Αρχείο Ολοκαυτώματος - Η Μάχη της Κερπινής όπως την έζησε ο Γερμανός Alois Pühringer

Η ΜΑΧΗ της ΚΕΡΠΙΝΗΣ ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΕΖΗΣΕ Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ALOIS PÜHRINGER Ο Alois Pühringer τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από...

Η ΜΑΧΗ της ΚΕΡΠΙΝΗΣ

ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΕΖΗΣΕ Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ALOIS PÜHRINGER

Ο Alois Pühringer

τα κείμενα και οι φωτογραφίες διέπονται από τη Νομοθεσία περί Πνευματικών Δικαίωμάτων
copyright Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου
Φως στα ντοκουμέντα του Ιστορικού Αρχείου του Δημ.Κανελλόπουλου για το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα

-40-

ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Νο 150

Γερμανικά Ντοκουμέντα – 
Ναζιστική πλευρά (Μέρος 4)

Τριάντα εννιά χρόνια [1982] μετά το ολοκαύτωμα των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ νέα συγκλονιστικά στοιχεία έρχονται στο φως για τα παρασκήνια του Καλαβρυτινού δράματος. Σε μια προσπάθεια, που άρχισε πριν δέκα χρόνια όταν πρωτοάρχισα να ασχολούμαι για τη ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, για να συγκεντρώσω ιστορικά στοιχεία για τα γεγονότα που σημάδεψαν με μελανά γράμματα την ιστορία του πολιτισμού της ανθρωπότητας κατόρθωσα με μια σειρά από επαφές στην Ελλάδα και το εξωτερικό να συγκεντρώσω μια σειρά από ντοκουμέντα για το Καλαβρυτινό δράμα. Ερεύνησα τα γερμανικά αρχεία, συνεργάστηκα με το Ινστιτούτο Ιστορίας του Βερολίνου, αναμόχλευσα τα αρχεία της Νυρεμβέργης, της Χάγης και της Ουάσιγκτον. Σειρές από μικροφίλμς, πολεμικά ημερολόγια, απόρρητες εκθέσεις ρίχνουν άπλετο φώς σε πολλά ερωτηματικά για το πώς φθάσαμε στις 13.12.1943. Συναντήθηκα και συζήτησα με τους πρωταγωνιστές των δραματικών γεγονότων. Με γερμανούς αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και απλούς στρατιώτες πού συμμετείχαν στην UNTERNEHMEN KALAWRITA. Αναμόχλευσα τα δικαστικά αρχεία του Μπόχουμ, Μονάχου και Βόνης. Έκανα μια προσπάθεια. Όλα με ένα σκοπό με μια αφετηρία. Για να μάθει ο κόσμος την ΑΛΗΘΕΙΑ και μόνο την ΑΛΗΘΕΙΑ.

Τα γεγονότα αρχίζουν με τη μάχη της Κερπινής. Στο Μόναχο συναντήθηκα και συζήτησα με έναν πρωταγωνιστή αυτής της συρράξεως. Με τον Αυστριακό κ. Alois Pühringer. Τότε ήταν υπαξιωματικός στον 5/749 Λόχο του λοχαγού Schober. Γλύτωσε την αιχμαλωσία και ασφαλώς το θάνατο. Σήμερα είναι ένας επιχειρηματίας ιδιοκτήτης ξενοδοχείου.

Η συζήτησή μας περιστράφηκε στη Μάχη της Κερπινής (16-17.10.1943). Να πώς αποτύπωσε το μαγνητόφωνο τη συζήτηση αυτή [Μόναχο, Οκτώβριος 1982]:

Δημήτρης Κανελλόπουλος

Δ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ [Δ.Κ.]: Τι ακριβώς ενθυμείσθε κ. Pühringer από τη μάχη της Κερπινής;

