Μισός αιώνας Σπήλαιο "Των Λιμνών" - Καστριά Καλαβρύτων Aπό το μύθο στην πραγματικότητα ! γράφει ο Γεώργιος Β. Γκλαβάς Στη συ...
Μισός αιώνας Σπήλαιο "Των Λιμνών" - Καστριά Καλαβρύτων Aπό το μύθο στην πραγματικότητα !
γράφει ο Γεώργιος Β. Γκλαβάς
Στη συνέχεια του αφιερώματος που κοινοποιήσαμε, στις 5 Νοεμβρίου 2014, (διαβάστε ΕΔΩ) με τη συμπλήρωση 50 χρόνων, από την ανακάλυψη του μυθικού Σπηλαίου ″Των Λιμνών″, παραθέτουμε εδώ το δεύτερο μέρος αυτού, που αφορά το οδοιπορικό της αξιοποίησής και τους συντελεστές της. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, το Σπήλαιο ″Των Λιμνών″ Καστριών είναι ένα σπάνιο μνημείο της φύσης, που κανείς δεν μπορεί να περιγράψει το μεγαλείο του και την ασύλληπτη ομορφιά του. Η ανακάλυψή του, το 1964, προκάλεσε συγκίνηση στα Καστριά, στην πρώην επαρχία Καλαβρύτων, στην Αχαΐα και όχι μόνο. Η τουριστική αξιοποίησή του αποτέλεσε καθολικό αίτημα όλων των Καλαβρυτινών, για την ανάπτυξη της περιοχής, η οποία χαρακτηριζόταν, τότε, ως προβληματική. Καθυστέρησε όμως η αξιοποίηση του μαγευτικού Σπηλαίου! Η ανθρώπινη επέμβαση στο μοναδικό αυτό και ιδιόρρυθμο μνημείο της φύσης δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση. Χρειάστηκαν είκοσι έξη ολόκληρα χρόνια, αγώνων και αγωνιών, με πολλές επιπλοκές, αναβολές και καθυστερήσεις, για να ολοκληρωθούν οι έρευνες οι εξειδικευμένες μελέτες, να εξασφαλιστούν οι απαιτούμενες χρηματοδοτήσεις και να εκτελεστούν τα αναγκαία έργα, ώστε να ανοίξουν οι πύλες του και ″να ανάψουν τα φώτα″! Αξίζει να επισημάνουμε εδώ ότι, στην περίοδο που ήρθε στην επιφάνεια το περίφημο Σπήλαιο, δεν υπήρχε αρμόδιος κρατικός φορέας, για τη μελέτη, προστασία, και αξιοποίηση σπηλαίων. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι, η Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες στον κόσμο, που παρουσιάζει έντονο σπηλαιολογικό ενδιαφέρον.
Ο θαυμαστός κόσμος των σπηλαίων γοήτευσε ανέκαθεν τους αρχαίους Έλληνες τόσο, ώστε να μετατρέψουν αρκετά από τα σπήλαια σε χώρους λατρείας και τόπους γέννησης θεών και ηρώων, όπως του Δία κ.ά. Ακόμη υπάρχουν σπήλαια που οι αρχαίοι τα είχαν μετατρέψει σε θεραπευτήρια, όπως τα ″Ασκληπιεία″. Η λατρεία μέσα στα σπήλαια συνεχίστηκε και κατά τα χριστιανικά χρόνια, όπου οι πιστοί έκτισαν σ’ αυτά εκκλησίες και μοναστήρια – όπως και τον παρακείμενο σπηλαιώδη ναό της Αναλήψεως Καστριών, για τη λατρεία του Χριστού, του οποίου τη γέννηση μέσα σε σπήλαιο ″τοποθέτησαν″ ! Παρόλα αυτά από την πλευρά της πολιτείας δεν δόθηκε η ανάλογη σημασία για την ανάδειξή τους.
Οι πρώτες σπηλαιολογικές έρευνες στην Ελλάδα, φαίνεται ότι, άρχισαν ύστερα από την επανάσταση του 1821, αφού οι υπόδουλοι Έλληνες αναγκάστηκαν, να χρησιμοποιήσουν τα σπήλαια ως καταφύγια ή οχυρά. Επιστημονικό ενδιαφέρον, για τα ελληνικά σπήλαια, εκδηλώθηκε αρχικά από ξένους φυσιοδίφες, όπως τον γερμανό Findler (1841), στο σπήλαιο ″Καταφύκι″ Κύθνου.
Η σπηλαιολογία στην Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσεται, από τις αρχές του 19ου αιώνα, χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Ο Φυσιολατρικός Σύνδεσμος ″Παν″(1927) θεωρείται πρωτοπόρος στις επισκέψεις ελληνικών σπηλαίων. Ακολούθησε, το 1933, ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύνδεσμος Αθηνών, ο οποίος δημιούργησε την πρώτη οργανωμένη σπηλαιολογική ομάδα, που διέθετε τον αναγκαίο εξερευνητικό εξοπλισμό. Το 1950 ιδρύθηκε η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία (Ε.Σ.Ε.), από τους αείμνηστους Γιάννη, γεωλόγο και Άννα Πετρόχειλου σύντροφό του και διάδοχό του, καθώς και άλλους λάτρεις των υπόγειων παραμυθένιων θησαυρών. Από τότε άρχισε, ουσιαστικά, η συστηματική εξερεύνηση και μελέτη των ελληνικών σπηλαίων. Η Ε.Σ.Ε. έχει καταγράψει, πάνω από 10.000 σπήλαια, ενώ εκτιμάται ότι ο αριθμός των ελληνικών σπηλαίων είναι πολύ μεγαλύτερος. Από αυτά έχουν αξιοποιηθεί, μέχρι σήμερα, μόνο 20 σπήλαια, τα οποία απέβησαν πηγές γνώσεων και πλούτου, προσφέροντας εργασία σε πολλούς νέους ανθρώπους και συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη των περιοχών που βρίσκονται.
Ο πρώτος κρατικός φορέας, που διέγνωσε την σπουδαιότητα των σπηλαίων, για την ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα μας, ήταν ο Ε.Ο.Τ., ο οποίος ανέλαβε, το 1960, την αξιοποίηση των Σπηλαίων Δυρού και Παιανίας, με τη βοήθεια της Ε.Σ.Ε. Η αείμνηστη σπηλαιολόγος Α. Πετροχείλου και άλλα μέλη της Ε.Σ.Ε. έχουν συνδεθεί με την αξιοποίηση σπηλαίων της πατρίδας μας, όπως αυτών του Περάματος Ιωαννίνων, των Πετραλώνων Χαλκιδικής, των Μελισάνης και Δρογκαράτης Κεφαληνίας κ. α. Η συμβολή της Ε.Σ.Ε. και ειδικά της Ά. Πετροχείλου, υπήρξε καθοριστική και στη μελέτη και αξιοποίηση του Σπηλαίου ″Των Λιμνών″ Καστριών . Η πρώτη επίσημη παρουσίαση του Σπηλαίου στο εξωτερικό έγινε από την διάσημη ελληνίδα Σπηλαιολόγο, σε διεθνές συνέδριο σπηλαιολογίας που πραγματοποιήθηκε το 1968, στο Μοντπελιέ της Γαλλίας. Έκτοτε (1968 – 1980) άρχισε να εκδηλώνεται, σταδιακά, το ενδιαφέρον για την αξιοποίηση του περικαλλούς σπηλαίου, τόσο από την κοινότητα Καστριών και τους συλλόγους της, όσο και από τον Δήμο Καλαβρύτων με τον αείμνηστο δήμαρχο Π. Πόλκα και άλλους φορείς, ιδιαίτερα όμως από το Φυσιολατρικό Σύνδεσμο Πατρών, με πρόεδρο τον Κίμ. Ρηγόπουλο. Αυτό αποδεικνύεται από σειρά εγγράφων, προς τους αρμόδιους φορείς, καθώς και από πλήθος δημοσιευμάτων, καταχωρημένων στον Αχαϊκό τύπο.
