γράφει ο Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος Αργιολόι ή κόσκινο: Απαραίτητο για το κοσκίνισμα και τον καθαρισμό πολλών αγροτικών προϊό...
Αργιολόι ή κόσκινο: Απαραίτητο για το κοσκίνισμα και τον καθαρισμό πολλών αγροτικών προϊόντων, π.χ. φασόλια, σιτάρι, καλαμπόκι. Χρήσιμο ακόμα και στην παρασκευή του τραχανά, το λίχνισμα, αλλά και οπουδήποτε αλλού μπορεί να γίνει «δεξί χέρι» της νοικοκυράς. Το αργιολόι γίνεται κάποιες φορές και… κλουβί, αν τοποθετηθεί ανάποδα σε επίπεδο έδαφος, για την προσωρινή φύλαξη των κλωσσόπουλων, όταν αυτά είναι πολύ μικρά.
Σίδερο: Το σίδερο αυτό άνοιγε από πάνω και μέσα έβαζαν τ’ αναμμένα κάρβουνα για το σιδέρωμα. Από τα ανοίγματα στο πλάι (πάνω και κάτω) πέρναγε αέρας και δεν έσβηναν. Η ξύλινη χειρολαβή προστάτευε το χέρι από τη θερμοκρασία, ως κακός αγωγός θερμότητος. Δεν ήταν λίγες οι φορές που έβγαιναν σπίθες από τα ανοιχτά μέρη, έπεφταν επάνω στα ρούχα και πριν προλάβει η νοικοκυρά να επέμβει τους άνοιγαν τρύπες. Μετά το τέλος της δουλειάς τους, άδειαζαν τα κάρβουνα πάλι στη φωτιά.
Λιγότερο γνωστό είναι το πιο παλιό ακόμα σίδερο σιδερώματος, χωρίς κάρβουνα. Αυτό το έβαζαν σε όρθια θέση κοντά/αντίκρυ στη φωτιά να «κάψει». Ζύγιζε ίσως και περισσότερο από ενάμισι κιλό και επειδή ήταν ατόφιο μέταλλο «κράταγε» τη θερμοκρασία (φωτο: 2).
Περισσότερη δυσκολία και φασαρία απαιτούσε το σιδέρωμα το καλοκαίρι, αφού πρώτα έπρεπε ν’ ανάψουνε φωτιά και να «πέσουνε» κάρβουνα.
Σκάφη μπουγάδας: Συνώνυμο της καθαριότητας και της αξιοσύνης της νοικοκυράς η σκάφη της μπουγάδας, πηγαινορχότανε κάθε φορά μαζί με το κακάβι, το πράσινο σαπούνι, τη στάχτη για την αλισίβα, το(ν) κόπανο και την κοφίνα με τα ρούχα στο ποτάμι, ή έστω στην κοντινότερη βρύση. Η μεταφορά με το ζο ήταν επιβεβλημένη για τα χοντρά ρούχα, κυρίως στρωσίδια, ειδικά στις μεγάλες αποστάσεις.
Η ξύλινη σκάφη έδωσε τη θέση της στη μεταλλική.
Ο κόπανος (ή το κόπανο): Ξύλο με χερούλι και πλατειά επιφάνεια για το «κοπάνημα» των χονδρών ρούχων, που δεν μπορούν να τριφτούν με το χέρι για να καθαρίσουν. Το χτύπημα γινότανε πάνω σε μια επίπεδη μεγάλη πέτρα και ήταν τόσο δυνατό, που ο ήχος του ακουγόταν αρκετά μακριά.
Σκαφίδι (το): Ο όρος αυτός αποδιδόταν περισσότερο στη σκάφη για ζύμωμα και όχι τόσο στη σκάφη για τη μπουγάδα. «Σκαφίδι και πλαστήρι» αν είχε το σπίτι που πήγαινε κάθε κοπέλα νύφη, η ζωή της δεν θα ήταν στερημένη! Διαβάστε περισσότερα για το ζύμωμα εδώ: http://www.kalavrytanews.com/2012/12/blog-post_9029.html
Μπεσίκι: Η κούνια του μωρού, που σε αρκετές περιπτώσεις την έφτιαχνε ο ίδιος ο πατέρας. Οι γενιές πριν το 1960, πολλοί όμως και μεταγενέστερα, δεχθήκαμε τις υπηρεσίες του. Ολοζώντανη στη μνήμη μας και η εικόνα της μάνας, που με τα δυο χέρια έπλεκε ή ένεθε και με το ένα πόδι κούναγε το μπεσίκι να κοιμίσει το παιδί της!
Νάκα: Κούνια μεταφοράς μωρού, «πρόγονος» στο σημερινό «καλαθάκι».
Νεροβάρελο: Ήταν στενό και κάπως «μακρύ», σε σχέση με το τυροβάρελο, για να μπορεί να μεταφερθεί στον ώμο, στην πλάτη ή με τα ζώα. Η χωρητικότητά του ήταν είκοσι με εικοσιπέντε κιλά νερού. Στο σπίτι είχε μόνιμη, λειτουργική θέση, π.χ. σε ανάλογη υποδοχή του τοίχου. «Πρόγονός» του ήταν το πήλινο σταμνί. Γνωστή, άλλωστε, και η παροιμιώδης έκφραση: «πολλές φορές πάει το σταμνί στη βρύση, αλλά μια φορά πάει και δεν γυρίζει»!