ALOIS PÜHRINGER [Α.Ρ]: Μερικές ημέρες πριν από τη μάχη της Κερπινής, στις 10 ή 11 Οκτωβρίου του 1943 μεταφερθήκαμε από την Πάτρα στο Αίγιο. Στρατοπεδεύσαμε σ’ ένα σχολείο του Αιγίου, ένα ωραίο κτίριο σε σχήμα πετάλου. Εκεί ήταν και το στρατιωτικό νοσοκομείο με επικεφαλής τον Αρχίατρο Mühlberger. Στις 5 το απόγευμα της 15 Οκτωβρίου 1943 παραταχτήκαμε στην αυλή του Σχολείου. Εκεί παρουσιάστηκε ο Λοχαγός Schober. Δεν τον γνωρίζαμε. Πιστεύαμε ότι θα έχει μαχητική πείρα γιατί είχε έλθει από το μέτωπο της Ρωσίας. Αλλά δυστυχώς κάτι τέτοιο δε συνέβαινε, όπως διαπιστώθηκε αργότερα.

Δ.Κ.: Τι στρατιωτική ανάλυση σας έγινε; για ποιο σκοπό θα βαδίζατε για τα Καλάβρυτα; Ποιος ο οπλισμός του Τμήματος;

A.P.: Μας είπαν ότι θα βαδίσουμε για τα Καλάβρυτα να επιβάλλουμε την τάξη που είχε διασαλευτεί από τους αντάρτες. Τίποτα άλλο. Πήραμε μαζί μας πυρομαχικά για τον ατομικό οπλισμό και μερικές χειροβομβίδες. Δεν ήταν ακριβώς η 5/749, αλλά ένα ποικίλο μπουλούκι. Είμαστε 92 άνδρες. Μαζί μας δεν είχαμε ούτε SΜΕ (μυδραλιοβόλο) ούτε ERW (ίσως όλμους) ούτε και ασύρματο. Είμαστε κανονικά οπλισμένοι με ένα πολυβόλο. Ο Αρχηγός της ομάδος και ο αντικαταστάτης του κρατούσαν οπλοπολυβόλο. Το ίδιο και εγώ είχα οπλοπολυβόλο. Ξεκινήσαμε το πρωί της 17.10.1943 με φορτηγά αυτοκίνητα όσο ήταν δυνατόν. Μετά πήραμε το ποτάμι (Κερυνίτη) και συνεχίσαμε την πορεία με τα πόδια. Μερικοί συνάδελφοί μου είχαν αρρωστήσει από ελονοσία. Στη διαδρομή βρήκαμε μερικά ζώα, για να μεταφέρουν τα πυρομαχικά. Το απόγευμα φθάσαμε σε ένα χωριό που λεγόταν Κερπινή.

Δ.Κ.: Πώς σας μεταχειρίστηκε ο πληθυσμός της Κερπινής;

A.P.: Ο πληθυσμός, μας μεταχειρίστηκε τόσο φιλικά ώστε μας προξένησε εντύπωση. Εγώ είχα ήδη κάποια τέτοια πείρα και γι’ αυτό μου φάνηκε ύποπτο. Το είπα στα παιδιά. Οι κάτοικοι της Κερπινής μας έδωσαν σταφύλια και μας γέμισαν τα παγούρια μας με νερό. Την ώρα που βγαίναμε από την Κερπινή και βαδίζαμε για τα Καλάβρυτα είπα στους συναδέλφους μου να καμουφλάρουν τα κράνη τους γιατί αυτοί θα μας κτυπήσουν.

Δ.Κ.: Πότε άρχισε η σύγκρουση με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ;

A.P.: Είχε πια σουρουπώσει. Τα Καλάβρυτα άρχισαν να διακρίνονται. Τότε χτύπησαν οι καμπάνες από το χωριό που δεν ήταν μεγάλο. Ήμουν ο τελευταίος της ομάδας του Bernklan και ήμουν αντικαταστάτης ομαδάρχης. Ήδη κατηφορίζαμε από το βουνό. Η πρώτη διμοιρία προχωρούσε επικεφαλής με τον λοχαγό Schober, η δεύτερη με τον υπολοχαγό Ηlas, όσο μπορώ να θυμηθώ κατήγετο από το Salzkammercut. Το μονοπάτι ήταν στενό και μετά έκανε καμπή. Από εκεί δεν έβλεπες στην απέναντι πλευρά. Η πρώτη διμοιρία είχε στρίψει και η δεύτερη ήταν ακόμα πίσω. Τότε μας χτύπησαν οι αντάρτες για πρώτη φορά. Πρώτα ήθελαν να μας διαιρέσουν. Και αυτό το πέτυχαν.