Κάτω από την πίεση των πολύπλευρων παρεμβάσεων, ο Ε.Ο.Τ , ανέθεσε στην Α. Πετροχείλου, τη σύνταξη μελέτης αξιοποίησης του Σπηλαίου, η οποία παραδόθηκε στον Ε.Ο.Τ., το 1974. Η Α. Πετροχείλου διέθετε τεράστια εμπειρία και εξειδίκευση στην αξιοποίηση σπηλαίων αφού, εκτός των όσων αναφέραμε, ήταν και μόνιμη εκπρόσωπος της Ελλάδος σε διεθνή Σπηλαιολογικά Συνέδρια. Με βάση την εμπειρική μελέτη της Α. Πετροχείλου, συντάχτηκε, στον ίδιο χρόνο και σχετική τεχνική προμελέτη του Αρχιτέκτονα της πρώην Νομαρχίας Αχαΐας Δήμου Ιωαννίδη. Οι παραπάνω μελέτες ″τοποθετήθηκαν″ και παρέμειναν, για αρκετά χρόνια, καταχωνιασμένες στα ″ντουλάπια″ του Ε.Ο.Τ., χωρίς καμιά εξέλιξη. Με πρωτοβουλία του Φυσιολατρικού Συνδέσμου Πατρών, σε συνεργασία με τον «Σύλλογο των εν Πάτραις Καλαβρυτινών» (σημερινό Παγκαλαβρυτινό Σύλλογο) , με τη συνδρομή και του γράφοντος ως ενεργού μέλους των δύο συλλόγων, πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα, στις 20/6/1976, η πρώτη Παγκαλαβρυτινή συνδιάσκεψη, με αποκλειστικό σκοπό την προώθηση αξιοποίησης του Σπηλαίου Καστριών. Σ’ αυτή παραβρέθηκαν εκπρόσωποι κρατικών αρχών, της τοπ. Αυτοδιοίκησης και Συλλόγων της επαρχίας Καλαβρύτων, καθώς και πλήθος κόσμου. Η Ά. Πετροχείλου, στην ομιλία της περιέγραψε με σαφήνεια και γλαφυρότητα το μοναδικό στον κόσμο, όπως το χαρακτήρισε, ″Σπήλαιο των Λιμνών″ και αναφέρθηκε στην τεράστια σημασία που έχει η αξιοποίησή του, για όλο το νομό Αχαΐας. Στη συνέχεια, αφού πρόβαλε διαφάνειες από τον υπέροχο κόσμο του Σπηλαίου που προκάλεσαν τον θαυμασμό και το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων, πρότεινε να αναλάβει η ιδιωτική πρωτοβουλία την αξιοποίηση του περίφημου και μόνου στην Αχαΐα σπηλαίου. Ας σημειωθεί ότι, για πρώτη φορά ακούστηκε από τα πιο ειδικά και επίσημα χείλη και συνειδητοποιήθηκε, από τους αρμόδιους φορείς της Αχαΐας, η μοναδική αξία του κρυμμένου αυτού φυσικού θησαυρού.
Στη συνέχεια, με απόφαση του τ. Νομάρχη Αχαΐας Κ. Παπαβλασόπουλου, συγκροτήθηκε «Επιτροπή Αξιοποίησης Σπηλαίου Καστριών», αποτελούμενη από τους τ. Δημάρχους του Νομού Αχαΐας, Θ. Άννινου - Πατρέων, Π. Πόλκα - Καλαβρύτων, Γ. Παναγόπουλου - Αιγίου και Α. Χρυσανθόπουλου - Δάφνης, των τ. προέδρων Π. Γκλαβά - Κοινότητας Καστριών, Θ. Φεφέ, Αρχιμανδρίτη - Καλαβρυτινής Ένωσης, Π. Παπαϊωάννου - Παγκαλαβρυτινής Ένωσης, Α. Πετροχείλου, σπηλαιολόγο, Β. Ντόλκα - Κλειτορίων Αττικής, Κ. Ρηγόπουλου - Φυσιολατρικού Συνδέσμου Πατρών, Αλ. Αποστολόπουλου - Συλλόγου των εν Πάτραις Καλαβρυτινών, Θ. Μεντζελόπουλου - Ξενοδόχων Ν.Δ. Ελλάδος, και των Χαρ. Αντωνόπουλου – Λούκου και Γ. Γκλαβά. Βασική αποστολή της επιτροπής ήταν η εξεύρεση πόρων για την εκτέλεση των αναγκαίων έργων υποδομής. Η πολιτεία όμως, τότε, είχε άλλες προτεραιότητες! Για το λόγο αυτό η αξιοποίηση του περιβόητου Σπηλαίου Καστριών, παρά τις συνεχιζόμενες παρεμβάσεις και ιδιαίτερα τις μέχρι και επαιτείας εκκλήσεις του τότε κοινοτάρχη Καστριών αείμνηστου Παν. Γκλαβά, παρέμενε στις υποσχέσεις ! Το 1980, ύστερα από παρέμβαση του τ. Αχαιού Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως και τ. προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου, ο τότε πρωθυπουργός αείμνηστος Γεώργιος Ράλλης, σε επίσκεψή του στα Καλάβρυτα και στην Κλειτορία, εξήγγειλε την απόφαση αξιοποίησης του Σπηλαίου, από τον ΕΟΤ. Το έργο δημοπρατήθηκε το 1981 και το Δεκέμβριο 1982 ολοκληρώθηκε με επιτυχία η διάνοιξη της τεχνητής σήραγγας εισόδου, που υπόδειξε η Α. Πετροχείλου, η οποία οδηγεί απευθείας στον δεύτερο όροφο του Σπηλαίου. Το 1983, ύστερα από κυβερνητική απόφαση, το Σπήλαιο αποκεντρώθηκε, από τον ΕΟΤ και περιήλθε στην αρμοδιότητα της τοπ. αυτοδιοίκησης. Για την έγκριση χρηματοδότησης των έργων γνωμοδοτούσαν τα Νομαρχιακά Συμβούλια (Ν.Σ.). Έτσι με απόφασή του, το 1983, το Ν. Σ. Αχαΐας, προεδρεύοντος του τ. νομάρχη τον Ευρ. Καφαντάρη, ανέθεσε σε επιτροπή ειδικών επιστημόνων και φορέων την ανασύνταξη της μελέτης αξιοποίησης του Σπηλαίου. Η παραπάνω επιτροπή, η οποία στην συνέχεια, με επόμενη απόφαση του Ν. Σ., το 1985, προεδρεύοντος του τ. νομάρχη Δημ. Πανταζή, διευρύνθηκε και με άλλες ειδικότητες επιστημόνων, αποτελέστηκε από τους : 1)Π. Πόλκα τ. δήμαρχο Καλαβρύτων, 2)Κυρ. Κόλλια τ. κοινοτάρχη Κλειτορίας, 3) Αντών. Γκλαβά τ. κοινοτάρχη Καστριών, 4)Άννα Πετοχείλου, σπηλαιολόγο, 5) Αλέξ. Μπεθυμούτη, πολιτ. Μηχανικό, που ήταν ο μελετητής και επιβλέπων του έργου, 6) Χρύσ. Ταβλά, τ. προϊστ. Τ.Υ.Δ.