Βαρέλα: Έπαιρνε πέντε με επτά κιλά νερό, που ξεδιψούσε τους εργάτες στο χωράφι. Την χρησιμοποιούσαν, επίσης, και σε κάθε μεγάλη μετακίνηση, π.χ. ομάδων συγχωριανών που πήγαιναν με τα ζώα στην Πάτρα, τα Καλάβρυτα ή και χωριά με εμπορικά κέντρα για ψώνια. Ανάλογα με τις αποστάσεις, τα ταξίδια αυτά μπορεί να γίνονταν αυθημερόν ή να απαιτούνταν περισσότερες ημέρες.
Τσίτσα: Ήταν μικρότερη της βαρέλας και με διαφορετικό σχήμα (οβάλ). Σ’ αυτή έβαζαν, συνήθως, κρασί.
Κασόνι: Μεγάλο ξύλινο κιβώτιο που άνοιγε από πάνω, με δύο ή περισσότερα χωρίσματα, για την αποθήκευση των σιτηρών, ιδίως σταριού και ραποστιού (καλαμποκιού). Η χωρητικότητά του ήταν μεγαλύτερη του ενός τόνου και λόγω των μεγάλων διαστάσεων η κατασκευή του γινόταν στη θέση που θα έμενε, μέσα στο σπίτι ή στο κατώι, σε δροσερό μέρος. Από εκεί για να βγει, ή έστω να μετακινηθεί, έπρεπε να διαλυθεί.
Κασόνι είχε απαραίτητα κάθε σπίτι, αφού από το περιεχόμενό του εξαρτιόταν η ζωή κάθε οικογένειας. Οι μεγάλες διαστάσεις του δήλωναν πολυμελή φαμελιά, αλλά και την αξιοσύνη του νοικοκύρη.
Όταν τα σιτηρά καταναλώνονταν, το χρησιμοποιούσαν ως χώρο αποθήκευσης διάφορων αντικειμένων, μέχρι την επόμενη συγκομιδή. Γινόταν, επίσης, και ένα πρώτης τάξεως κρεβάτι, με το κατάλληλο στρώσιμο στο επάνω μέρος του, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού δροσιά του χώρου εξασφάλιζε ευχάριστο ύπνο.
Κασέλα και μπαούλο: Εδώ, εκτός από είδη ατομικού ρουχισμού, πετσέτες, τραπεζομλαντηλα, σεντόνια κλπ, φύλαγαν και διάφορα πολύτιμα και ευαίσθητα αντικείμενα, όπως κοσμήματα, γυαλικά, έγγραφα, κειμήλια, ακόμα και χρήματα. Χρησιμοποιούνταν και ως καθίσματα επισκεπτών, στρωμένα κατάλληλα το πάνω μέρος.
Συνεχίζεται με το Γ΄ μέρος.
Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος
Ο Νίκος Παπακωνσταντόπουλος γεννήθηκε στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων. Πέραν του λειτουργήματός του (Διπλωματούχος Νοσηλευτής) δραστηριοποιείται και στο λογοτεχνικό χώρο, με εκδόσεις βιβλίων και δημοσιεύσεις άρθρων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο και είναι μέλος του Δ.Σ. της Παγκαλαβρυτινής Ένωσης. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Γάλλιου από το Γοργόμυλο Πρέβεζας και έχουν δύο παιδιά.
ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ
1: Δυο κόσκινα και ενδιάμεσα σίδερο σιδερώματος με κάρβουνα. Είναι η φωτογραφία του Αλέξη Λεχουρίτη, που έδωσε την ιδέα στο Νίκο Κυριαζή για τον κύκλο των άρθρων με τίτλο «στο κατώι του χρόνου».
2: Το σίδερο της φωτογραφίας αυτής σιδέρωνε και τη φουστανέλα του βετεράνου των Βαλκανικών πολέμων-Β΄ παγκοσμίου πολέμου Κωνσταντίνου Παπακωνσταντόπουλου (Λειβάρτζι), παππού του γράφοντος, τις Κυριακές και τις γιορτές που τη φόραγε στην εκκλησία, τις δεκαετίες 1920-1950!
3: Ξύλινη και μεταλλική σκάφη μπουγάδας.
4: Κόπανο.
5: Σκαφίδι ζυμώματος.
6: Μπεσίκι (φωτο:
http://www.mouseiomichalikassi.gr/mpesiki_kounia.htm ).
7: Νάκα (φωτο: http://kollines.gr/kollines/?page_id=5333 ).
8: Νεροβάρελο (φωτο
http://www.kollina.gr/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=114&Itemid=335&limit=7&limitstart=35 ).
9: Σταμνί νερού.
10: Καλαβρυτινή βαρέλα!
11: Τσίτσα.
12: Κασόνι (φωτο: http://nikosmardanis.blogspot.gr/2012/08/blog-post_1515.html )
13: Κασέλα.
14: Μπαούλο του 1895, με τα αρχικά του ιδιοκτήτη (Θεόδωρος Παπακωνσταντόπουλος).
15: Ξύλινη βαλίτσα ταξιδίου!
Δεν υπάρχουν σχόλια
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.