Δ.Κ.: Ποια ήταν η δική σας αντίδραση;

A.P.: Εμείς είχαμε μαζί μας πεπειραμένους άνδρες και θυμάμαι τότε τον υπαξιωματικό των κυνηγών Ratenbock από το Pregarteh. Καταλάβαμε το ύψωμα από το οποίο μας κτυπούσαν. Οι αντάρτες πρόβαλαν μεγάλη αντίσταση. Χρησιμοποιήσαμε τα πυρομαχικά μας που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σαν χειροβομβίδες. Οι αντάρτες μας έριξαν βολές με οπλοπολυβόλα. Πάντως εμείς καταλάβαμε το ύψωμα.

Δ.Κ.: Πώς εξελίχθηκε μετέπειτα η μάχη;

A.P.: Κατορθώσαμε να αιχμαλωτίσουμε έναν αντάρτη. Του φορτώσαμε αμέσως δύο κιβώτια με οπλοπολυβόλα ένα μπροστά και ένα πίσω. Πήραμε διαταγή να κρατήσουμε το ύψωμα όλη τη νύχτα. Ακούστηκε ότι δεν θα προχωρούσαμε για τα Καλάβρυτα αλλά θα γυρίζαμε προς το Αίγιο. Εν τω μεταξύ γυρίσαμε πίσω σε μια πλαγιά. Θα ήταν τρεις ή τέσσερις το πρωί της 17.10.1943. Αριστερά μας ήταν ένα κοίλωμα αρκετά βαθύ με πλάτος 3 χιλιομέτρων περίπου και δεξιά ένα άλλο. Μετά η πλαγιά κατέληγε σε γκρεμό και έπρεπε να διαλέξουμε αν θα πηγαίναμε αριστερά πάνω από ένα ψηλό βουνό ή δεξιά. Έπειτα αποφασίσαμε να στραφούμε δεξιά. Τότε η πρώτη διμοιρία έμεινε πίσω προς διατήρηση του υψώματος που είχαμε καταλάβει. Η δεύτερη διμοιρία σε γραμμή ακροβολιστών προς τα επάνω.

Δ.Κ.: Ποια ήταν η αντίδραση των ανταρτών;

A.P.: Οι αντάρτες, τους οποίους δεν είχαμε αντιληφθεί γιατί ήσαν πολύ καλά καμουφλαρισμένοι μας άφησαν να πλησιάσουμε στα 20 μέτρα. Σε ένα βαθούλωμα της γης μόλις προλάβαμε να καλυφθούμε. Τότε οι αντάρτες άρχισαν το πυρ. Η πρώτη σφαίρα βρήκε τον ανθυπολοχαγό Bernklan. Ένας στρατιώτης που κατήγετο από την πατρίδα του ανέλαβε να τον περιποιηθεί. Ο ανθυπολοχαγός ήταν όμως νεκρός.

Δ.Κ.: Από την ώρα αυτή ποιες ήταν οι δικές σου ενέργειες σαν ομαδάρχης πλέον;

A.P.: Φώναξα το σκοπευτή μου να με ακολουθήσει. Θέλαμε να υπερφαλαγγίσουμε την εχθρική γραμμή ή από το πλευρό ή εκ των όπισθεν. Τη στιγμή αυτή οι αντάρτες γάζωσαν κυριολεκτικά το χώμα κάτω από τα πόδια μου. Εγώ κατάφερα και προχώρησα. Ο συνάδελφός μου Olsowski κτυπήθηκε στον πνεύμονα, κρύφτηκε στο βαθούλωμα και έμεινε εκεί (είναι ο ένας από τους τρεις γερμανούς τραυματίες αιχμαλώτους που είχε το γνωστό τέλος στο πηγάδι του Ξύδια). Με μεγάλη προσπάθεια κατόρθωσα να επιστρέψω στην πρώτη διμοιρία μαζί στον λοχαγό Schober. Τα μυδραλιοβόλα των ανταρτών μας κτυπούσαν από δύο πλευρές και μας ακινητοποίησαν. Κάποια στιγμή είδα τον αιχμάλωτο αντάρτη ανεβασμένο σ’ ένα δένδρο να κάνει σήματα για να μη σκοτωθεί από τους αντάρτες. Ήταν ένα πολύ νέο παιδί.