Κ. Αχαΐας, 7) Δημ. Ιωαννίδη, αρχιτέκτονα ΤΥΔΚ Αχαΐας, 8) Τάσο Μπαμπάση, αρχιτέκτονα ΕΟΤ., 9) Λάζαρο Κολώνα τ. προϊστάμενο ΣΤ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, 10) Ιωαν. Ηλιοπούλου – Γεωργουδάκη, καθηγήτρια Βιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, η οποία όχι μόνο έκανε χρήσιμες και καθοριστικές παρεμβάσεις, αλλά συνέταξε και ειδική μελέτη, για τις βιολογικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την αξιοποίηση του Σπηλαίου, 11) Αθαν. Μάργαρη, μηχανολόγο ΕΟΤ Ευαγ. Δεϊλάκη, τ. προϊστ. Εφορείας Παλαιοαθρωπ/γίας – Σπηλαιολογίας, 12-13) Δημ. Ρόδη και Χρύσα Διονυσοπούλου αρχιτεκτόνων Τεχν. Επιμελητηρίου Αχαΐας, 14) Γεώρ. Γκλαβά, τ.πρόεδρο Συλλόγου Καστριωτών Πάτρας και 15) Φίλ. Παντούλια, τ.πρόεδρο Καστριωτών Αθήνας. Συντονιστής - πρόεδρος της επιτροπής είχε την τιμή να εκλεγεί γράφων. Στην πορεία εκτέλεσης των έργων στο εσωτερικό του σπηλαίου, με την επίβλεψη της επιτροπής, κατά τις επιτόπιες συνεδριάσεις της και προκειμένου να επιλυθούν ειδικά και τεχνικά προβλήματα που παρουσιαζόντουσαν συνεχώς ″επιστρατεύτηκαν″ και άλλα πρόσωπα, τα ονόματα των οποίων, όπως και των προηγούμενων, παραθέτουμε εδώ τιμής ένεκεν, ως ελάχιστο δείγμα αναγνώρισης του σπουδαίου έργου που επιτέλεσαν. Συγκεκριμένα, με βάσει τα τηρούμενα πρακτικά, συμμετείχαν σε επιμέρους συνεδριάσεις της επιτροπής, από αρμόδιες Υπηρεσίες οι Κων. Ζάχος και Βιβ. Βασιλοπούλου, προϊστάμενοι και οι Ευάγ. Καμπούρογλου, Βασ. Γιαννόπουλος, Θεοδ. Χατζηθεοδώρου γεωλόγοι και τοπογράφος Μηχανικός αντίστοιχα, της Εφορείας Παλαιοαθρωπ/γίας – Σπηλαιολογίας - οι Μιχ. Πετρόπουλος και Μαρ. Πετριτάκη αρχαιολόγοι, της ΣΤ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, - οι Ζαχ. Πατρίκιος, Γιάν. Παπαχρήστου, και Γεώρ. Δούκας, της Υπηρεσ. Περιφερ. Ανάπτυξης - οι Ανδρ. Αντύπας, Βασ. Δεγαϊτας και Βασ. Πετρονικολού, του ΕΟΤ Πατρών – οι Ανδρ. Παπαδημάτος, αρχιτέκτονας, Παν. Παγιασλής, ηλεκτρολόγος – μηχανολόγος και Κων. Καποδίστριας, ηλεκτρολόγος, της π. νομαρχίας Αχαΐας - Ιωάν. Ματσάκης, καθηγητής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών - οι Γρηγ. Παπαδόπουλος γεωλόγος – σπηλαιολόγος, Γεώρ. Αβαγιανός μηχανολόγος – σπηλαιοδύτης - φωτογράφος, και Παν. Δημητρέλος, ηλεκτρολόγος – μηχανολόγος, μέλη της ΕΣΕ - Πέτρ. Ρωμανάς, από τον ΣΠΕΛΕΟ Αθηνών - και οι Αθαν. Γκλαβάς και Γιάν. Αναγνωστόπουλος, από τον Σύλλογο Καστριωτών Αθηνών. Κύριο έργο της ″Επιτροπής″, ήταν να γνωμοδοτεί για τη χρήση των υλικών και τον τρόπο εκτέλεσης των αναγκαίων έργων προσπέλασης στο εσωτερικό του Σπηλαίου, που να είναι συμβατά και ανθεκτικά με το περιβάλλον και τις εδικές συνθήκες αυτού. Βασικός στόχος ήταν να προστατευθεί, κατά το δυνατόν, και να μη διαταραχτεί το οικοσύστημα του Σπηλαίου, από αλόγιστες επεμβάσεις. Σημαντικές ήταν, και οι υποδείξεις που έκανε ο τ. πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών Αθαν. Σαφάκας, μετά από επιθεώρηση ολοκλήρου του Σπηλαίου.
Σημειώνουμε εδώ ότι, ούτε στον ΕΟΤ, αλλά ούτε και στην νεοσυσταθείσα, τότε, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας υπήρχε σχετική εμπειρία, ώστε να έχουν θεσπιστεί ειδικοί κανόνες, για την αξιοποίηση σπηλαίων και μάλιστα όπως αυτού ″Των Λιμνών″, που ήταν από τα δυσκολότερα και πλέον εξειδικευμένα έργα. Για τους παραπάνω λόγους το Σπήλαιο ″Των Λιμνών″, ήταν φαίνεται ″της μοίρας του″ να ″χρησιμοποιηθεί ως πειραματόζωο″, αφού οι σχετικές προδιαγραφές που συντάχτηκαν γι’ αυτό το έργο και εγκρίθηκαν, τελικά, με απόφαση του Κρατικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), της 7-10-1986, αποτελούν πλέον το θεσμικό πλαίσιο, για την ανάδειξη και άλλων σπηλαίων της χώρας μας, φέρουν δε την σφραγίδα της ″Επιτροπής αξιοποίησης Σπηλαίου Καστριών″ !!! Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκαν επάλληλες εξαντλητικές συνεδριάσεις και εντός του Σπηλαίου, κάτω από απερίγραπτες συνθήκες και υπήρξαν πολλές φορές διχογνωμίες, μέχρι και αδιέξοδα, στην πορεία αντιμετώπισης αξεπέραστων προβλημάτων, ώστε να γίνει αυτό επισκέψιμο από το κοινό! Αξίζει να σημειώσουμε ενδεικτικά εδώ ότι, αφιερώθηκε πολύτιμος χρόνος αρκετών ανθρώπων και διετέθησαν σημαντικά χρηματικά ποσά, για την μελέτη, επίβλεψη και εγκατάσταση στο Σπήλαιο αυτό, συστήματος αυτόματης ξενάγησης σε πέντε γλώσσες, με μουσική υπόκρουση, που επιμελήθηκε ο γνωστός μουσικοσυνθέτης Πάνος Τσαπάρας – ιδέα της Α. Πετροχείλου - και η οποία παρόλο που εφαρμόστηκε, με επιτυχία, επί μακρό χρονικό διάστημα, όπως εφαρμόζεται και σε άλλα σπήλαια, κάποια στιγμή, κάποιοι την κατάργησαν, για άγνωστους λόγους ! Οφείλουμε να επισημάνουμε εδώ ότι, χωρίς να παραβλέπουμε και να αγνοούμε τις γενικότερες προσπάθειες, την όποια προσφορά και συμβολή αρκετών παραγόντων, για την αξιοποίηση του μυθικού Σπηλαίου, αν δεν υπήρχε η Ά. Πετροχείλου, ίσως ακόμα και σήμερα να μη γνωρίζαμε την σπουδαιότητα και τη μοναδική αξία αυτού του εκπληκτικού δημιουργήματος της φύσης.
