληνικού κράτους, μετά από σκληρό και ανελέητο αγώνα 8 περίπου ετών, διάστημα κατά το οποίο διεξήχθησαν περισσότερες από 1.000 φονικές μάχες και υπήρξαν εκατοντάδες χιλιάδες νεκρών πολεμιστών και αμάχων και ποταμοί αίματος.
Γι’ αυτό εμείς σήμερα ευγνωμονούντες και κλείνοντας ευλαβικά το γόνυ στον ηρωισμό και τη θυσία των προγόνων μας για την ελευθερία της πατρίδας ας αναφωνήσουμε:
Δόξα και τιμή στους ήρωες της Χελωνοσπηλιάς και των Καλαβρύτων. ΖΗΤΩ ΤΟ Αθάνατο 21.
Σας ευχαριστώ.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.