Δ.Κ.: Ποια ήταν η αντίδραση του λοχαγού Schober;

A.P.: Ο λοχαγός Schober διατηρούσε την ψυχραιμία του. Μάλιστα άνοιξε την καραβάνα του και έφαγε το κοτόπουλό του. Μετά δίψασε. Άδειασε κυριολεκτικά το παγούρι του υπαξιωματικού Ratzenbock. Τότε εκείνος του είπε: …«Κύριε λοχαγέ είσαι ένα γουρούνι...» γιατί δεν του άφησε σταγόνα νερό. Όσοι από τη δεύτερη διμοιρία ήταν πληγωμένοι ή είχαν ελονοσία, τραβήχτηκαν προς την πρώτη διμοιρία. Ο Johann Lasberg και εγώ χωθήκαμε σε ένα βαθούλωμα που είχε δημιουργηθεί από ένα ρυάκι, τραβήξαμε το πανί της σκηνής πάνω από το κεφάλι μας και αφήσαμε μόνο τη μύτη μας έξω να αναπνέει. Τότε ένας αντάρτης, ένας ψηλός και λεπτός άνδρας κάπως μεγαλύτερης ηλικίας, πέρασε πολύ κοντά μας. Θα ήταν παιχνίδι να τον σκοτώσουμε. Αλλά αυτό δεν είχε πλέον κανένα νόημα γιατί οι αντάρτες είχαν ήδη μπει στην επίθεση. Κατέλαβαν το ύψωμα και συνέλαβαν όλους τους συναδέλφους μου με το λοχαγό Schober αιχμαλώτους. Η μάχη τελείωσε. Ένα μεγάλο σύννεφο σκέπασε το φεγγάρι. Μαζί με τον Lasberg το σκάσαμε από το δρόμο πού ερχόμαστε. Κατά τη φυγή μας κοιμηθήκαμε μερικές ώρες πίσω από ένα θάμνο. Φθάσαμε στο δρόμο κοντά στο ποτάμι από όπου μας παρέλαβαν τα Γερμανικά φορτηγά. Ο Bauer και εγώ είμαστε οι πρώτοι που επέστρεψαν.

Δ.Κ.: Πόσοι συνολικά επέστρεψαν ζωντανοί;

A.P.: Συνολικά επέστρεψαν 11 άνδρες. Ο Kuhtreiber έφερε μάλιστα και το πολυβόλο του. Ένας από τους έντεκα τρελάθηκε. Ο ανθυπασπιστής Woitsch ήταν ο πρώτος που με είδε.

Δ.Κ.: Τι έμαθες για την τύχη των συναδέλφων σου που αιχμαλωτίστηκαν από τους αντάρτες;

A.P.: Ο Walter (ένας από τους δύο γερμανούς αιχμαλώτους που γλύτωσε την εκτέλεση από τους αντάρτες στου Μαγείρου το βράδυ στις 7.12.1943) μου διηγήθηκε πολλά γιατί νοσηλευτήκαμε στο ίδιο νοσοκομείο στην Αθήνα και τα κρεβάτια μας ήταν πλάι - πλάι. Μου έλεγε λοιπόν ο Walter ότι πολλές φορές μπορούσαν να είχαν δραπετεύσει οι αιχμάλωτοι συνάδελφοί του, αλλά πάντα το απαγόρευε ο λοχαγός Schober, γιατί πίστευε ότι θα τους απελευθέρωναν. Μια φορά, μου είπε χαρακτηριστικά, μας φύλαγε μόνο ένας αντάρτης. Είχε αφήσει το όπλο του κάτω και φαινόταν να κοιμάται. Μερικοί επέμεναν να τον αφοπλίσουν και να δραπετεύσουν. Και πάλι ο Schober τους εμπόδισε.