Η Ά. Πετροχείλου επισκέφτηκε το Σπήλαιο και την γύρω περιοχή αμέτρητες φορές και σε διαφορετικές εποχές, προκειμένου να διαπιστώσει την προέλευση και συμπεριφορά των νερών, που τροφοδοτούν τις λίμνες του υπόγειου αυτού ποταμού. Τα λόγια με τα οποία περιέγραφε το Σπήλαιο η διάσημη Σπηλαιολόγος ήταν συναρπαστικά ! :
“Την πρώτη φορά που μπήκα μέσα στο σπήλαιο, έλεγε, το 1966, έμεινα άναυδη, από την ομορφιά και το μεγαλείο του. Το χαρακτήρισα μοναδικό στο είδος του στον κόσμο, γιατί διαθέτει 13 μεγάλες κλιμακωτές λίμνες, που στα ήσυχα νερά τους καθρεπτίζονται οι πολύχρωμες και πανέμορφες σταλακτιτικές δημιουργίες, οι ανεπτυγμένες στα τοιχώματα και στις πανύψηλες οροφές του. `Έμεινα μέσα από τις 7 το πρωί μέχρι τις 8 την άλλη μέρα και δεν χόρταινα να το βλέπω, γιατί συνδυάζει το άγριο, το ωραίο και συγχρόνως το επιβλητικό. Είναι πολύ αξιόλογο και ως σπήλαιο και ως τοποθεσία.” ! Με αυτά τα λόγια, που είναι ένας ύμνος προς το θαύμα της φύσης, ″περιέφερε″ η πρέσβειρα των σπηλαίων της Ελλάδας το Σπήλαιο ″Των Προιτίδων”, σε δεκάδες συνέδρια, διαλέξεις και παρουσιάσεις που οργανώθηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, από το 1968 μέχρι της τελευταίας της αναπνοής, το 2001, για να για να γίνει αυτό γνωστό και να αξιοποιηθεί. Καθοριστικό ρόλο βέβαια, στην αξιοποίησή του, έπαιξε η αρμονική συνεργασία που είχε η Ά. Πετροχείλου με τους εκάστοτε προέδρους της πρώην κοινότητας Καστριών και άλλους Καστριώτες, όπως και με τον γράφοντα που, ως μέλος της ΕΣΕ, υπήρξε ″Σπηλαιολογικός μαθητής της″ και είχαν συνεχή επικοινωνία και συνεργασία. Η ανωτέρω ήταν, για πολλά χρόνια, μόνιμος σχεδόν κάτοικος των Καστριών και συμμετείχε πάντα σε όλες τις εκδηλώσεις των Καστριωτών. Μέχρι και εκδρομή, στο Σπήλαιο Δυρού, πήγε με τους Καστριώτες, η φανατική σπηλαιολάτρης , για να τους δείξει την αξία και τον τρόπο λειτουργίας των σπηλαίων. Σε όλες τις κατά καιρούς επισκέψεις της, στα Καστριά, η ″Επίτιμη Καστριώτισα″ δεν έχανε την ευκαιρία να ενημερώνει τους κατοίκους, παντού όπου κι αν βρισκόταν, για τη μεγάλη σημασία που έχει η αξιοποίηση του σπηλαίου, για το χωριό και για την ευρύτερη περιοχή. Με τον τρόπο αυτό κατόρθωνε να εμψυχώνει τους κατοίκους ώστε να συμμετέχουν και να συμβάλλουν στην αξιοποίηση του μαγευτικού Σπηλαίου, προσφέροντας κτήματα, χρήματα, προσωπική εργασία ή ό τι άλλο, προκειμένου να γίνουν τα αναγκαία έργα. Η Ά. Πετροχείλου τόνιζε χαρακτηριστικά ότι : “Το σπήλαιο είναι ένας κράχτης, για να γίνει τουριστική ανάπτυξη, που θα συμβάλλει στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων όλης της περιοχής. Όλα τα περί το σπήλαιο χωριά και όλοι οι κάτοικοι μπορούν να ωφεληθούν, από την κίνηση και διαμονή των επισκεπτών, αρκεί να φροντίσουν ώστε ο επισκέπτης να μην έρχεται και φεύγει, αλλά να μπορεί να τον κρατήσει ο τόπος. Να βρίσκει δηλαδή κάπου να μείνει, κάπου να φάει, κάτι να δει και κάτι το τοπικό ή αναμνηστικό να πάρει”.! Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι, όταν ήρθε για πρώτη φορά στο χωριό μας, η διάσημη Σπηλαιολόγος, τον Ιούνιο του 1966, με τα άλλα μέλη της Ε.Σ.Ε. και τους Τσέχους επιστήμονες, για τη μελέτη και χαρτογράφηση του Σπηλαίου, η χαρά και ο ενθουσιασμός των κατοίκων δεν περιγράφονται. Υπήρχε δε τότε μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των κατοίκων, για το ποιος θα φιλοξενήσει περισσότερο την Μεγάλη Κυρία των Σπηλαίων ! Η ίδια μάλιστα σε ομιλία της στο ″Μέγαρο Λόγου και Τέχνης Πατρών″, το 1998, ανέφερε τα εξής: ″…Μόλις φτάσαμε στο χωριό, στα Καστριά, τον Ιούνιο του 1966, άνοιξαν τις πόρτες τους οι κάτοικοι του χωριού, οι οικογένειες του Χρ. Γκλαβά και του Γιώργη Αναγνωστόπουλου και συνέχεια τα σπίτια, των άλλων Γκλαβάδων, που δεν εφείσθησαν ούτε περιποιήσεων ούτε εγκαταστάσεων″ . Επίσης στην ομιλία της, στα εγκαίνια του Σπηλαίου το 1991, ανέφερε : ″Είναι γνωστό ότι τις πρώτες δαπάνες για το έργο διέθεσε ο Ε.Ο.Τ. και ακολούθησε η Νομαρχία Αχαΐας, ύστερα από συνεχείς, άγρυπνες και άοκνες ενέργειες του προέδρου της Κοινότητας Καστριών Αντώνη Γκλαβά, έτσι ώστε να κατορθώσει να φέρει σε πέρας όλα τα προβλήματα που παρουσιάζονταν συνεχώς. Θα πρέπει να προσθέσω ότι οι δαπάνες φιλοξενίας των τεχνικών και των ειδικών μελών της επιτροπής αξιοποίησης του σπηλαίου, κατά τις επιτόπιες συνεδριάσεις της, ήταν προσωπική του προσφορά. Το δε σπίτι του είχε μετατραπεί σε ξενοδοχείο ύπνου και φαγητού, για τους ασχολούμενους επί μέρες στο σπήλαιο″. Είναι χαρακτηριστικό και το περιεχόμενο δύο επιστολών που είχε στείλει η ΕΣΕ στον τ. κοινοτάρχη Καστριών, Χρ. Γεωργακόπουλο, τις οποίες παραθέτουμε . Η πρώτη της 28-11-1966 αναφέρει : “Κύριε Πρόεδρε, Σας ευχαριστούμε θερμά δια τις τόσες καλές και θερμές περιποιήσεις σας κατά το διάστημα της παραμονής μας εις το χωρίον σας μετά των Τσέχων Επιστημόνων δια την περαιτέρω εξερεύνησιν του Σπηλαίου των Λιμνών….”Μετά τιμής – Η Πρόεδρος Α. Πετροχείλου – Ο Γεν. Γραμματέας Γεώργιος Μπαρνιάς Η δεύτερη επίσης, της 9-6-1967, αναφέρει: “Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, Η ημετέρα Πρόεδρος, κ. Πετροχείλου, εν τη προς το Δ.Σ. εκθέσει της .... εξήρε το πνεύμα φιλοξενίας το οποίο χαρακτηρίζει τους κατοίκους της Κοινότητάς σας, και τας περιποιήσεις ας έτυχε παρ’ υμών. Εκ μέρους του Δ.Σ. σας εκφράζομεν τας θερμάς μας ευχαριστίας” Ο Γενικός Γραμματέας Γεώργιος Μπαρνιάς Η Άννα Πετροχείλου, ως μέλος και των δύο Νομαρχιακών επιτροπών που προαναφέραμε, συμμετείχε σε όλες τις επιτόπιες συνεδριάσεις, παρακολουθώντας από κοντά τα έργα και καταθέτοντας χρήσιμες, πρωτοποριακές και ρεαλιστικές ιδέες, τόσο για την αξιοποίηση του σπηλαίου, όσο και για την ανάδειξη του ευρύτερου χώρου. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι:
1. Συνέλαβε την ιδέα διάνοιξης της Τεχνητής Σήραγγας εισόδου σπηλαίου, που οδηγεί τους επισκέπτες κατευθείαν στον πάνω όροφο - στο κυρίως σπήλαιο και παρακάμφθηκε έτσι το αρχικό τμήμα, που παρουσιάζει αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
Ο θαυμαστός κόσμος των σπηλαίων γοήτευσε ανέκαθεν τους αρχαίους Έλληνες τόσο, ώστε να μετατρέψουν αρκετά από τα σπήλαια σε χώρους λατρείας και τόπους γέννησης θεών και ηρώων, όπως του Δία κ.ά. Ακόμη υπάρχουν σπήλαια που οι αρχαίοι τα είχαν μετατρέψει σε θεραπευτήρια, όπως τα ″Ασκληπιεία″. Η λατρεία μέσα στα σπήλαια συνεχίστηκε και κατά τα χριστιανικά χρόνια, όπου οι πιστοί έκτισαν σ’ αυτά εκκλησίες και μοναστήρια – όπως και τον παρακείμενο σπηλαιώδη ναό της Αναλήψεως Καστριών, για τη λατρεία του Χριστού, του οποίου τη γέννηση μέσα σε σπήλαιο ″τοποθέτησαν″ ! Παρόλα αυτά από την πλευρά της πολιτείας δεν δόθηκε η ανάλογη σημασία για την ανάδειξή τους.
Οι πρώτες σπηλαιολογικές έρευνες στην Ελλάδα, φαίνεται ότι, άρχισαν ύστερα από την επανάσταση του 1821, αφού οι υπόδουλοι Έλληνες αναγκάστηκαν, να χρησιμοποιήσουν τα σπήλαια ως καταφύγια ή οχυρά. Επιστημονικό ενδιαφέρον, για τα ελληνικά σπήλαια, εκδηλώθηκε αρχικά από ξένους φυσιοδίφες, όπως τον γερμανό Findler (1841), στο σπήλαιο ″Καταφύκι″ Κύθνου.
Η σπηλαιολογία στην Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσεται, από τις αρχές του 19ου αιώνα, χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Ο Φυσιολατρικός Σύνδεσμος ″Παν″(1927) θεωρείται πρωτοπόρος στις επισκέψεις ελληνικών σπηλαίων. Ακολούθησε, το 1933, ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύνδεσμος Αθηνών, ο οποίος δημιούργησε την πρώτη οργανωμένη σπηλαιολογική ομάδα, που διέθετε τον αναγκαίο εξερευνητικό εξοπλισμό. Το 1950 ιδρύθηκε η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία (Ε.Σ.Ε.), από τους αείμνηστους Γιάννη, γεωλόγο και Άννα Πετρόχειλου σύντροφό του και διάδοχό του, καθώς και άλλους λάτρεις των υπόγειων παραμυθένιων θησαυρών. Από τότε άρχισε, ουσιαστικά, η συστηματική εξερεύνηση και μελέτη των ελληνικών σπηλαίων. Η Ε.Σ.Ε. έχει καταγράψει, πάνω από 10.000 σπήλαια, ενώ εκτιμάται ότι ο αριθμός των ελληνικών σπηλαίων είναι πολύ μεγαλύτερος. Από αυτά έχουν αξιοποιηθεί, μέχρι σήμερα, μόνο 20 σπήλαια, τα οποία απέβησαν πηγές γνώσεων και πλούτου, προσφέροντας εργασία σε πολλούς νέους ανθρώπους και συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη των περιοχών που βρίσκονται.
Ο πρώτος κρατικός φορέας, που διέγνωσε την σπουδαιότητα των σπηλαίων, για την ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα μας, ήταν ο Ε.Ο.Τ., ο οποίος ανέλαβε, το 1960, την αξιοποίηση των Σπηλαίων Δυρού και Παιανίας, με τη βοήθεια της Ε.Σ.Ε. Η αείμνηστη σπηλαιολόγος Α. Πετροχείλου και άλλα μέλη της Ε.Σ.Ε. έχουν συνδεθεί με την αξιοποίηση σπηλαίων της πατρίδας μας, όπως αυτών του Περάματος Ιωαννίνων, των Πετραλώνων Χαλκιδικής, των Μελισάνης και Δρογκαράτης Κεφαληνίας κ. α. Η συμβολή της Ε.Σ.Ε. και ειδικά της Ά. Πετροχείλου, υπήρξε καθοριστική και στη μελέτη και αξιοποίηση του Σπηλαίου ″Των Λιμνών″ Καστριών . Η πρώτη επίσημη παρουσίαση του Σπηλαίου στο εξωτερικό έγινε από την διάσημη ελληνίδα Σπηλαιολόγο, σε διεθνές συνέδριο σπηλαιολογίας που πραγματοποιήθηκε το 1968, στο Μοντπελιέ της Γαλλίας. Έκτοτε (1968 – 1980) άρχισε να εκδηλώνεται, σταδιακά, το ενδιαφέρον για την αξιοποίηση του περικαλλούς σπηλαίου, τόσο από την κοινότητα Καστριών και τους συλλόγους της, όσο και από τον Δήμο Καλαβρύτων με τον αείμνηστο δήμαρχο Π. Πόλκα και άλλους φορείς, ιδιαίτερα όμως από το Φυσιολατρικό Σύνδεσμο Πατρών, με πρόεδρο τον Κίμ. Ρηγόπουλο. Αυτό αποδεικνύεται από σειρά εγγράφων, προς τους αρμόδιους φορείς, καθώς και από πλήθος δημοσιευμάτων, καταχωρημένων στον Αχαϊκό τύπο.
Κάτω από την πίεση των πολύπλευρων παρεμβάσεων, ο Ε.Ο.Τ , ανέθεσε στην Α. Πετροχείλου, τη σύνταξη μελέτης αξιοποίησης του Σπηλαίου, η οποία παραδόθηκε στον Ε.Ο.Τ., το 1974. Η Α. Πετροχείλου διέθετε τεράστια εμπειρία και εξειδίκευση στην αξιοποίηση σπηλαίων αφού, εκτός των όσων αναφέραμε, ήταν και μόνιμη εκπρόσωπος της Ελλάδος σε διεθνή Σπηλαιολογικά Συνέδρια. Με βάση την εμπειρική μελέτη της Α. Πετροχείλου, συντάχτηκε, στον ίδιο χρόνο και σχετική τεχνική προμελέτη του Αρχιτέκτονα της πρώην Νομαρχίας Αχαΐας Δήμου Ιωαννίδη. Οι παραπάνω μελέτες ″τοποθετήθηκαν″ και παρέμειναν, για αρκετά χρόνια, καταχωνιασμένες στα ″ντουλάπια″ του Ε.Ο.Τ., χωρίς καμιά εξέλιξη. Με πρωτοβουλία του Φυσιολατρικού Συνδέσμου Πατρών, σε συνεργασία με τον «Σύλλογο των εν Πάτραις Καλαβρυτινών» (σημερινό Παγκαλαβρυτινό Σύλλογο) , με τη συνδρομή και του γράφοντος ως ενεργού μέλους των δύο συλλόγων, πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα, στις 20/6/1976, η πρώτη Παγκαλαβρυτινή συνδιάσκεψη, με αποκλειστικό σκοπό την προώθηση αξιοποίησης του Σπηλαίου Καστριών. Σ’ αυτή παραβρέθηκαν εκπρόσωποι κρατικών αρχών, της τοπ. Αυτοδιοίκησης και Συλλόγων της επαρχίας Καλαβρύτων, καθώς και πλήθος κόσμου. Η Ά. Πετροχείλου, στην ομιλία της περιέγραψε με σαφήνεια και γλαφυρότητα το μοναδικό στον κόσμο, όπως το χαρακτήρισε, ″Σπήλαιο των Λιμνών″ και αναφέρθηκε στην τεράστια σημασία που έχει η αξιοποίησή του, για όλο το νομό Αχαΐας. Στη συνέχεια, αφού πρόβαλε διαφάνειες από τον υπέροχο κόσμο του Σπηλαίου που προκάλεσαν τον θαυμασμό και το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων, πρότεινε να αναλάβει η ιδιωτική πρωτοβουλία την αξιοποίηση του περίφημου και μόνου στην Αχαΐα σπηλαίου. Ας σημειωθεί ότι, για πρώτη φορά ακούστηκε από τα πιο ειδικά και επίσημα χείλη και συνειδητοποιήθηκε, από τους αρμόδιους φορείς της Αχαΐας, η μοναδική αξία του κρυμμένου αυτού φυσικού θησαυρού.