Δ.Κ.: Με ποιο τρόπο σκοτώθηκαν οι αιχμάλωτοι συνάδελφοί σου κ. Pühringer;

A.P.: Ο Walter μου διηγήθηκε ότι το βράδυ στις 7.12.1943 οι αντάρτες οδήγησαν τους αιχμαλώτους συναδέλφους του από το Μάζι σε έναν απότομο βράχο. Εκεί έδεναν τους αιχμαλώτους ανά έξι πισθάγκωνα και στο χείλος ενός γκρεμού βάθους 30 μέτρων τους εκτελούσαν. Ο υπαξιωματικός Ratzenbeck, που είχε αποκαλέσει το λοχαγό Schober «γουρούνι» γιατί του άδειασε το παγούρι με το νερό του στη μάχη της Κερπινής, διαμαρτυρήθηκε έντονα για τον τρόπο που τους εκτελούσαν. Φώναζε και έβριζε τους αντάρτες και τον Schober που τον κατηγορούσε για ανικανότητα. Το δέσιμο γινόταν με σύρμα.

Δ.Κ.: Μήπως ο Walter σας είπε αν ήταν μόνο Έλληνες στην εκτέλεση των αιχμαλώτων;

A.P.: Τους τουφεκισμούς δεν τους έκαναν οι Έλληνες. Οι Έλληνες τους έδεναν με σύρμα, Ο Walter μου είπε ξεκάθαρα ότι το ένα πολυβόλο το χειριζόταν ξένος που μιλούσε Αγγλικά και το δεύτερο άλλος που μιλούσε ρώσικα ή πολωνικά. Αυτοί οι δύο εκτέλεσαν με τα πολυβόλα τους τούς 81 γερμανούς αιχμαλώτους. Ίσως και άλλοι αλλά οι κυρίως εκτελεστές ήταν αυτοί οι δύο.

Δ.Κ.: Τι άλλο ενθυμείσθε κ. Pühringer;

A.P.: Παραβρέθηκα στην κηδεία των 79 συναδέλφων μου του 5/749 στην Τρίπολη. Μέσα σε ένα λιβάδι σε ανοιγμένους τάφους τάφηκαν στις 23.12.1943 οι άτυχοι συνάδελφοί μου. Ήσαν όλοι γυμνοί χωρίς ρούχα. Ήμουν ένας από τους λίγους επιζήσαντες που με έστειλαν να λάβω μέρος στην κηδεία. Καθώς περνούσα την κεντρική πλατεία της Τριπόλεως άκουσα από τη γερμανική στρατιωτική μονάδα να κάνει δοκιμή στο «Άγιος, άγιος....» από τη γερμανική λειτουργία του Schubert.

Δ.Κ.: Τι άλλο θα μπορούσατε να μας πείτε θα θέλατε να απευθύνατε στα Καλάβρυτα:

A.P.: Εύχομαι να μην ξαναζήσουν οι άνθρωποι αυτοί τις τραγικές εμπειρίες του πολέμου και της καταστροφής. Έμαθα για το δράμα των Καλαβρύτων. Συγκλονίστηκα κυριολεκτικά. Όσο ζούμε από αυτή την τρομερή εμπειρία, κάθε Σάββατο, προσευχόμαστε για τους αθώους Καλαβρυτινούς και για τους συναδέλφους μας. Έπρεπε οι διαπραγματεύσεις να καταλήξουν σε συμφωνία. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν έγινε. Γιατί; Ίσως το συζητήσουμε κάποια άλλη φορά...

Δ.Κ.: Σας ευχαριστώ κ. Pühringer για την προσωπική σας μαρτυρία. Πιστεύω σε μια μελλοντική συνεργασία για το ίδιο θέμα. 
[Μόναχο - Οκτώβριος 1982, Δ. Κανελλόπουλος]

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.....
ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ: Ο.Κ.W.: ΝΑ ΙΣΟΠΕΔΩΘΟΥΝ ΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΕΜΠΡΗΣΤΙΚΩΝ ΒΟΜΒΩΝ [22.10.1943]