Στη συνέχεια, με απόφαση του τ. Νομάρχη Αχαΐας Κ. Παπαβλασόπουλου, συγκροτήθηκε «Επιτροπή Αξιοποίησης Σπηλαίου Καστριών», αποτελούμενη από τους τ. Δημάρχους του Νομού Αχαΐας, Θ. Άννινου - Πατρέων, Π. Πόλκα - Καλαβρύτων, Γ. Παναγόπουλου - Αιγίου και Α. Χρυσανθόπουλου - Δάφνης, των τ. προέδρων Π. Γκλαβά - Κοινότητας Καστριών, Θ. Φεφέ, Αρχιμανδρίτη - Καλαβρυτινής Ένωσης, Π. Παπαϊωάννου - Παγκαλαβρυτινής Ένωσης, Α. Πετροχείλου, σπηλαιολόγο, Β. Ντόλκα - Κλειτορίων Αττικής, Κ. Ρηγόπουλου - Φυσιολατρικού Συνδέσμου Πατρών, Αλ. Αποστολόπουλου - Συλλόγου των εν Πάτραις Καλαβρυτινών, Θ. Μεντζελόπουλου - Ξενοδόχων Ν.Δ. Ελλάδος, και των Χαρ. Αντωνόπουλου – Λούκου και Γ. Γκλαβά. Βασική αποστολή της επιτροπής ήταν η εξεύρεση πόρων για την εκτέλεση των αναγκαίων έργων υποδομής. Η πολιτεία όμως, τότε, είχε άλλες προτεραιότητες! Για το λόγο αυτό η αξιοποίηση του περιβόητου Σπηλαίου Καστριών, παρά τις συνεχιζόμενες παρεμβάσεις και ιδιαίτερα τις μέχρι και επαιτείας εκκλήσεις του τότε κοινοτάρχη Καστριών αείμνηστου Παν. Γκλαβά, παρέμενε στις υποσχέσεις ! Το 1980, ύστερα από παρέμβαση του τ. Αχαιού Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως και τ. προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου, ο τότε πρωθυπουργός αείμνηστος Γεώργιος Ράλλης, σε επίσκεψή του στα Καλάβρυτα και στην Κλειτορία, εξήγγειλε την απόφαση αξιοποίησης του Σπηλαίου, από τον ΕΟΤ. Το έργο δημοπρατήθηκε το 1981 και το Δεκέμβριο 1982 ολοκληρώθηκε με επιτυχία η διάνοιξη της τεχνητής σήραγγας εισόδου, που υπόδειξε η Α. Πετροχείλου, η οποία οδηγεί απευθείας στον δεύτερο όροφο του Σπηλαίου. Το 1983, ύστερα από κυβερνητική απόφαση, το Σπήλαιο αποκεντρώθηκε, από τον ΕΟΤ και περιήλθε στην αρμοδιότητα της τοπ. αυτοδιοίκησης. Για την έγκριση χρηματοδότησης των έργων γνωμοδοτούσαν τα Νομαρχιακά Συμβούλια (Ν.Σ.). Έτσι με απόφασή του, το 1983, το Ν. Σ. Αχαΐας, προεδρεύοντος του τ. νομάρχη τον Ευρ. Καφαντάρη, ανέθεσε σε επιτροπή ειδικών επιστημόνων και φορέων την ανασύνταξη της μελέτης αξιοποίησης του Σπηλαίου. Η παραπάνω επιτροπή, η οποία στην συνέχεια, με επόμενη απόφαση του Ν. Σ., το 1985, προεδρεύοντος του τ. νομάρχη Δημ. Πανταζή, διευρύνθηκε και με άλλες ειδικότητες επιστημόνων, αποτελέστηκε από τους : 1)Π. Πόλκα τ. δήμαρχο Καλαβρύτων, 2)Κυρ. Κόλλια τ. κοινοτάρχη Κλειτορίας, 3) Αντών. Γκλαβά τ. κοινοτάρχη Καστριών, 4)Άννα Πετοχείλου, σπηλαιολόγο, 5) Αλέξ. Μπεθυμούτη, πολιτ. Μηχανικό, που ήταν ο μελετητής και επιβλέπων του έργου, 6) Χρύσ. Ταβλά, τ. προϊστ. Τ.Υ.Δ.Κ. Αχαΐας, 7) Δημ. Ιωαννίδη, αρχιτέκτονα ΤΥΔΚ Αχαΐας, 8) Τάσο Μπαμπάση, αρχιτέκτονα ΕΟΤ., 9) Λάζαρο Κολώνα τ. προϊστάμενο ΣΤ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, 10) Ιωαν. Ηλιοπούλου – Γεωργουδάκη, καθηγήτρια Βιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, η οποία όχι μόνο έκανε χρήσιμες και καθοριστικές παρεμβάσεις, αλλά συνέταξε και ειδική μελέτη, για τις βιολογικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την αξιοποίηση του Σπηλαίου, 11) Αθαν. Μάργαρη, μηχανολόγο ΕΟΤ Ευαγ. Δεϊλάκη, τ. προϊστ. Εφορείας Παλαιοαθρωπ/γίας – Σπηλαιολογίας, 12-13) Δημ. Ρόδη και Χρύσα Διονυσοπούλου αρχιτεκτόνων Τεχν. Επιμελητηρίου Αχαΐας, 14) Γεώρ. Γκλαβά, τ.πρόεδρο Συλλόγου Καστριωτών Πάτρας και 15) Φίλ. Παντούλια, τ.πρόεδρο Καστριωτών Αθήνας. Συντονιστής - πρόεδρος της επιτροπής είχε την τιμή να εκλεγεί γράφων. Στην πορεία εκτέλεσης των έργων στο εσωτερικό του σπηλαίου, με την επίβλεψη της επιτροπής, κατά τις επιτόπιες συνεδριάσεις της και προκειμένου να επιλυθούν ειδικά και τεχνικά προβλήματα που παρουσιαζόντουσαν συνεχώς ″επιστρατεύτηκαν″ και άλλα πρόσωπα, τα ονόματα των οποίων, όπως και των προηγούμενων, παραθέτουμε εδώ τιμής ένεκεν, ως ελάχιστο δείγμα αναγνώρισης του σπουδαίου έργου που επιτέλεσαν. Συγκεκριμένα, με βάσει τα τηρούμενα πρακτικά, συμμετείχαν σε επιμέρους συνεδριάσεις της επιτροπής, από αρμόδιες Υπηρεσίες οι Κων. Ζάχος και Βιβ. Βασιλοπούλου, προϊστάμενοι και οι Ευάγ. Καμπούρογλου, Βασ. Γιαννόπουλος, Θεοδ. Χατζηθεοδώρου γεωλόγοι και τοπογράφος Μηχανικός αντίστοιχα, της Εφορείας Παλαιοαθρωπ/γίας – Σπηλαιολογίας - οι Μιχ. Πετρόπουλος και Μαρ. Πετριτάκη αρχαιολόγοι, της ΣΤ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, - οι Ζαχ. Πατρίκιος, Γιάν. Παπαχρήστου, και Γεώρ. Δούκας, της Υπηρεσ. Περιφερ. Ανάπτυξης - οι Ανδρ. Αντύπας, Βασ. Δεγαϊτας και Βασ. Πετρονικολού, του ΕΟΤ Πατρών – οι Ανδρ. Παπαδημάτος, αρχιτέκτονας, Παν. Παγιασλής, ηλεκτρολόγος – μηχανολόγος και Κων. Καποδίστριας, ηλεκτρολόγος, της π. νομαρχίας Αχαΐας - Ιωάν. Ματσάκης, καθηγητής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών - οι Γρηγ. Παπαδόπουλος γεωλόγος – σπηλαιολόγος, Γεώρ. Αβαγιανός μηχανολόγος – σπηλαιοδύτης - φωτογράφος, και Παν. Δημητρέλος, ηλεκτρολόγος – μηχανολόγος, μέλη της ΕΣΕ - Πέτρ. Ρωμανάς, από τον ΣΠΕΛΕΟ Αθηνών - και οι Αθαν. Γκλαβάς και Γιάν. Αναγνωστόπουλος, από τον Σύλλογο Καστριωτών Αθηνών. Κύριο έργο της ″Επιτροπής″, ήταν να γνωμοδοτεί για τη χρήση των υλικών και τον τρόπο εκτέλεσης των αναγκαίων έργων προσπέλασης στο εσωτερικό του Σπηλαίου, που να είναι συμβατά και ανθεκτικά με το περιβάλλον και τις εδικές συνθήκες αυτού. Βασικός στόχος ήταν να προστατευθεί, κατά το δυνατόν, και να μη διαταραχτεί το οικοσύστημα του Σπηλαίου, από αλόγιστες επεμβάσεις. Σημαντικές ήταν, και οι υποδείξεις που έκανε ο τ. πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών Αθαν. Σαφάκας, μετά από επιθεώρηση ολοκλήρου του Σπηλαίου.
Σημειώνουμε εδώ ότι, ούτε στον ΕΟΤ, αλλά ούτε και στην νεοσυσταθείσα, τότε, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας υπήρχε σχετική εμπειρία, ώστε να έχουν θεσπιστεί ειδικοί κανόνες, για την αξιοποίηση σπηλαίων και μάλιστα όπως αυτού ″Των Λιμνών″, που ήταν από τα δυσκολότερα και πλέον εξειδικευμένα έργα. Για τους παραπάνω λόγους το Σπήλαιο ″Των Λιμνών″, ήταν φαίνεται ″της μοίρας του″ να ″χρησιμοποιηθεί ως πειραματόζωο″, αφού οι σχετικές προδιαγραφές που συντάχτηκαν γι’ αυτό το έργο και εγκρίθηκαν, τελικά, με απόφαση του Κρατικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), της 7-10-1986, αποτελούν πλέον το θεσμικό πλαίσιο, για την ανάδειξη και άλλων σπηλαίων της χώρας μας, φέρουν δε την σφραγίδα της ″Επιτροπής αξιοποίησης Σπηλαίου Καστριών″ !!! Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκαν επάλληλες εξαντλητικές συνεδριάσεις και εντός του Σπηλαίου, κάτω από απερίγραπτες συνθήκες και υπήρξαν πολλές φορές διχογνωμίες, μέχρι και αδιέξοδα, στην πορεία αντιμετώπισης αξεπέραστων προβλημάτων, ώστε να γίνει αυτό επισκέψιμο από το κοινό! Αξίζει να σημειώσουμε ενδεικτικά εδώ ότι, αφιερώθηκε πολύτιμος χρόνος αρκετών ανθρώπων και διετέθησαν σημαντικά χρηματικά ποσά, για την μελέτη, επίβλεψη και εγκατάσταση στο Σπήλαιο αυτό, συστήματος αυτόματης ξενάγησης σε πέντε γλώσσες, με μουσική υπόκρουση, που επιμελήθηκε ο γνωστός μουσικοσυνθέτης Πάνος Τσαπάρας – ιδέα της Α. Πετροχείλου - και η οποία παρόλο που εφαρμόστηκε, με επιτυχία, επί μακρό χρονικό διάστημα, όπως εφαρμόζεται και σε άλλα σπήλαια, κάποια στιγμή, κάποιοι την κατάργησαν, για άγνωστους λόγους ! Οφείλουμε να επισημάνουμε εδώ ότι, χωρίς να παραβλέπουμε και να αγνοούμε τις γενικότερες προσπάθειες, την όποια προσφορά και συμβολή αρκετών παραγόντων, για την αξιοποίηση του μυθικού Σπηλαίου, αν δεν υπήρχε η Ά. Πετροχείλου, ίσως ακόμα και σήμερα να μη γνωρίζαμε την σπουδαιότητα και τη μοναδική αξία αυτού του εκπληκτικού δημιουργήματος της φύσης.
Η Ά. Πετροχείλου επισκέφτηκε το Σπήλαιο και την γύρω περιοχή αμέτρητες φορές και σε διαφορετικές εποχές, προκειμένου να διαπιστώσει την προέλευση και συμπεριφορά των νερών, που τροφοδοτούν τις λίμνες του υπόγειου αυτού ποταμού. Τα λόγια με τα οποία περιέγραφε το Σπήλαιο η διάσημη Σπηλαιολόγος ήταν συναρπαστικά ! :
“Την πρώτη φορά που μπήκα μέσα στο σπήλαιο, έλεγε, το 1966, έμεινα άναυδη, από την ομορφιά και το μεγαλείο του. Το χαρακτήρισα μοναδικό στο είδος του στον κόσμο, γιατί διαθέτει 13 μεγάλες κλιμακωτές λίμνες, που στα ήσυχα νερά τους καθρεπτίζονται οι πολύχρωμες και πανέμορφες σταλακτιτικές δημιουργίες, οι ανεπτυγμένες στα τοιχώματα και στις πανύψηλες οροφές του. `Έμεινα μέσα από τις 7 το πρωί μέχρι τις 8 την άλλη μέρα και δεν χόρταινα να το βλέπω, γιατί συνδυάζει το άγριο, το ωραίο και συγχρόνως το επιβλητικό. Είναι πολύ αξιόλογο και ως σπήλαιο και ως τοποθεσία.” ! Με αυτά τα λόγια, που είναι ένας ύμνος προς το θαύμα της φύσης, ″περιέφερε″ η πρέσβειρα των σπηλαίων της Ελλάδας το Σπήλαιο ″Των Προιτίδων”, σε δεκάδες συνέδρια, διαλέξεις και παρουσιάσεις που οργανώθηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, από το 1968 μέχρι της τελευταίας της αναπνοής, το 2001, για να για να γίνει αυτό γνωστό και να αξιοποιηθεί. Καθοριστικό ρόλο βέβαια, στην αξιοποίησή του, έπαιξε η αρμονική συνεργασία που είχε η Ά. Πετροχείλου με τους εκάστοτε προέδρους της πρώην κοινότητας Καστριών και άλλους Καστριώτες, όπως και με τον γράφοντα που, ως μέλος της ΕΣΕ, υπήρξε ″Σπηλαιολογικός μαθητής της″ και είχαν συνεχή επικοινωνία και συνεργασία. Η ανωτέρω ήταν, για πολλά χρόνια, μόνιμος σχεδόν κάτοικος των Καστριών και συμμετείχε πάντα σε όλες τις εκδηλώσεις των Καστριωτών. Μέχρι και εκδρομή, στο Σπήλαιο Δυρού, πήγε με τους Καστριώτες, η φανατική σπηλαιολάτρης , για να τους δείξει την αξία και τον τρόπο λειτουργίας των σπηλαίων. Σε όλες τις κατά καιρούς επισκέψεις της, στα Καστριά, η ″Επίτιμη Καστριώτισα″ δεν έχανε την ευκαιρία να ενημερώνει τους κατοίκους, παντού όπου κι αν βρισκόταν, για τη μεγάλη σημασία που έχει η αξιοποίηση του σπηλαίου, για το χωριό και για την ευρύτερη περιοχή. Με τον τρόπο αυτό κατόρθωνε να εμψυχώνει τους κατοίκους ώστε να συμμετέχουν και να συμβάλλουν στην αξιοποίηση του μαγευτικού Σπηλαίου, προσφέροντας κτήματα, χρήματα, προσωπική εργασία ή ό τι άλλο, προκειμένου να γίνουν τα αναγκαία έργα. Η Ά. Πετροχείλου τόνιζε χαρακτηριστικά ότι : “Το σπήλαιο είναι ένας κράχτης, για να γίνει τουριστική ανάπτυξη, που θα συμβάλλει στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων όλης της περιοχής. Όλα τα περί το σπήλαιο χωριά και όλοι οι κάτοικοι μπορούν να ωφεληθούν, από την κίνηση και διαμονή των επισκεπτών, αρκεί να φροντίσουν ώστε ο επισκέπτης να μην έρχεται και φεύγει, αλλά να μπορεί να τον κρατήσει ο τόπος. Να βρίσκει δηλαδή κάπου να μείνει, κάπου να φάει, κάτι να δει και κάτι το τοπικό ή αναμνηστικό να πάρει”.! Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι, όταν ήρθε για πρώτη φορά στο χωριό μας, η διάσημη Σπηλαιολόγος, τον Ιούνιο του 1966, με τα άλλα μέλη της Ε.Σ.Ε. και τους Τσέχους επιστήμονες, για τη μελέτη και χαρτογράφηση του Σπηλαίου, η χαρά και ο ενθουσιασμός των κατοίκων δεν περιγράφονται. Υπήρχε δε τότε μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των κατοίκων, για το ποιος θα φιλοξενήσει περισσότερο την Μεγάλη Κυρία των Σπηλαίων ! Η ίδια μάλιστα σε ομιλία της στο ″Μέγαρο Λόγου και Τέχνης Πατρών″, το 1998, ανέφερε τα εξής: ″…Μόλις φτάσαμε στο χωριό, στα Καστριά, τον Ιούνιο του 1966, άνοιξαν τις πόρτες τους οι κάτοικοι του χωριού, οι οικογένειες του Χρ. Γκλαβά και του Γιώργη Αναγνωστόπουλου και συνέχεια τα σπίτια, των άλλων Γκλαβάδων, που δεν εφείσθησαν ούτε περιποιήσεων ούτε εγκαταστάσεων″ . Επίσης στην ομιλία της, στα εγκαίνια του Σπηλαίου το 1991, ανέφερε : ″Είναι γνωστό ότι τις πρώτες δαπάνες για το έργο διέθεσε ο Ε.Ο.Τ. και ακολούθησε η Νομαρχία Αχαΐας, ύστερα από συνεχείς, άγρυπνες και άοκνες ενέργειες του προέδρου της Κοινότητας Καστριών Αντώνη Γκλαβά, έτσι ώστε να κατορθώσει να φέρει σε πέρας όλα τα προβλήματα που παρουσιάζονταν συνεχώς. Θα πρέπει να προσθέσω ότι οι δαπάνες φιλοξενίας των τεχνικών και των ειδικών μελών της επιτροπής αξιοποίησης του σπηλαίου, κατά τις επιτόπιες συνεδριάσεις της, ήταν προσωπική του προσφορά. Το δε σπίτι του είχε μετατραπεί σε ξενοδοχείο ύπνου και φαγητού, για τους ασχολούμενους επί μέρες στο σπήλαιο″. Είναι χαρακτηριστικό και το περιεχόμενο δύο επιστολών που είχε στείλει η ΕΣΕ στον τ. κοινοτάρχη Καστριών, Χρ. Γεωργακόπουλο, τις οποίες παραθέτουμε . Η πρώτη της 28-11-1966 αναφέρει : “Κύριε Πρόεδρε, Σας ευχαριστούμε θερμά δια τις τόσες καλές και θερμές περιποιήσεις σας κατά το διάστημα της παραμονής μας εις το χωρίον σας μετά των Τσέχων Επιστημόνων δια την περαιτέρω εξερεύνησιν του Σπηλαίου των Λιμνών….”Μετά τιμής – Η Πρόεδρος Α. Πετροχείλου – Ο Γεν. Γραμματέας Γεώργιος Μπαρνιάς Η δεύτερη επίσης, της 9-6-1967, αναφέρει: “Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, Η ημετέρα Πρόεδρος, κ. Πετροχείλου, εν τη προς το Δ.Σ. εκθέσει της .... εξήρε το πνεύμα φιλοξενίας το οποίο χαρακτηρίζει τους κατοίκους της Κοινότητάς σας, και τας περιποιήσεις ας έτυχε παρ’ υμών. Εκ μέρους του Δ.Σ. σας εκφράζομεν τας θερμάς μας ευχαριστίας” Ο Γενικός Γραμματέας Γεώργιος Μπαρνιάς Η Άννα Πετροχείλου, ως μέλος και των δύο Νομαρχιακών επιτροπών που προαναφέραμε, συμμετείχε σε όλες τις επιτόπιες συνεδριάσεις, παρακολουθώντας από κοντά τα έργα και καταθέτοντας χρήσιμες, πρωτοποριακές και ρεαλιστικές ιδέες, τόσο για την αξιοποίηση του σπηλαίου, όσο και για την ανάδειξη του ευρύτερου χώρου. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι:
 |
| ο Γεωργιος Γκλαβάς με τον τ. Πρύτανη του Πανεπιστημίου Παρών κ. Αθ. Σαφάκας στην 8η λίμνη του Σπηλαίου |
2.Είχε την επίβλεψη, ανιδιοτελώς, του “Καλλιτεχνικού φωτισμού του σπηλαίου”, με μουσική υπόκρουση και αυτόματη ξενάγηση, που εφάρμοσε πιστά και με απόλυτη ευαισθησία ο Πατρινός ανάδοχος του έργου Μιχ. Κυδωνιάτης και είχε ως αποτέλεσμα να αναδείξει όλη τη μεγαλοπρέπεια και οντότητα αυτού του επιβλητικού και άγριου, σε ομορφιά ″θηρίου″ της περιοχής, που κατά την ίδια, “Σε κοιτάζει αφ’ υψηλού και λόγω της οντότητάς του σε βλέπει μικρόν και σε περιφρονεί, γι’ αυτό και δεν το φοβάσαι”!
3.Εισηγήθηκε για τη δημιουργία Βιοσπηλαιολογικού Εργαστηρίου, στον κάτω όροφο του σπηλαίου, για την παρακολούθηση, από ειδικούς επιστήμονες, της διαβίωσης και εξέλιξης σπηλαιόβιων οργανισμών, σε φυσικό περιβάλλον, καθώς και την δημιουργία Μουσείου παρουσίασης των παλαιοντολογικών ευρημάτων του Σπηλαίου.
4. Ήταν πάντοτε υπέρμαχος των ήπιων κατασκευών μέσα στο Σπήλαιο, με το σκεπτικό :“Να προσαρμόζεται ο άνθρωπος στο σπήλαιο, και όχι το σπήλαιο στις απαιτήσεις του ανθρώπου” !
Η αείμνηστη Σπηλαιολόγος μόχθησε πραγματικά, για την αξιοποίηση και ανάδειξη του αγαπημένου Σπηλαίου, χωρίς να δείξει ποτέ κούραση. Αξίζει να αναφέρω εδώ, κλείνοντας το παρόν, δύο περιστατικά που αφορούν την ″ιέρεια των σπηλαίων″ και μας μένουν αξέχαστα , το πρώτο είναι: Όταν ξεκινούσε το έργο αναπαράστασης του φωτισμού μέσα στο Σπήλαιο, ο τεχνικός Μ. Κυδωνιάτης είχε μαζί του μια καρέκλα, για να την χρησιμοποιήσει η Κα Πετροχείλου. Ήταν στις 8 το πρωί. Στις 3 το μεσημέρι κι ενώ όλοι είχαμε εξαντληθεί από την κούραση και ταλαιπωρία η ακαταπόνητη κυρία Άννα μας είπε: “Παιδιά αν κουραστείτε να μου το πείτε να βγούμε.”! Περιττό να αναφέρουμε ότι δεν χρησιμοποίησε την καρέκλα! Το δεύτερο είναι: Όταν κάποτε επέστρεφε από το Σπήλαιο, με το αυτοκίνητο του αείμνηστου Γ. Καδά, από τους Λουσούς, με τον οποίο ερευνούσαν την υπερκείμενη ″Καλιακουδότρυπα″, ύστερα από μια ατυχή ανατροπή του αυτοκινήτου που επέβαινε, έσπασε τα πλευρά της. Και όταν την επισκεφτήκαμε, με τον τ. νομάρχη Δ. Πανταζή στο Νοσοκομείο Πατρών ″Άγιος Ανδρέας″ και τη ρωτήσαμε πως είναι και αν πονάει μας απάντησε: “Αυτό το σπήλαιο το αγαπώ, το πονώ και το λυπάμαι” ! Με βαθύτατο σεβασμό, για την ανεκτίμητη προσφορά της, αφιερώνουμε το παρόν στη μνήμη της Άννας Πετροχείλου.
Γεώργιος Β. Γκλαβάς
O Γεώργιος Β. Γκλαβάς γεννήθηκε το 1947 στα Καστριά Καλαβρύτων. Εργάστηκε ως διοικητικό στέλεχος σε γνωστές ασφαλιστικές εταιρείες και σήμερα είναι συνταξιούχος της Εθνικής Ασφαλιστικής. Παράλληλα με την επαγγελματική του δραστηριότητα, από το 1974 και από την Πάτρα όπου εγκαταστάθηκε, έθεσε ως στόχο του την αξιοποίηση του θαυμαστού Σπηλαίου ″Των Λιμνών″ που βρίσκεται στο χωριό του. Για το σκοπό αυτό δραστηριοποιήθηκε και συνεργάστηκε με αρκετούς φορείς όπως, τον ″Παγκαλαβρυτινό Σύλλογο Πάτρας″ , τον Φυσιολατρικό Σύνδεσμο Πατρών, την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία κ. ά., ενώ πρωτοστάτησε και στη δημιουργία Συλλόγου των Απανταχού Καστριωτών ″Σπήλαιο των Λιμνών″. Ως συντονιστής ειδικής Νομαρχιακής ″Επιτροπής Αξιοποίησης Σπηλαίου Καστριών″ , εργάστηκε ακατάπαυστα, επί αρκετά χρόνια, για την αξιοποίηση και λειτουργία του ιδιόρρυθμου Σπηλαίου. Σε συνεργασία με τον ΕΟΤ, την πρώην Νομαρχία Αχαΐας και κοινότητα Καστριών κατόρθωσε, ξεπερνώντας αφάνταστες δυσκολίες και εμπόδια , να δημιουργήσει μια πρότυπη και βιώσιμη επιχείρηση, την πρώην Κοινοτική Επιχείρηση ″ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ’’ Καστριών, στην οποία διετέλεσε πρόεδρος του πρώτου Δ. Σ. Με πληθώρα δημοσιευμάτων και συνεντεύξεών του στα ΜΜΕ συνέβαλε στην προβολή και ανάδειξη του μυθικού Σπηλαίου. Επιστέγασμα του δύσκολου αυτού έργου αποτελεί το εικονογραφημένο βιβλίο του ″ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ’’, μεταφρασμένο στην Αγγλική και Γερμανική γλώσσα. Στην περίοδο 2002 - 06 εκλέχτηκε Δημοτικός Σύμβουλος Κλειτορίας και διετέλεσε Αντιπρόεδρος του Δ. Σ. και Αντιδήμαρχος Πολιτισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.